जिल्‍हा ग्राहक तक्रार निवारण न्‍यायमंच,नांदेड. प्रकरण क्रमांक :- 277/2008. प्रकरण दाखल तारीख - 16/08/2008 प्रकरण निकाल तारीख - 20/10/2008 समक्ष – मा.श्री. बी.टी.नरवाडे, - अध्‍यक्ष मा.श्रीमती सुजाता पाटणकर - सदस्‍या मा.श्री.सतीश सामते - सदस्‍य एस. हरजिन्‍दरसिंग दलजितसिंग बाट वय, वर्षे धंदा व्‍यापार अर्जदार. रा. देगांव ता. नायगांव जि. नांदेड. विरुध्‍द. युनायटेड इंडिया इन्‍शूरन्‍स कंपनी लि. तर्फे शाखाधिकारी/ ब्रॅच मॅनेजर गैरअर्जदार शाखा गुरु कॉम्‍पलेक्‍स जी.जी. रोड नांदेड. अर्जदारा तर्फे वकील - अड. भूरे बी.व्‍ही. गैरअर्जदार तर्फे वकील - अड.जी.एस. औढेंकर निकालपञ (द्वारा - मा.श्री.सतीश सामते, सदस्‍य ) अर्जदार यांनी गैरअर्जदार यूनायटेड इंडिया इन्‍शूरन्‍स कंपनी यांनी विम्‍याची रक्‍कम नाकारुन सेवेत ञूटी केली आहे म्‍हणून त्‍यांना रु.2,37,000/- नूकसान भरपाई व त्‍यावर 18 टक्‍के व्‍याज, तसेच मानसिक ञासाबददल रु.10,000/- व दावा खर्च म्‍हणून रु.5,000/- मिळावेत म्‍हणून खालील प्रमाणे तक्रार दाखल केली आहे. अर्जदार हा ट्रक नंबर सीजी-04/डीबी-7147 या ट्रकचा मालक आहे. सदरील वाहन हे आर.टी.ओ. कार्यालयाकडे रजिस्‍ट्रर केले आहे. वाहनाच्‍या सूरक्षतेसाठी गैरअर्जदार यांच्‍याकडून दि.13.12.2007 रोजी ते दि.12.12.2008 या कालावधीसाठी विमा काढलेला आहे.दि.22.2.2008 रोजी अर्जदाराचा ड्रायव्‍हर माधव विठल बार्मा हा नांदेडकडे येत असताना राञी 1 वाजता लातूर – नांदेड या मार्गावर चापोली येथे समोरुन येणा-या ट्रक बरोबर धडक होऊन अपघात झाला व अर्जदाराच्‍या वाहनाचे रु.4,50,000/- चे नूकसान झाले. त्‍याबददल पोलिस स्‍टेशन चाकूर येथे गून्‍हा रजिस्‍ट्रर नंबर 32/08 नोंदवून घटनास्‍थळाचा पंचनामा केला. गैरअर्जदार यांना सूचना दिल्‍यावर त्‍यांनी सर्व्‍हेअर यांना पाठवून वाहनाची पाहणी करुन लॉस असेस केला. घटनास्‍थळापासून वाहन काढून वाहन दूरुस्‍तीसाठी कंपनीकडे दिला. क्‍लेम सोबत माधव विठल यांचे ड्रायव्‍हींग लायसन्‍स दाखल केले आहे. ज्‍यावर दि.2.2.2002 ते 5.7.2007 अशी वॅलिड तारीख होती. यानंतर अर्जदाराच्‍या ड्रायव्‍हरने दि.13.3.2008 रोजी त्‍यांचे नूतनीकरण केले ते दि.12.3.2011 पर्यत विधीग्राहय आहे. असे असताना सूध्‍दा गैरअर्जदार यांनी चूकीचे कारण दाखवून त्‍यांचा क्‍लेम नामंजूर केला. त्‍यामूळे हा अर्ज दाखल केला आहे. गैरअर्जदार यांनी आपले लेखी म्‍हणणे वकिलामार्फत दाखल केले आहे. त्‍यांच्‍या आक्षेपाप्रमाणे तक्रारदार यांना तक्रार अर्ज दाखल करण्‍याचा अधिकार नाही. यात अपघाताच्‍या दिवशी