जिल्‍हा ग्राहक तक्रार निवारण न्‍यायमंच, गडचिरोली
ग्राहक तक्रार क्रमांक :- 38/2016 तक्रार नोंदणी दि. :-19/7/2016
तक्रार निकाली दि. :-23/09/2016
निकाल कालावधी :- 2 म.4 दिवस
अर्जदार/तक्रारकर्ता :- 1) श्री.नितीन प्रशांत नाकाडे,
वय 30 वर्षे, व्‍यवसाय-शेती.
2) श्रीमती आशा प्रशांत नाकाडे,
वय 50 वर्षे, व्‍यवसाय-घरकाम,
दोघे रा.विसोरा, ता.देसाईगंज (वडसा),
जि.गडचिरोली.
- विरुध्‍द -
गैरअर्जदार/विरुध्‍दपक्ष :- (1) द युनायटेड इंडिया इंश्‍युरन्‍स कंपनी लिमिटेड,
तर्फे डिव्‍हीजनल मॅनेजर,
डिव्‍हीजनल ऑफीस नं.2, अंबिका हाऊस,
शंकर नगर, नागपूर-440 010.
(2) मे.कबाल इंशुरन्‍स ब्रोकींग सर्व्‍हीसेस लिमिटेड,
तर्फे ब्रँच मॅनेजर,
प्‍लॉट नं.101, करंदीकर हाऊस, मंगला
टॉकीजच्‍या शेजारी, शीवाजीनगर, पुणे-411005,
नागपूर-440018.
(3) तालुका कृषि अधिकारी, देसाईगंज (वडसा),
तालुका देसाईगंज (वडसा), जिल्‍हा गडचिरोली.
अर्जदार तर्फे वकील :- अधि.श्री.उदय क्षिरसागर
गैरअर्जदार क्र.1 तर्फे वकील :- अधि.श्री.के.डी.देशपांडे
गैरअर्जदार क्र.2 व 3 तर्फे :- स्‍वतः
गणपूर्ती :- (1) श्रीमती रोझा फुलचंद्र खोब्रागडे, अध्‍यक्ष (प्र.)
(2) श्री सादिक मो‍हसिनभाई झवेरी, सदस्‍य
- आ दे श -
(मंचाचे निर्णयान्‍वये, सादिक मो.झवेरी, सदस्‍य)
(पारीत दिनांक : 23 सप्‍टेंबर 2016)
तक्रारकर्त्‍यांनी सदर तक्रार, ग्राहक संरक्षण कायद्याचे कलम 12 अन्‍वये दाखल केली असून, तक्रारीचा आशय थोडक्‍यात येणे प्रमाणे.
1. तक्रारकर्ता क्र.1 चे वडील व तक्रारकर्ती क्र.2 चे पती श्री.प्रशांत धनंजय नाकाडे हे शेतीचा व्‍यवसाय करीत होते. शेतातील उत्‍पन्‍नावर तक्रारकर्तीचे वडील कुटूंबाचे पालनपोषण करीत होते. तक्रारकर्ता क्र.1 चे वडील व तक्रारकर्ती क्र.2 चे पती श्री.प्रशांत धनंजय नाकाडे यांचा दिनांक 12.2.2011 रोजी घरगुती भांडणात त्‍यांच्‍या जावयाने खुन केल्‍याने मृत्‍यु झाला. शासनातर्फे तक्रारकर्ता क्र.1 चे वडील व तक्रारकर्ती क्र.2 चे पतीचा शेतकरी व्‍यक्‍तीगत अपघात विमा काढला असल्‍याने व तक्रारकर्ता क्र.1 चे वडील व तक्रारकर्ती क्र.2 चे पती हे शेतकरी असल्‍याने गैरअर्जदार क्र.1 कडून रुपये 1,00,000/- च्‍या विमा रकमेसाठी पाञ होते. तक्रारकर्ता क्र.1 चे वडील व तक्रारकर्ती क्र.2 चे पतीचा अपघाती मृत्‍यु झाल्‍याने गैरअर्जदार क्र.3 कडे विमा योजने अंतर्गत दि.20.9.2011 ला रितसर अर्ज केला, तसेच वेळोवेळी गैरअर्जदारांनी मागीतलेल्‍या दस्‍ताऐवजाची पुर्तता केली. रितसर अर्ज केल्‍यानंतर गैरअर्जदार क्र.1 ने तक्रारकर्ता क्र.1 चे वडील व तक्रारकर्ती क्र.2 चे पतीच्‍या दाव्‍याबाबत काही