नि.क्र.16
जिल्‍हा ग्राहक तक्रार निवारण मंच, सांगली यांचेसमोर
मा.अध्‍यक्ष : श्री.ए.व्‍ही.देशपांडे
मा.सदस्‍य : श्री के.डी.कुबल
तक्रार अर्ज क्र. 295/2011
----------------------------------------------
तक्रार नोंद तारीख : 21/10/2011
तक्रार दाखल तारीख : 04/11/2011
निकाल तारीख : 22/03/2013
-----------------------------------------------
श्रीमती रेखा सिद्राम गुजले
वय वर्षे – 35, व्‍यवसाय – शेती व घरकाम
रा.इरळी, ता.कवठेमहांकाळ, जि. सांगली. ...... तक्रारदार
विरुध्‍द
1. दी ओरिएन्‍टल इन्‍शुरन्‍स कं.लि.
डिव्‍हीजन ऑफिस नं.2, 8, हिंदुस्‍थान कॉलनी,
अजनी चौकाजवळ, वर्धा रोड, नागपूर-440 015
तर्फे वरिष्‍ठ मंडलीय प्रबंधक
श्री अरुणाभ बर्धन, सांगली
वय वर्षे – सज्ञान, धंदा – नोकरी
2. कबाल इन्‍शुरन्‍स सर्व्हिसेस प्रा.लि.
१०१, शिवाजी नगर, ३ रा मजला,
मंगला टॉकीज जवळ, पुणे – ४११००५
तर्फे व्‍यवस्‍थापक, श्रीमती सुचेता प्रधान
वय वर्षे – सज्ञान, धंदा – नोकरी
3. मा.जिल्‍हा कृषी अधिक्षक
वय वर्षे – सज्ञान, धंदा – नोकरी
सांगली-मिरज रोड, सांगली ..... जाबदार
तक्रारदार तर्फे: अॅड एम.एन. शेटे
जाबदारक्र.१ तर्फे : अॅड श्री ए.बी.खेमलापुरे
जाबदारक्र.२ : स्‍वतः
- नि का ल प त्र -
द्वारा – मा. सदस्‍य - श्री के.डी.कुबल
1. तक्रारदाराने सदरचा तक्रार अर्ज शेतकरी व्‍यक्‍तीगत अपघात विमा योजनेनुसार दाखल केला आहे.
2. सदर तक्रार अर्जाचा तपशिल पुढीलप्रमाणे-
महाराष्‍ट्र शासनाच्‍या वतीने राज्‍यातील शेतक-यांच्‍या अपघातासंदर्भात शेतकरी व्‍यक्‍तीगत अपघात विमा योजनेनुसार शेतक-यांना विमा संरक्षण देण्‍यासाठी जाबदार क्र.1 विमा कंपनी यांचेबरोबर विमा करार करण्‍यात आला आहे. तक्रारदार यांचे पती सिद्राम सोपान गुजले हे शेतकरी होते व त्‍याचा दि.24/5/2009 रोजी तासगांव ते मणेराजुरी जाणारे रोडवर तासगांव सैनिक शाळेजवळ टाटा सुमो मोटार सायकल अपघातात रात्री 0/15 वा. जागीच मृत्‍यू झाला. तक्रारदार या त्‍यांच्‍या पत्‍नी या नात्‍याने कायदेशीर वारस आहेत. तक्रारदार यांनी शेतकरी अपघात विमा योजनेनुसार रक्‍कम मिळणेसाठी गावकामगार तलाठी, इरळी यांचेकडे जून 2009 मध्‍ये प्रस्‍ताव दाखल केला. गावकामगार तलाठी यांनी सदरचा प्रस्‍ताव तहसिलदार कवठेमहांकाळ यांचेकडे पाठविला. तहसिलदार कवठेमहांकाळ यांनी सदरचा प्रस्‍ताव योग्‍य ती कागदपत्रे व शिफारशींसह जाबदार क्र.3 यांचेकडे पाठविला. जाबदार क्र.3 यांनी जाबदार क्र.2 व जाबदार क्र.2 यांनी जाबदार क्र.1 यांचेडे पाठविला. जाबदार क्र.1 यांनी तक्रारदार यांच्‍या विमाप्रस्‍तावाबाबत अद्याप कोणताही निर्णय न घेतल्‍याने तक्रारदार यांनी विम्‍याची रक्‍कम व्‍याजासह मिळणेसाठी तसेच शारीरिक, मानसिक ञासापोटी नुकसानभरपाई व तक्रार अर्जाचा खर्च मिळणेसाठी तक्रारदार यांनी सदरचा तक्रार अर्ज दाखल केलेला आहे.