ट्रक चालविणा-या ड्रायव्‍हरकडे वॅलिड व इफेक्‍टींव्‍ह ड्रायव्‍हींग लायसन्‍स नव्‍हते व ते पॉलिसीतील नियम क्र. 3 नुसार नियमात बसत नाही. म्‍हणून क्‍लेम नाकारण्‍यात आला. गैरअर्जदाराने लॉस असेंस करण्‍यासाठी सर्व्‍हेअर यांना पाठविले आहे. त्‍यांनी स्‍पॉटवर जाऊन पंचनामा करुन दि.6.5.2008 रोजी त्‍यांचा रिपोर्ट सादर केला. वाहनाचे रजिस्‍ट्रेशन हे रायपूर येथे झालेले आहे. त्‍यांनी दिलेल्‍या तपशीलानुसार ड्रायव्‍हर माधव बर्मा यांनी दि.2.2.2002 रोजी लायसन्‍स देण्‍यात आले व ते दि.5.7.2007 पर्यत होते. यानंतर दि.13.3.2008रोजी नूतनीकरण करण्‍यात आले आणि यांचा अर्थ अपघाताच्‍या दिवशी म्‍हणजे दि.22.2.2008 रोजी ड्रायव्‍हरकडे वॅलिंड व इफेक्‍टींव्‍ह लायसन्‍स नव्‍हते. दि.26.6.2008 रोजी रायपूर कार्यालयाने जो रिपोर्ट पाठविला तो दि.30.6.2008 रोजी पाठविला. यानंतर क्‍लेम नॉट पेयेंबल असे पञ अर्जदार यांना पाठविण्‍यात आले आहे. गैरअर्जदाराने पॉलिसीतील नियमाप्रमाणे अर्जदाराचा क्‍लेम नामंजूर केलेला आहे. म्‍हणून अर्जदाराची तक्रार फेटाळण्‍यात यावी असे म्‍हटले आहे. अर्जदार यांनी पूरावा म्‍हणून आपले शपथपञ, तसेच गैरअर्जदार यांनी पूरावा म्‍हणून स्‍वतःचे शपथपञ दाखल केले आहे. दोन्‍ही पक्षकारानी दाखल केलेल दस्‍ताऐवज बारकाईने तपासून व वकिलामार्फत केलेला यूक्‍तीवाद ऐकून खालील मूददे उपस्थित होतात. मूददे उत्‍तर 1. गैरअर्जदार यांचे सेवेतील ञूटी सिध्‍द होते काय ? होय. 2. काय आदेश ? अंतिम आदेशाप्रमाणे. कारणे मूददा क्र. 1 ः- अर्जदार यांनी विमा पॉलिसी दाखल केलेली आहे, याबददल वाद नाही. अपघात घडल्‍यासंबंधी एफ.आय. आर., घटनास्‍थळाचा पंचनामा, दाखल केलेला आहे. तसेच ड्रायव्‍हर माधव बर्मा यांचे ड्रायव्‍हींग लायसन्‍स दाखल केलेले आहे. या कागदपञावरुन वाहनाचा अपघात झालेला आहे व तो गैरअर्जदार यांनी देखील मान्‍य आहे. गैरअर्जदार यांनी दि.9.7.2008 रोजी अर्जदार यांच्‍या नांवाने एक पञ लिहून त्‍यांचा क्‍लेम AT THE TIME OF ACCIDENT MOTOR DRIVING LICENCE NOT VALLID SO CLAIM IS N.C. असे करुन त्‍यांचा क्‍लेम नामंजूर केलेला आहे व ते उत्‍तर अर्जदाराने दाखल केलेले आहे. उपलब्‍ध कागदपञावरुन असे दिसून येते की,अर्जदार व गैरअर्जदार यांचेतील वाद केवळ ड्रायव्‍हींग लायसन्‍स पूरताच मर्यादीत आहे. यासंबंधी गैरअर्जदार यांच्‍या वकिलांनी आम्‍ही नियमाप्रमाणे व सेक्‍शन 3 प्रमाणे क्‍लेम नामंजूर केलेला बरोबर आहे असे म्‍हटले असले तरी अपघात दि.22.2.2008 रोजी झाला त्‍यादिवशी ड्रायव्‍हर कडे इफेक्‍टींव्‍ह व वॅलिंड