कागदपत्रे मागितले, परंतु सर्व कागदपत्रे देऊनही काहीही न कळविल्‍याने गैरअर्जदाराने तक्रारकर्ता क्र.1 चे वडील व तक्रारकर्ती क्र.2 चे पतीचा दावा अकारण प्रलंबित ठेवला. गैरअर्जदार क्र.1 ने तक्रारकर्ता क्र.1 चे वडील व तक्रारकर्ती क्र.2 चे पतीचा दावा अकारण प्रलंबित ठेवून तक्रारकर्तीची फसवणूक केली आहे. शासनाने ज्‍या उद्देशाने मृत शेतक-याच्‍या पत्‍नी व मुलांसाठी ही योजना सुरु केली त्‍या उद्देशालाच गैरअर्जदार हे तडा देत आहे. त्‍यामुळे गैरअर्जदार क्र.1 ने दावा प्रलंबित ठेवून सेवेमध्‍ये ञृटी केली. त्‍यामुळे तक्रारकर्ता क्र.1 चे वडील व तक्रारकर्ती क्र.2 ला मानसिक, शारिरीक ञास व आर्थिक नुकसान झाले. त्‍यामुळे तक्रारकत्‍यांनी गैरअर्जदारांनी विमा दाव्‍याची रक्‍कम रुपये 1,00,000/- दि.20.9.2011 पासून द.सा.द.शे. 18 % व्‍याजाने मिळण्‍याचे, तसेच मानसिक, शारिरीक व आर्थिक ञासापोटी रुपये 30,000/- व तक्रारीचे खर्चापोटी रुपये 15,000/- अर्जदारास गैरअर्जदारांकडून मिळण्‍याचे आदेश व्‍हावे, अशी प्रार्थना केली.
2. अर्जदाराने नि.क्र.2 नुसार 8 झेरॉक्‍स दस्‍ताऐवज दाखल केले. अर्जदाराची तक्रार नोंदणीकरुन गैरअर्जदारास नोटीस काढण्‍यात आली. गैरअर्जदार क्र.1 ने नि.क्र.11, गैरअर्जदार क्र.2 ने नि.क्र.8 व गैरअर्जदार क्र.3 ने नि.क्र.10 नुसार लेखी उत्‍तर दाखल केले.
3. गैरअर्जदार क्र.1 ने नि.क्र.11 नुसार दाखल केलेल्‍या लेखी उत्‍तरात नमूद केले की, अर्जदाराने तक्रारीत केले सर्व आरोप त्‍यांना नाकबूल आहे. गैरअर्जदाराने पुढे त्‍याचे लेखी उत्‍तरात नमूद केले आहे की, अर्जदार क्र.1 च्‍या वडीलांचा व अर्जदार क्र.2 च्‍या पतीचा मृत्‍यु दिनांक 12.02.2011 ला झाला व ते शेतकरी होते तसेच, त्‍यांचे नावे विसोरा येथे सर्व्‍हे क्र.244 ची जमीन आहे हे माहितीअभावी अमान्‍य आहे.गैरअर्जदार क्र.2 कडून गैरअर्जदार क्र.1 ला कोणताही प्रस्‍ताव प्राप्‍त झाला नाही तसेच गैरअर्जदार क्र.3 कडे अर्जदार यांनी प्रस्‍ताव सादर केलेला नाही. अर्जदार यांनी तक्रारीचे कारण दि.12.2.2011 रोजी उदभवल्‍याचे नमुद केले, परंतु तक्रार ही दि.19.7.2016 ला दाखल केली. दाखल केलेली तक्रार ही मुदतीच्‍या बाहेर असल्‍याने, नुकसानभरपाई देण्‍याचा प्रश्‍नच उदभवत नाही., गैरअर्जदार क्र.3 मार्फत अर्जदारांचा दावा प्रस्‍ताव, गैरअर्जदार क्र.1 कडे सादर करणे गैरअर्जदार क्र.2 चे कर्तव्‍य होते. गैरअर्जदार क्र.2 हे कमिशन तत्‍वावर काम करीत असल्‍याने गैरअर्जदार क्र.2 हेच नुकसानभरपाई देण्‍यास जबाबदार आहे. त्‍यामुळे, गैरअर्जदार क्र.1 विरुध्‍द तक्रार खारीज करण्‍यात यावी, अशी विनंती केली.
