निकालपत्र
दिनांक 19.12.2013
(घोषित द्वारा ः-श्रीमती मजुंषा चितलांगे, सदस्‍या)
तक्रारदार प्रभाकर किसनराव कुलकर्णी यांनी सदरील तक्रार ग्राहक संरक्षण कायदा 1986 कलम 12 अन्‍वये शेतकरी वैयक्‍तीक अपघात विमा योजने अंतर्गत लाभ व नुकसान भरपाई मिळण्‍यासाठी दाखल केली आहे.
तक्रारदारांची तक्रार थोडक्‍यात खालील प्रमाणे, तक्रारदार वरील ठिकाणचे रहिवासी असून ते पेन्‍शनर आहेत. तक्रारदार यांचेकडे एक स्‍कूटी गाडी असून तिचा वापर ते दैनदिन कामाकाजाकरिता करतात. तक्रारदाराचे वाहनाचे टयूब खराब झाल्‍यामुळे ते खरेदी करण्‍यासाठी दि.14.3.2011 रोजी सामनेवाले क्र.1 यांचेकडे गेले. सामनेवाले क्र.1 यांनी सामनेवाले क्र.2 यांनी उत्‍पादित केलेले टयूब रु.220/- ला विकत दिले. सदर टयूब विक्री करतेवेळेस सामनेवाले क्र.1 यांनी टयूब अत्‍यंत चांगल्‍या प्रतिचे असून ते त्‍यात सहा महिने कालावधीपर्यत काही दोष निर्माण झाल्‍यास ते टयूब बदलून नवीन टयूब देण्‍या संदर्भात सहा महिन्‍याची रिप्‍लेंसमेट गॅरंटी दिली व त्‍याप्रमाणे पावती दिली. तक्रारदार हा सामनेवाले यांचा ग्राहक आहे.दि.6.8.2011 रोजी तक्रारदार हा आपले कामाकरिता बाहेर गाडीवर जात असताना वाहनामध्‍ये अचानकपणे आवाज आला. तक्रारदाराने वाहन थांबविले व पाहीले असता वाहनामधील हवा गेलेली होती. पंक्‍चरच्‍या दूकानामध्‍ये नेले असता टायर उघडण्‍यात आले तर त्‍यामधील टयूब फाटल्‍याचे दिसले. टयूब गॅरंटी मध्‍हये फुटल्‍यामुळे तक्रारदाराने सदर टयूब सामनेवाले क्र.1 यांना दाखविले व नवीन टयूब परत देण्‍यास सांगितले. तर सामनेवाले क्र.1 यांनी टयूब सामनेवाले क्र.2 कडे तपासणीसाठी पाठवावे लागेल व त्‍यांच्‍या अहवालानंतर टयूब बदलून मिळेल असे सांगून त्‍यांच दिवशी तक्रारदाराकडून क्‍लेम फॉरवडींग डॉकेट चा फॉर्म भरुन घेतला व तक्रारदारास नंतर येण्‍यास सांगितले. टयूब जमा केल्‍याची पावती तक्रारदार यांना देण्‍यात आली.
दि.08.09.2011 रोजी सामनेवाले क्र.2 यांनी तक्रारदारास पत्र पाठवून आम्‍ही आपणांस टयूब बदलून अथवा टयूबचे पैसे देऊ शकत नाहीत. सदर टयूब वरील सदोष भागावर मार्कीग केलेले नाही. त्‍यामुळे आपला दावा नामंजूर करण्‍यात येतो व आपण सामनेवाले क्र.1 यांचेकडे येऊन आपले टयूब घेउन जावे. तक्रारदार यांनी सामनेवाले क्र.1 यांना सामनेवाले क्र.2 यांचे पत्र दाखवून टयूब परत मागितले असता सामनेवाले क्र.1 यांनी टयूब परत दिले नाही.टयूबवर सदोष भागावर मार्कीग केले असल्‍याचे सामनेवाले क्र.1 यांना दाखविले असता त्‍यांनी ते कबूल केले, पण सामनेवाले क्र.2 यांनी चूकीचे कारण दिल्‍यामुळे त्‍यांनी टयूब बदलून देण्‍यास नकार दिला. सदोष टयूब सामनेवाले यांनी विक्री करुन ते बदलून देण्‍यास नकार दिल्‍यामुळे सामनेवाले यांनी सेवा देण्‍यास कसूर केला आहे. वारंवार मागणी करुनही टयूब बदलून दिले नाही. म्‍हणून तक्रार दाखल करण्‍यास कारण घडले. तक्रारदाराची विनंती की, टयूबची किंमत रु.220/-, मानसिक व आर्थिक त्रासापोटी रु.10,000/- व तक्रारीच्‍या खर्चापोटी रु.5,000/- असे एकूण रु.15,220/- मिळावेत अशी मागणी केली आहे.
