जिल्‍हा ग्राहक तक्रार निवारण न्‍यायमंच, गडचिरोली

ग्राहक तक्रार क्रमांक :- 46/2016        तक्रार नोंदणी दि. :-7/10/2016

                        तक्रार निकाली दि. :- 11/01/2017

                                          निकाल कालावधी :- 3 म.4 दिवस

अर्जदार/तक्रारकर्ता      :-    श्रीमती गोपीका श्रीराम नेवारे,

                              वय 58 वर्षे, व्‍यवसाय-घरकाम, 

                              रा.पो.विसोरा, ,ता.देसाईगंज, जि.गडचिरोली.

                        - विरुध्‍द -

गैरअर्जदार/विरुध्‍दपक्ष   :-   (1) द ओरीयंटल इन्‍शुरन्‍स कंपनी लिमिटेड,

   तर्फे डिव्‍हीजनल मॅनेजर,

         डिव्‍हीजनल ऑफीस नं.2, प्‍लॉट नं.269,

   शारदा कॉम्‍प्‍लेक्‍स, बँक ऑफ इंडियाच्‍या वर,

   हिंदुस्‍थान कॉलनी, अजनी चौकाजवळ, वर्धा रोड,

   नागपूर-400015.

(2) मे.कबाल इंशुरन्‍स ब्रोकींग सर्व्‍हीसेस लिमिटेड,

   तर्फे श्री.सुभाष आग्रे, प्‍लॉट नं.101,

    करंदीकर हाऊस, मंगला टॉकीजच्‍या शेजारी,

    शिवाजी नगर, पुणे-411005..

(3)  तालुका कृषि अधिकारी, देसाईगंज,

     तालुका देसाईगंज, जिल्‍हा गडचिरोली.

अर्जदार तर्फे वकील                :-    अधि.श्री.उदय क्षिरसागर    

गैरअर्जदार क्र.1 तर्फे वकील        :-    अधि.श्री.ए.एम.काझी

गैरअर्जदार क्र.2 व 3 तर्फे वकील   :-    स्‍वतः

गणपूर्ती         :-    (1) श्रीमती रोझा फुलचंद्र खोब्रागडे, अध्‍यक्ष (प्र.)

                                      (2) श्री सादिक मो‍हसिनभाई झवेरी, सदस्‍य

-  आ दे श  -

( मंचाचे निर्णयान्‍वये, रोझा फु.खोब्रागडे, अध्‍यक्ष (प्र.))

(पारीत दिनांक : 11 जानेवारी 2017)

                              तक्रारकर्तीने सदर तक्रार, ग्राहक संरक्षण कायद्याचे कलम 12 अन्‍वये दाखल केली असून, तक्रारीचा आशय थोडक्‍यात येणे प्रमाणे.

1.          तक्रारकर्तीचे पती शेतीचा व्‍यवसाय करीत होते. शेतातील उत्‍पन्‍नावर तक्रारकर्तीचे पती कुटूंबाचे पालनपोषण करीत होते. तक्रारकर्तीचे पती श्री. श्रीराम बाळू नेवारे यांचा दि.24.03.2008 रोजी आपले एका राईसमिल गोडाऊन मध्‍ये पाय घसरुन पडल्‍याने मृत्‍यु झाला.  शासनातर्फे तक्रारकर्तीच्‍या पतीचा शेतकरी व्‍यक्‍तीगत अपघात विमा काढला असल्‍याने व तक्रारकर्तीचे पती शेतकरी असल्‍याने तक्रारकर्ती गैरअर्जदार क्र.1 कडून रुपये 1,00,000/- च्‍या विमा रकमेसाठी पाञ होती.  अपघातात मृत्‍यु झाल्‍याने गैरअर्जदार क्र.3  कडे विमा योजने अंतर्गत दावा 181200/48/2009/01585 व्‍दारे रितसर अर्ज केला, तसेच वेळोवेळी गैरअर्जदारांनी मागीतलेल्‍या दस्‍ताऐवजाची पुर्तता केली. तक्रारकर्ती महिलेच्‍या पतीच्‍या दाव्‍याबाबत आठ वर्ष लोटूनही गैरअर्जदार क्र.1 यांनी कोणताही निर्णय न घेतल्‍याने अर्जदाराने वकीलामार्फत दिनांक 1.9.2016 ला गैरअर्जदार क्र.1 व 3 ला नोटीस पाठविला व माहिती मागितली.  गैरअर्जदार क्र.1 ने तक्रारकर्तीचा दावा अकारण प्रलंबित ठेवून तक्रारकर्तीची फसवणूक केली आहे. शासनाने ज्‍या उद्देशाने मृत शेतक-याच्‍या पत्‍नी व मुलांसाठी ही योजना सुरु केली त्‍या उद्देशालाच गैरअर्जदार हे तडा देत आहे. त्‍यामुळे गैरअर्जदार क्र.1 ने दावा प्रलंबित ठेवून सेवेमध्‍ये ञृटी केली. त्‍यामुळे तक्रारकर्तीस मानसिक, शारिरीक ञास व आर्थिक नुकसान झाले. त्‍यामुळे तक्रारकर्तीने गैरअर्जदारांनी विमा दाव्‍याची रक्‍कम रुपये 1,00,000/- प्रस्‍ताव दाखल केल्‍यापासून द.सा.द.शे. 18 % व्‍याजाने मिळण्‍याचे, तसेच मानसिक, शारिरीक व आर्थिक ञासापोटी रुपये 30,000/- व तक्रारीचे खर्चापोटी रुपये 15,000/- अर्जदारास गैरअर्जदारांकडून मिळण्‍याचे आदेश व्‍हावे, अशी प्रार्थना केली.