4. गैरअर्जदार क्र.2 ने नि.क्र.8 नुसार दाखल केलेल्‍या लेखी उत्‍तरात नमूद
केले की, गैरअर्जदार क्र.1 हे राज्‍य शासनाकडून विमा प्रिमियम स्विकारीत असल्‍यामुळे, अर्जदार हे त्‍यांचे ग्राहक होऊ शकतात. गैरअर्जदार क्र.2 हे केवळ मध्‍यस्‍थ सल्‍लागार आहेत व शासनास विना मोबदला मदत करतात. अर्जदार क्र.1 चे वडील व अर्जदार क्र.2 चे पती श्री.प्रशांत धनंजय नाकाडे यांचे प्रस्‍ताव गैरअर्जदार क्र.3 मार्फत गैरअर्जदार क्र.2 ला प्राप्‍त झाल्‍याचे रेकॉर्डवरुन दिसून येत नाही. अर्जदारांच्‍या प्रस्‍तावात त्रृटया असल्‍याने गैरअर्जदार क्र.3 ने तालुका कृषि अधिका-याकडे प्रस्‍ताव परत पाठविल्‍याचे दिसून येते. त्‍यामुळे, गैरअर्जदार क्र.2 विरुध्‍द तक्रार खारीज करण्‍यात यावी, अशी विनंती केली.
5. गैरअर्जदार क्र.3 ने नि.क्र.10 नुसार दाखल केलेल्‍या लेखी उत्‍तरात नमूद
केले की, श्री.प्रशांत धनंजय नाकाडे यांचा दिनांक 12.2.2011 रोजी गोळीबारात मृत्‍यु झाल्‍याने त्‍यांचे वारसदार श्री.नितीन धनंजय नाकाडे यांनी शेतकरी अपघात विमा योजनेअंतर्गत विमा रक्‍कम मिळण्‍याकरीता तालुका कृषि अधिकारी, वडसा येथे प्रस्‍ताव दिनांक 20.9.2011 ला सादर केल्‍याचे नोंदवहीवरुन दिसून येते. सदर योजनेअंतर्गत प्रस्‍ताव हा 90 दिवसांचे आत सादर करणे आवश्‍यक असतांना 7 महिन्‍यानंतर सादर केल्‍याचे दिसून येते. प्रस्‍तावात त्रृटी असल्‍याने, पुर्ततेकरीता मा.जिल्‍हा अधिक्षक, कृषि अधिकारी, गडचिरोली यांचेकडे परत करण्‍यात आला व त्‍यामध्‍ये 6-क, 6-ड, वयाचा पुरावा इत्‍यादी कागदपत्रांची पुर्तता करण्‍याबाबत कळविण्‍यात आले होते. परंतु, अर्जदार यांनी दोन त्रृटींचा पुर्तता केल्‍याचे दिसून येते व वयाचा पुरावा दाखल केलेला नाही.
6. अर्जदार व गैरअर्जदार क्र.1 ते 3 यांनी दाखल केलेले लेखी बयान, तसेच अर्जदार व गैरअर्जदार क्र.1 व 3 ने दाखल केलेले दस्‍ताऐवज, शपथपञ, तोंडी व लेखी युक्‍तीवादावरुन खालील मुद्दे निघतात.
मुद्दे : निष्‍कर्ष
1) अर्जदार हा गैरअर्जदार क्र.1 चा ग्राहक आहे काय ? : होय
2) गैरअर्जदार क्र.1 ने लाभार्थ्‍याप्रती सेवेत न्‍युनतापूर्ण : होय
व्‍यवहार केला आहे काय ?