सामनेवाले क्र.1 हे वकिलामार्फत हजर झाले व त्‍यांनी आपले लेखी म्‍हणणे दाखल केले आहे.सदरील टयूब तक्रारदारास विक्री केलेले नसून त्‍यांचे मूलास दि.14.03.2011 रोजी टयूब विक्री केलेले आहे. सदर टयूब बदलून देणेकामी त्‍यांचे कडे आले होते व त्‍यांचा क्‍लेम सामनेवाले क्र.2 कंपनीकडे फारवर्ड केला होता तसेच त्‍याबाबत त्‍यांना पावती दिली आहे हे म्‍हणणे बरोबर आहे. सदर टयूबवर मार्कीग केले असल्‍याचे दाखविले हे म्‍हणणे बरोबर आहे. सामनेवाले क्र.1 हा सामनेवाले क्र.2 कंपनीचा अधिकृत विक्रेता असून तो ग्राहकास चांगली सेवा देत असल्‍यामुळे त्‍यांचे दूकानातील मालाची विक्री चांगली आहे. सदर टयूबची गॅरंटी/रिप्‍लेसमेंट हे सहा महिने नाही. टयूब खराब होण्‍याची कारण वेगवेगळे असू शकते. जसे की, वाहन चालू असताना जर टायरमध्‍ये खिळा घूसून टायर मधील हवा गेली असेल व वान त्‍यांच परिस्थितीत 10 ते 20 फुट अंतरापर्यत घेऊन गेल्‍यास टायरमधील टयूब फाटते. अशा परिस्थितीत टयूब खराब होते व ते खराब झालेले टयूब रिप्‍लेस किंवा गॅरंटी या सदराखाली येत नाही.त्‍यामुळे तक्रारदारास कोणताही कायदेशीर अधिकार पोहचत नाही. तक्रारदाराचे वाहनामधील हवा गेल्‍यानंतर तो वाहन पंक्‍चरच्‍या दूकानामध्‍ये तशीच घेऊन गेला यावरुन टयूब खराब होण्‍यास तो स्‍वतःच जबाबदार आहे. सदर टयूब वाहनाच्‍या कोणत्‍या टायरमध्‍ये बसवले होते व सदर टायरचे वय किती होते यांचा उल्‍लेख केलेला नाही. जर वाहनाचे टायर जूने झाले असेल व त्‍यामध्‍ये नवीन टयूब बसवले असेल तर टायरमधील लोखंडाची तार ही नवीन टयूबला खराब करते व त्‍यामुळे टयूब फाटले जाते. सामनेवाले क्र.2 यांचेकडून देण्‍यात आलेले दि.8.9.2011 रोजीचे पत्रामध्‍ये अनावधनाने No Manufacturing Defect याऐवजी Defective Area not Marked हे कारण लिहीण्‍यात आले. त्‍यामुळे तक्रारदाराची तक्रार खर्चासह नामंजूर करण्‍यात यावी असे म्‍हटले आहे.
सामनेवाले क्र.2 हे वकिलामार्फत हजर झाले व त्‍यांनी आपले लेखी म्‍हणणे दाखल केले आहे. त्‍यांच्‍या कथनेनुसार सामनेवाले क्र.2 यांनी तक्रारीतील मजकूर स्‍पष्‍टपणे नाकारला आहे. सामनेवाले क्र.2 यांचे पुढील कथन असे की, तक्रारदारांनी ज्‍या वाहनास तक्रारीत नमुद केलेली टयूब बसविली होती ते वाहन स्‍वतःच्‍या उपजिविकेसाठी न वापरता व्‍यावसा‍यिक कारणासाठी वापरत होते. म्‍हणून तक्रारदार हा ग्राहक नाही. म्‍हणून सदर तक्रार खारीज करण्‍यात यावी. तक्रारदार यांने सदोष टयूब ही मान्‍यता प्राप्‍त प्रयोगशाळेत तपासली नाही. सदोष टयूब मध्‍ये काही दोष आहे. जे तक्रारदार यांने कायदया अंतर्गत शाबीत केले नाही. तक्रारदार यांने खोटे आरोप केले आहे म्‍हणून सदर तक्रारदारांची तक्रार रदद करण्‍यात यावी.