2.          अर्जदाराने नि.क्र.2 नुसार 7 झेरॉक्‍स दस्‍ताऐवज दाखल केले. अर्जदाराची तक्रार नोंदणीकरुन गैरअर्जदारास नोटीस काढण्‍यात आली. गैरअर्जदार क्र.1 ने नि.क्र.11 नुसार लेखी उत्‍तर दाखल केले. गैरअर्जदार क्र.2 ने नि.क्र.16 नुसार व गैरअर्जदार क्र.3 यांनी नि.क्र.8 नुसार लेखी उत्‍तर दाखल केले.

3.          गैरअर्जदार क्र.1 ने  नि.क्र.11 नुसार दाखल केलेल्‍या लेखी उत्‍तरात नमूद केले की, अर्जदाराने तक्रारीत केले सर्व आरोप त्‍यांना नाकबूल आहे.  गैरअर्जदाराने पुढे त्‍याचे लेखी उत्‍तरात नमूद केले आहे की, सदर तक्रारीचे कारण दिनांक 24.3.2008 ला उदभवले असून सदर तक्रार मुदतबाहय आहे. परंतु, अर्जदाराने, गैरअर्जदाराकडे दावा कधी दाखल केला, याबाबत दिनांक किंवा वर्ष तक्रारीत नमुद केलेले नाही. अर्जदाराने आपल्‍या तक्रारीत दावा क्र.181200/48/2009/01585 अन्‍वये, गैरअर्जदार क्र.3 कडे दाखल केल्‍याचे नमुद केले आहे. परंतु संपुर्ण तक्रारीमध्‍ये तारीख, महिना व वर्ष नमुद केले नाही. अर्जदाराने सदर तक्रार ऑक्‍टोंबर 2016 ला दाखल केली आहे. अर्जदार हे जाणूनबुजून तथ्‍य लपवीत असून, गैरअर्जदार क्र.1 यांनी अर्जदाराच्‍या दाव्‍याबाबत कोणताही निर्णय घेतलेला नाही, असे आरोप करीत असून, ते गैरअर्जदार क्र.1 यांना अमान्‍य आहे. गैरअर्जदार क्र.1 ने पुढे असे नमुद केले की, अर्जदारांनी तब्‍बल 8 वर्षानंतर तक्रार दाखल केलेली असल्‍यामुळे सदर तक्रार मुदतबाहय आहे. तसेच, अर्जदारांनी विलंब माफीचा कोणताही अर्ज विद्यमान मंचासमोर सादर केलेला नाही. त्‍यामुळे, अर्जदारांची तक्रार खारीज होण्‍यास पात्र आहे. सदर तक्रारीचे कारण दिनांक 24.3.2008 ला उदभवले असून सदर तक्रार मुदतबाहय आहे. सदरची तक्रार मुदतबाहय असल्‍यामुळे अर्जदाराची तक्रार खारीज करण्‍यात यावी, अशी विनंती केली. 