3) अर्जदार हा गैरअर्जदार क्र.1 कडून विमा पॉलिसीचा लाभ : होय
मिळण्‍यास पाञ आहे काय ?
4) आदेश काय ? : अंतिम आदेशाप्रमाणे
- कारण मिमांसा –
मुद्दा क्रमांक 1 बाबत :-
7. तक्रारकर्ता क्र.1 चे वडील व तक्रारकर्ती क्र.2 चे पती हे शेतीचा व्‍यवसाय करीत होते व शेतातील उत्‍पन्‍नावर कुटुंबाचे पालनपोषण करीत होते, ही बाब अर्जदाराने दाखल केलेल्‍या नि.क्र.2 वरील दस्‍तऐवजावरुन सिध्‍द होते. शासनातर्फे काढण्‍यात येणा-या शेतकरी अपघात विमा योजनेची शेतक-याच्‍या अपघाती मृत्‍युनंतर अर्जदार हे त्‍या लाभार्थी असल्‍यामुळे गैरअर्जदार क्र.1 चे ग्राहक आहे. म्‍हणून मुद्दा क्र.1 चे उत्‍तर होकारार्थी नोंदविण्‍यात येत आहे.
मुद्दा क्रमांक 2 व 3 बाबत :-
8. तक्रारकर्ता क्र.1 चे वडील व तक्रारकर्ती क्र.2 चे पतीचा मृत्‍यु आपसी घरगुती भांडणात अपघात झाला आहे हे अर्जदाराने दाखल केलेल्‍या दस्‍तऐवजावरुन सिध्‍द होते व याबाबत गैरअर्जदाराचा काहीही आक्षेप नाही. गेरअर्जदार विमा कंपनीने कोणतेही कारण नसतांना अर्जदारांना विमा दावा दिलेला नाही, असे गेरअर्जदार क्र.1 च्‍या लेखी उत्‍तरावरुन दिसून येते. गैरअर्जदार विमा कंपनीचे हे म्‍हणणे गृहीत धरता येणार नाही की, गैरअज्रदार क्र.2 हे याकरीता जबाबदार आहे, कारण ती शासनाव्‍दारे मान्‍यताप्राप्‍त विमा कंपनी नाही तर फक्‍त एजंट आहे. गैरअर्जदार विमा कंपनीने कोणतेही पुरावे किंवा साक्ष दाखल केलेले नाही की, अर्जदार हे विमा दाव्‍यासाठी पात्र नाहीत. गैरअर्जदार विमा कंपनीव्‍दारे विमा दावा निकाली काढण्‍यासाठी ज्‍या दस्‍तऐवजांची गरज होती ते सर्व दस्‍तऐवज अर्जदारांनी वेळोवेळी मागणीनुसार पुर्तता केली आहे. एकंदरीत कोणतेही कारण न देता व दावा नाकारल्‍याबाबतचे कोणतेही पत्र न देता गैरअज्रदार विमा कंपनीने अर्जदारास त्रास देऊन न्‍युनतापुर्ण सेवा व अनुचित व्‍यापार पध्‍दती अवलंबिलेली आहे, असे दिसून येते. म्‍हणून मुद्दा क्र.2 व 3 चे उत्‍तर होकारार्थी देण्‍यात येत आहे.
मुद्दा क्रमांक 4 बाबत :-
9. वरील विवेचनावरुन हे मंच खालीलप्रमाणे आदेश पारीत करीत आहे.
- अंतिम आदेश –
(1)
(2)
1,00,000/- प्रस्‍ताव दाखल केल्‍यापासून म्‍हणजेच दिनांक 20.09.2011
पासून, द.सा.द.शे. 9 टक्‍के व्‍याजासह, आदेशाची प्रत मिळाल्‍यापासून
45 दिवसांत द्यावे.
(3)
त्रासापोटी रुपये 15,000/- व तक्रारीचा खर्च रुपये 5,000/- आदेशाची
प्रत मिळाल्‍यापासून 45 दिवसांत द्यावे.
(4)
(5)
गडचिरोली.
दिनांक – 23.9.2016.
(सादिक मो.झवेरी) ( रोझा फु.खोब्रागडे )
सदस्‍य अध्‍यक्ष (प्र.)