लायसन्‍स नव्‍हते व ते ही बाब देखील खरी आहे परंतु यानंतर ड्रायव्‍हर माधव बर्मा यांनी ड्रायव्‍हींग लायसन्‍सचे नूतनीकरण केले व त्‍यांला दि.13.3.2008 पासून दि.12.3.2011 पर्यत परवाना नूतनीकरण करुन दिलेले आहे. आता मूददा हा उपस्थित होतो की, दि.5.7.2007 रोजी परवान्‍याची मूदत संपली असताना अपघात दि.22.2.2008 रोजी घडला. त्‍यादिवशीपर्यत ड्रायव्‍हींग लायसन्‍स संस्‍पेंड होते किंवा ड्रायव्‍हरने कोणत्‍या प्रकारचा गून्‍हा केला होता काय हे दाखविण्‍याची जबाबदारी गैरअर्जदार यांचेवर होती परंतु असे कोणताही प्रकारचा गून्‍हा ड्रायव्‍हरवर होता किंवा त्‍यांचे ड्रायव्‍हींग लायसन्‍स संस्‍पेंड केले होते असा पूरावा समोर आणलेला नाही. मोटार वाहन कायदा याप्रमाणे चालू लायसन्‍सची तारीख संपलेली असली तरी संपलेलया दिनांकापासून ते येणा-या पाच वर्षापर्यत अशा प्रकारचे लायसन्‍स नूतनीकरण करुन घेतल्‍या जाऊ शकते व त्‍याप्रमाणे अर्जदाराने अपघाताचे दिनांकापासून केवळ एकच महिन्‍यानंतर त्‍यांचे ड्रायव्‍हींग लायसन्‍स नूतनीकरण करुन घेतलेले आहे. यांचा अर्थ हे लायसन्‍स वॅलिंड व इफेकटीव्‍ह मानता येईल. म्‍हणून गैरअर्जदार यांनी त्‍यांचे पञामध्‍ये इफेकटींव्‍ह लायसन्‍स नसल्‍याचा जो मूददा उपस्थित केलेला आहे तो चूक व गैरकायदेशीर आहे. अर्जदाराने माधव बर्मा यांचे लायसन्‍स नंबर एनआयएस/30/798/2002 दाखल केलेले आहे. ते एलएमव्‍ही व एचजीव्‍ही या क्‍लॉज चे वाहन चालविण्‍यासाठीचे आहे. अर्जदाराने सोबत अजूनही कागदपञ दाखल केलेले आहेत. परमिट, विटनेस सटिफिकेट पण या‍वीषयीचा वाद गैरअर्जदाराने उत्‍पन्‍न केलेला नाही. अपघातग्रस्‍त वाहन दूरुस्‍त केल्‍या बददलची बिले दाखल केलेली आहेत. तसेच अपघातग्रस्‍त स्‍थळापासून गॅरेजपर्यत वाहन टो करुन आणले याबददल ट्रान्‍सपोर्ट वाहन यांचे रु.5,000/- बिल दाखल केले आहे. यासर्व बिलावरुन अर्जदाराची मागणी रु.2,37,000/- ची जरी असली तरी गैरअर्जदार यांनी संपत जैन या सर्व्‍हेअरला पाठवून अपघातग्रस्‍त वाहनाचा दि.14.3.2008 रोजी दि.19.3.2008 रोजी सर्व्‍हे केला व दि.28..4.2008 रोजी सर्व्‍हे रिपोर्ट दिला. यांत जे असेंसमेंट केलेले आहे त्‍या असेंसमेंट प्रमाणे स्‍पेअर्स पार्टस रु.3,42,492/- ची मागणी असल्‍यामूळे मंजूरी ही रु.1,23,473/- योग्‍य दिलेली आहे. व वाहन दूरुस्‍तीसाठी लागणारी मंजूरी रु.1,93,050/- ची मागणी असताना रु.1,31,800/- मंजूर केलेले आहे. अशी एकूण रु.2,55,273/- चे मेटल पार्टस शून्‍य टक्‍के घसारा व रबर पार्टसवर 50 टक्‍के घसारा हे विचारात घेऊनच एकूण रक्‍कम