तक्रारदार यांने तक्रारीसोबत टयूब खरेदी केलेली पावती, सामनेवाले क्र.2 यांच्‍याकडे पाठविलेली Claim forwarding Docket ची प्रत, सामनेवाले क्र.2 यांहचे दि.8.9.2011 चे पत्र दाखल केले कआहे. तसेच पुराव्‍याकामी आपले शपथपत्र दाखल केले आहे. सामनेवाले क्र.1 व 2 यांनी आपले लेखी निवेदन दाखल केले आहे.दाखल केलेले कागदपत्र व जवाब तसेच तक्रारदाराच्‍या वकिलांनी केलेला युक्‍तीवाद यांचे बारकाईने अवलोकन केले असता न्‍यायनिर्णयासाठी खालील मुददे उपस्थित होतात.
मुददे उत्‍तर
1. तक्रारदार यांने सदर टयूब मध्‍ये उत्‍पादित दोष आहे
ही बाब सिध्‍द केली आहे काय ? नाही.
2. तक्रारदार हे सामनेवाले यांच्‍याकडून नुकसान भरपाई नाही.
मिळण्‍यास पात्र आहेत काय ?
3. काय आदेश ? अंतिम आदेशाप्रमाणे.
कारणमिंमासा
मुददे क्र.1 व 2 ः-
तक्रारदार यांचे वकील श्री. काळे यांचा युक्‍तीवाद ऐकला. त्‍यांनी युक्‍तीवादात सांगितले की, तक्रारदार यांने सामनेवाले क्र.1 यांचेकडून सामनेवाले क्र.2 यांनी उत्‍पादित केलेले टयूब रक्‍कम रु.220/- ला खरेदी केले. ही बाब सामनेवाले क्र.1 व 2 यांना मान्‍य आहे. तक्रारदार यांने टयूब खरेदी केली तेव्‍हा सामनेवाले यांनी सदर टयूबची सहा महिन्‍याची गॅरंटी आहे असे सांगितले. तक्रारदाराने सामनेवाले क्र.1 यांच्‍याकडून सामनेवाले क्र.2 यांनी उत्‍पादित केलेले टयूब हे दि.6.8.2011 रोजी बाहेर गाडीवर जात असतांना त्‍यात आवाज आला त्‍यांची पाहणी केली असता सदर टयूब फाटल्‍याचे दिसले. सदर टयूब बाबत सामनेवाले क्र.1 यांना कळविले असता सामनेवाले क्र.1 यांनी सामनेवाले क्र.2 यांच्‍याकडे सदर टयूब ही तपासणी करिता पाठविले. सामनेवाले क्र.2 यांनी सदर टयूबची पाहणी करुन दि.8.9.2011 रोजी सदर टयूब मध्‍ये कोणताही उत्‍पादकीय दोष नाही असे तक्रारदारास कळविले. सामनेवाले क्र.2 यांनी खोटे कारण सांगून सदर टयूब बदलून न दिल्‍यामुळे तक्रारदारास मानसिक व शारीरिक तसेच आर्थिक त्रास झाला आहे म्‍हणून तक्रारदाराची तक्रार मंजूर करण्‍यात यावी.
सामनेवाले क्र. 1 व 2 यांना वेळोवेळी संधी देऊनही त्‍यांनी युक्‍तीवाद केला नाही. सामनेवाले क्र.1 व 2 यांचे लेखी निवेदन यांचे अवलोकन केले. सामनेवाले क्र.2 यांच्‍या कथनेनुसार तक्रारदार यांनी ज्‍या वाहनात टयूब बसविले होते ते वाहन तक्रारदार हे व्‍यावसायीक कामासाठी वापरत होते. म्‍हणून तक्रारदार हा ग्राहक म्‍हणून कायदया अंतर्गत बसत नाही. तसेच तक्रारदार यांने सदोष टयूब ही मान्‍यता प्राप्‍त प्रयोगशाळेतून तपासणी केली नाही. त्‍यातील उत्‍पादकीय दोष काय आहे हे तक्रारीत दर्शविले नाही. सबब, तक्रारदार यांने खोटे आरोप केले आहे. तक्रारदाराची तक्रार रदद करण्‍यात यावी.