4.          गैरअर्जदार क्र.2  ने  नि.क्र.16 नुसार दाखल केलेल्‍या लेखी उत्‍तरात नमूद केले की, गैरअर्जदारक्र.1 ने राज्‍य शासनाकडून विमा प्रिमियम स्वि‍कारुन जोखीम स्विकारली असल्‍यामुळे, अर्जदार हे गैरअर्जदार क्र.1 चे ग्राहक आहेत. गैरअर्जदार क्र.2 हे केवळ विमा सल्‍लागार असून, ते विनामोबदला शासनास मदत करतात. मयत मनोहर खुशाल वाळके यांचा अपघात दिनांक 24.3.2008 ला झाला. त्‍याचा प्रस्‍ताव तहसिल कार्यालय, देसाईगंज मार्फत गैरअर्जदार क्र.2 ला प्राप्‍त झाल्‍यानंतर, प्रस्‍ताव गैरअर्जदार क्र.1 ला दिनांक 14.11.2010 रोजी पाठविला असता, गैरअर्जदार क्र.1 ने सदर प्रस्‍ताव दिनांक 11.5.2009 ला नामंजूर करुन वारसदारास कळविल्‍याचे दिसून येते. त्‍यामुळे, अर्जदाराची तक्रार गैरअर्जदार क्र.2 विरुध्‍द खारीज करण्‍यात यावी, अशी विनंती केली.

5.          गैरअर्जदार क्र.3 ने नि.क्र.8 नुसार दाखल केलेल्‍या लेखी उत्‍तरात नमूद केले की, शेतकरी अपघात विमा योजना शासन निर्णय क्र.पिएआयएस.1217/प्र.क्र.266 /11 अे दिनांक 24.8.2007 अन्‍वये सदर योजना राबविण्‍याचे अधिकार कृषि विभागाकडे नव्‍हते. या कार्यालयाकडून संबंधितांचे केस पेपर्स अंशुरन्‍स कंपनीकडे गेलेले नाहीत. 

6.          अर्जदार व गैरअर्जदार क्र.1 ते 3 यांनी दाखल केलेले लेखी बयान, शपथपञ, तोंडी युक्‍तीवादावरुन खालील मुद्दे निघतात.

मुद्दे                                       :  निष्‍कर्ष

1)    अर्जदार हा गैरअर्जदाराचा ग्राहक आहे काय ?            :  होय

2)    गैरअर्जदार क्र.1 ने लाभार्थ्‍याप्रती सेवेत न्‍युनतापूर्ण       :  होय

व्‍यवहार केला आहे काय ?

3)    अर्जदार हा गैरअर्जदार क्र.1 कडून विमा पॉलिसीचा लाभ   :  होय

मिळण्‍यास पाञ आहे काय ?

4)    आदेश काय ?                              : अंतिम आदेशाप्रमाणे 

- कारण मिमांसा –

मुद्दा क्रमांक 1 बाबत :-    

6.    अर्जदाराचे पती हे शेतीचा व्‍यवसाय करीत होते व शेतीतील उत्‍पन्‍नावर अर्जदाराचे पती कुटुंबाचे पालनपोषण करीत होते, ही बाब अर्जदार यांनी दाखल केलेल्‍या नि.क्र.2 वरील दस्‍तऐवजावरुन निदर्शनास येते. अर्जदाराच्‍या पतीच्‍या अपघाती मृत्‍युनंतर अर्जदार ही मृतक शेतक-याची वारसदार असल्‍यामुळे सदर विमा दाव्‍याची लाभधारी आहे. म्‍हणून, मुद्दा क्र.1 चे उत्‍तर होकारार्थी नोंदविण्‍यात येत आहे.

मुद्दा क्रमांक 2 व 3 बाबत :-

7.          गैरअर्जदार क्र.1 चे हे म्‍हणणे होते की, तक्रारकर्तीच्‍या पतीचा मृत्‍यु दारुच्‍या नशेत असल्‍यामुळे झालेला आहे. परंतु, पोस्‍टमॉर्टम रिपोर्टमध्‍ये हे सिध्‍द झालेले नाही, त्‍याने दारुचे सेवन केलेले होते. तसेच, गैरअर्जदाराने हे सिध्‍द करण्‍याकरीता कोणतेही कागदपत्र दाखल केलेले नाहीत. पोस्‍टमॉर्टम रिपोर्टच्‍या रकाना क्र.21 मध्‍ये स्‍पष्‍ट नमुद आहे की, पोटात 150 ml जेवण (Food) आहे. परंतु, दारुचा उल्‍लेख नाही. यावरुन, अपघातासमयी मयत दारु प्‍यायलेला होता, हे म्‍हणणे गृहीत धरणे चुकीचे आहे. तसेच मयत हा दारुच्‍या नशेत असल्‍याबाबत गैरअर्जदाराकडून कोणतीही साक्ष दाखल नाही.