रु.2,55,273/- मान्‍यता दिलेली आहे. व यातून सालव्‍हेज रहफ.9773/- कमी करुन गैरअर्जदार यांची जबाबदारी रु.2,44,000/- देय राहील असे ठरविले आहे. यात जर अर्जदाराने टोईंग चार्जेसचे बिल दिले तर ती रक्‍कम धरल्‍या जाईल असे म्‍हटले आहे. संबंधीत सर्व्‍हेअरने लागणारे आपली त्‍यातून किंमत व घसारा वजा जाता राहीलेली किंमत याबददलची यादी जोडलेली आहे. त्‍यामूळे हा सर्व्‍हे रिपोर्ट व्‍यवस्थित व शंका न घेण्‍याजोगा आहे. अर्जदारानी आपलया तक्रार अर्जात अपघाताच्‍या नूकसान भरपाई बददल रु.2,37,000/- ची मागणी केली आहे, सर्व्‍हेअरनी यापेक्षा जास्‍त रक्‍कम दिलेली आहे व टोईंग चार्जेसचे रु.5,000/- ग्रहीत धरले तर सर्व्‍हेअरची मंजूरी ही रु.2,49,000/- पर्यत जाईल परंतु मूळातच अर्जदाराने कमी मागितलेली रक्‍कम ही मंजूर करण्‍यास हरकत नाही. शिवाय त्‍यावर क्‍लेम नाकारल्‍याच्‍या दिनांकापासून म्‍हणजे दि.09.07.2008 पासून 9 टक्‍के व्‍याज मंजूर करण्‍यास मान्‍यता देण्‍यात येते. गैरअर्जदारांनी पॉलिसी रुल्‍स पेज पॉलिसी दाखल केलेली आहे. याप्रमाणे अर्जदार यांच्‍या ड्रायव्‍हरकडे वॅलिंड लायसन्‍स नसले तर क्‍लेम देता येणार नाही. असे जरी असले तरी त्‍याने नियमाप्रमाणे कृती केलेली असली तरी वर उल्‍लेख केल्‍याप्रमाणे ड्रायव्‍हर माधव बर्मा यांनी लायसन्‍सीचे नूतनीकरण करेपर्यतचा जो मधील गॅप आहे त्‍या काळात त्‍यांचे लायसन्‍स संस्‍पेंड होते काय किंवा त्‍यांचेवर कोणत्‍याही प्रकारचा गून्‍हा होता काय हे गैरअर्जदार सिध्‍द करु शकले नाहीत व हे लायसन्‍स नंतर परिवहन अधिका-याने नूतनीकरण करुन दिलेले आहे. त्‍यामूळे ते वॅलिंड व इफेकटींव्‍ह लायसन्‍स आहे. म्‍हणून सर्व्‍हेअरनी सर्व्‍हे करुन जी गैरअर्जदार यांची जबबादारी ठरवलेली आहे ती देणे गैरअर्जदार यांचे वर बंधनकारक आहे. येथे अर्जदाराने सर्व्‍हेअरने मंजूर केलेल्‍या रक्‍कमेपेक्षा कमी रक्‍कम मागितली आहे. म्‍हणून त्‍यांचे मागणीप्रमाणे रक्‍कम त्‍यांना मंजूर करण्‍यात येत आहे. यासाठी I 2007 C.P.J. ---74 ही पंजाब राज्‍य आयोगाचे सायटेशन पाहिले असता ड्रायव्‍हरकडे अपघाताचे दिवशी वॅलिंड लायसन्‍स नव्‍हते म्‍हणजे लायसन्‍स हे दि.17.1.1999 रोजीला एक्‍सपायर झाले, अपघाता हा दि.24.3.1999 ला झाला व यानंतर दि.19.4.1999 रोजी ते लायसन्‍स रिनिव्‍ह केल्‍या गेले यांचा अर्थ ड्रायव्‍हरने वाहन चालविण्‍याचे स्‍कील गमावले आहे असे होत नाही, म्‍हणून त्‍यांला क्‍लेम देणे बंधनकारक आहे असे आदेश केले आहे. दूसरे एक रुलिंग मा.