वर नमूद केलेले कथन यांचे अवलोकन केले. त्‍यावरुन सदरील टयूब मध्‍ये उत्‍पादकीय दोष होता ही बाब तक्रारदार यांनी सिध्‍द केली आहे काय हे प्रामुख्‍याने पाहणे महत्‍वाचे आहे. तक्रारदार यांने संबंधीत टयूब हे सामनेवाले क्र.1 मार्फत सामनेवाले क्र.2 यांच्‍याकडे तपासणीसाठी पाठविले. सामनेवाले क्र.2 कंपनीने सदरील टयूबची शास्‍त्रीय तपासणी केली असता टयूबमध्‍ये कोणताही उत्‍पादकीय दोष आढळून आला नाही. सदरील रिपोर्ट सामनेवाले क्र.2 यांनी तक्रारदारास कळविला आहे. तो रिपोर्ट तक्रारदार यांनी मंचासमोर दाखल केला आहे.
सर्व सामान्‍यतः वाहनात जे टयूब वापरतात ते खराब होण्‍याची वेगवेगळी कारणे असतात. तक्रारदार हे जे वाहन वापरतात त्‍या वाहनाचे टायर हे किती वापरलेले आहे व जुने आहे यांची कल्‍पना लक्षात घेऊन टायर मध्‍येही टयूब खराब होण्‍याची शक्‍यता आहे. तसेच सदरील टयूबमध्‍ये भरण्‍यात आलेली हवा याची पाहणी न केल्‍यास किंवा टयुब मध्‍ये हवा भरण्‍याचे प्रमाण जास्‍त असल्‍यास त्‍यांच्‍या दाबामुळे टयूब फुटण्‍याची शक्‍यता आहे.
तक्रारदार यांनी तक्रार दाखल केल्‍याहनंतर सदरील सदोष टयूब हे मंचासमोर हजर केले व ते मान्‍यता प्राप्‍त प्रयोगशाळेत तपासणीकरिता पाठविण्‍यासाठी मंचाची परवानगी घेतली. तक्रारदार यांने मंचाची परवानगी घेऊन सुध्‍दा सदरील टयूब मध्‍ये उत्‍पादकीय दोष आहे किंवा नाही हे पाहण्‍यासाठी तक्रारदार यांनी कोणतीही तसदी घेतली नाही किंवा मान्‍यताप्राप्‍त प्रयोगशाळेत पाठविण्‍याची तयारी दर्शविली नाही. त्‍यामुळे सदर टयूब मध्‍ये उत्‍पादकीय दोष आहे ही बाब तक्रारदार सिध्‍द करु शकलेले नाहीत. सदोष टयुबची गॅरंटी ही सहा महिन्‍याची आहे ही बाब सिध्‍द करण्‍यासाठी तक्रारदार यांने कोणताही पुरावा मंचासमोर दाखल केला नाही. तक्रारदाराचे तोंडी कथन स्विकार्य नाही. सामनेवाले क्र.2 यांच्‍या शास्‍त्रीय तपासणीचा अहवाल यांचे अवलोकन केले त्‍यामध्‍ये सदरील टयूबमध्‍ये कोणतेही उत्‍पादकीय दोष नाही ही बाब स्‍पष्‍ट नमूद केली आहे. असे असतांनाही तक्रारदार यांनी त्‍या अहवालाच्‍या विरुध्‍द मंचास मान्‍य होईल असा पुरावा हजर केला नाही. सबब तक्रारदार यांने सदरील टयूबमध्‍ये उत्‍पादकीय दोष होता ही बाब सिध्‍द केली नाही. त्‍यामुळे सामनेवाले यांनी सेवेत त्रूटी ठेवली असे म्‍हणता येणार नाही. मंचासमोर तज्ञाचा पुरावा दाखल केला नाही. सबब, तक्रारदार यांची तक्रार खर्चासह रदद होण्‍यास पात्र आहे.
मुददा क्र.1 व 2 चे उत्‍तर नकारार्थी देण्‍यात येते.
सबब, मंच खालील प्रमाणे आदेश पारीत करीत आहे.
आदेश
1. तक्रारदाराची तक्रार नामंजूर करण्‍यात येते.
2. खर्चाबददल आदेश नाही.
3. ग्राहक संरक्षण कायदा 1986 चे अधिनियम 2005 मधील
कलम 20 (3) प्रमाणे तक्रारीतील सदस्‍यांचे संच तक्रारदाराला
परत करावेत.
श्रीमती मंजुषा चितलांगे श्री.विनायक लोंढे
सदस्‍य अध्‍यक्ष
जिल्‍हा ग्राहक तक्रार निवारण मंच, बीड.