            गैरअर्जदार क्र.1 ने नि.क्र.11 वर दाखल केलेल्‍या लेखी उत्‍तरामध्‍ये असे म्‍हटले आहे की, सदर तक्रार मुदतबाहय असल्‍याने दावा नामंजूर करण्‍यात यावा, हे पुर्णपणे चुकीचे आहे. अर्जदाराने रितसर अर्ज करुन विमा दावा दाखल केलेला होता व गैरअर्जदार क्र.2 चे पोष्‍टाव्‍दारे प्राप्‍त लेखी उत्‍तरात याबाबत स्‍पष्‍ट नमुद आहे की, अर्जदाराव्‍दारे विमा दावा गैरअर्जदार क्र.1 ला प्राप्‍त झालेला आहे व मुदतीत आहे.

            गैरअर्जदार क्र.1 चे म्‍हणणे की, सदर तक्रार मुदतबाहय आहे, हे गृहीत धरण्‍यासारखे नाही. कारण गैरअर्जदार क्र.1 चे दस्‍तऐवज क्र.1 दिनांक 11.5.2009 चे विमा दावा खारीज केल्‍याचे पत्राशिवाय गैरअर्जदाराने विमा दावा खारीज केल्‍याचे कोणतेही पुरावे सादर केलेले नाही व सदर दावा खारीज केल्‍याचे पत्र अर्जदारास मिळाले की नाही हे ही पुरव्‍याअभावी मान्‍य करता येत नाही.

            तसेच, मा.राष्‍ट्रीय व राज्‍य आयोगाचे अनेक प्रकरणात स्‍पष्‍ट मत आहे की, जोपर्यंत पोचपावती प्राप्‍त होत नाही तोपर्यंत तक्रार मुदतबाहय आहे हे गृहीत धरता येत नाही.

            एकंदरीत, गैरअर्जदाराने फक्‍त अकस्‍मात मृत्‍यु खबरी मध्‍ये ‘’दारु पिल्‍याने मृत्‍यु’’ या कारणाने अर्जदाराचा विमा दावा फेटाळला आहे. परंतु, याबाबत कुठलेही पुरावे सादर केलेले नाही. उलट पोलीस पंचनामा व पोस्‍टमॉर्टम रिपोर्टमध्‍ये दारुचा कुठलेही उल्‍लेख नाही. तसेच, मृतक हे गोडाऊन मध्‍ये काम करता वरुन पडल्‍याने मृत झाला असे दिसून येते. ज्‍यावेळी ही घटना घडली त्‍यावेळी मृतकासोबत असणारे कर्मचारी वर्गाचा कुठलाही साक्ष पुरावा गैरअर्जदार यांनी दाखल केलेला नाही.

            वरील विवेचनावरुन गैरअर्जदार क्र.1 यांनी अर्जदाराप्रती अनुचित व्‍यापार पध्‍दती अवलंबून न्‍युनतापुर्ण सेवा दिली असल्‍याचे सिध्‍द होते. म्‍हणून मुद्दा क्र.2 व 3 चे उत्‍तर होकारार्थी नोंदविण्‍यात येत आहे.

मुद्दा क्रमांक 4 बाबत :-    

8.          या तक्रारीचे आदेश वरील विवेचनावरुन खालीलप्रमाणे अंतिम आदेश पारीत करण्‍यात येत आहे.

       - अंतिम आदेश –

(1)

(2)

             1,00,000/- दिनांक 14.10.2010 पासून, द.सा.द.शे. 9 टक्‍के व्‍याजासह,

             आदेशाची प्रत मिळाल्‍यापासून 45 दिवसांत द्यावे.

(3)

    त्रासापोटी रुपये 15,000/- व तक्रारीचा खर्च रुपये 3,000/- आदेशाची

    प्रत मिळाल्‍यापासून 45 दिवसांत द्यावे.

(4)

(5)

गडचिरोली.

दिनांक – 11.01.2017.

        (सादिक मो.झवेरी)                            ( रोझा फु.खोब्रागडे )

            सदस्‍य                                      अध्‍यक्ष (प्र.)