उच्‍च न्‍यायालय, जम्‍मू अन्‍ड काश्‍मीर यांचे 2007 ACJ 2784 यांच्‍या आदेशाचा उल्‍लेख करता येईल. यात देखील, Motor Vehicles Act, 1988, section 149 (2)(a) (ii) read with sections 2 (10)] 3,14 and 15 ---Motor insurance---Driving licence---Non-renewal of---Liability of insurance company---Insurance Company disputed its liability on the ground that licence of the driver of offending vehicle had not been renewed on the date of accident and the driver is not duly licensed to drive the vehicle---Whether non-renewal of licence would disable the driver to drive the vehicle and insurance company is exempted from liability---Held: no; non-effectiveness of licence would not permit that a driver be treated as not duly licensed under section 149 (2) of the Act; a driver once licensed continues to possess the ability to drive the vehicle unless it is proved that he has incurred any physical disability to dirve; such omission entails infraction of the provisions of the Act calling for punishment. I 2007 CPJ 26 राजस्‍थान राज्‍य आयोग, जयपूर यांचे प्रताप चांद विरुध्‍द नॅशनल इन्‍शूरन्‍स कंपनी यामध्‍ये Consumer Protection Act, 1986---Section 2(1)(g) ---Insurance---Drioaving licence---Not valid on date of accident---Renewed subsequently---Violation of terms of policy alleged---Claim repudiated---Driver, not in any manner, disqualified from holding valid and effective licence---Same got renewed just 2 days after accident, without any disqualification---mere omission of driver to get licence renewed, cannot amount to violation of policy---Repudiation unjustified---Insurer nor exempted from liability---Loss assessed by Surveyor payable with interest @ 9% p.a. वरील सर्व बाबीचा विचार करुन आम्‍ही खालील प्रमाणे आदेश करीत आहोत. आदेश 1. अर्जदाराचा तक्रार अर्ज मंजूर करण्‍यात येतो. 2. गैरअर्जदार यांनी हा निकाल लागल्‍यापासून 30 दिवसांचे आंत अर्जदार यांचे मागणीप्रमाणे रु.2,37,000/- त्‍यावर दि.09.07.2008 पासून 9 टक्‍के व्‍याजाने पूर्ण रक्‍कम मिळेपर्यत व्‍याजासह अर्जदारास दयावेत. 3. मानसिक ञासाबददल रु.10,000/- व दावा खर्च म्‍हणून रु.2,000/- मंजूर करण्‍यात येते. 4. पक्षकाराना आदेश कळविण्‍यात यावा. श्री.बी.टी.नरवाडे श्रीमती सुजाता पाटणकर श्री.सतीश सामते अध्‍यक्ष सदस्‍या सदस्‍य जे. यु. पारवेकर लघूलेखक. | 