तक्रारदार यांनी तक्रार अर्जासोबत नि.2 ला शपथपञ व नि.4 च्‍या यादीने 6 कागद व नि.क्र.12 च्‍या सोबत 11 कागदपत्रे दाखल केली आहेत.
3. जाबदार क्र.1 यांनी नि.10 वर आपले म्‍हणणे शपथपत्राच्‍या स्‍वरुपात दाखल केले आहे. जाबदार यांनी आपल्‍या म्‍हणण्‍यामध्‍ये तक्रारदारांच्‍या तक्रार अर्जातील संपूर्ण मजकूर नाकारला आहे. जाबदार यांनी आपल्‍या म्‍हणण्‍यामध्‍ये तक्रारदार यांचे पती शेतकरी असल्‍याची बाब नाकारली आहे तसेच पॉलिसीबाबतचा व अपघाताबाबतचा मजकूर नाकारला आहे. तक्रारदार यांनी जाबदार यांचेकडे विमा प्रस्‍ताव दाखल केला असल्‍याबाबत पुरावा दाखल केला नाही. तसेच तक्रारदार यांचा तक्रारअर्ज पॉलिसीतील अटी व शर्तीनुसार नाही. तक्रारअर्ज मुदतीत नाही. या सर्व कारणांचा विचार करुन तक्रारदार यांचा प्रस्‍तुतचा अर्ज फेटाळणेत यावा असे जाबदार यांनी आपल्‍या म्‍हणण्‍यामध्‍ये नमूद केले आहे.
4. जाबदार क्र.2 यांचे म्‍हणणे दि.23/12/2011 रोजी नि.11 वर मंचामध्‍ये प्राप्‍त झाल्‍याचे दिसून येते. सदर जाबदार क्र.2 यांचे म्‍हणणे विचारात घेण्‍यात येते. जाबदार क्र.2 यांनी आपल्‍या म्‍हणण्‍यामध्‍ये जाबदार हे महाराष्‍ट्र शासनाला विमा योजना राबविण्‍यासाठी विनामोबदला सहाय्य करतात. कृषी अधिकारी अथवा तहसिलदार यांचेमार्फत आलेला विमाप्रस्‍ताव योग्‍यपणे भरला आहे का, सोबत जोडलेली कागदपत्रे विमा कंपनीने मागणी केल्‍याप्रमाणे आहेत का हे तपासून त्‍याबाबत पूर्तता करुन मंजूर झालेला धनादेश संबंधीत वारसदारांना देणे एवढेच जाबदार यांचे कार्य आहे. तक्रारदार यांचेकडून प्राप्‍त झालेला विमादावा दी ओरिएन्‍टल इन्‍शुरन्‍स कंपनीला पाठविण्‍यात आला. विमा कंपनीने दि.17/1/2011 रोजी पत्र पाठवून मयत हा ट्रीपलसीट मोटारसायकल चालवित होता, त्‍यामुळे सदर क्‍लेम नामंजूर केला जात असल्‍याचे तक्रारदार यांना कळविले आहे. तक्रारदाराचे पती सिद्राम गुजले यांचा मोटारसायकल सुमो अपघातात मृत्‍यू झाला. अपघात झाला त्‍यावेळी मयतासह तीन व्‍यक्‍ती (टीबल सीट) मोटारसायकलवरुन प्रवास करीत होते हे कायद्याने नियमबाहय आहे असे जाबदारचे म्‍हणणे आहे. पोलिसांचे चार्जशीट मुद्दामहून दाखल केलेले नाही. त्‍यामुळे विमादावा नामंजूर करण्‍यात आला. सिद्राम गुजले हा शेतकरी नव्‍हता, फक्‍त जमीनीचा मालक हा शेतकरी होऊ शकत नाही. जो स्‍वतः कसून शेती करतो तो शेतकरी तोच शेतकरी या विमा पॉलिसीचा हक्‍कदार असतो. त्‍यामुळे तक्रारदार यांचा विमादावा नामंजूर करुन जाबदार यांनी तक्रारदार यांना कोणतीही सदोष सेवा दिलेली नाही, सबब सदर जाबदार यांचेविरुध्‍द तक्रारअर्ज फेटाळणेत यावा असे जाबदार यांनी नमूद केले आहे. जाबदार यांनी आपल्‍या म्‍हणण्‍यासोबत महाराष्‍ट्र शासनाचे परिपत्रक व सन्‍मा.औरंगाबाद परिक्रमा आयोगाचा निवाडा दाखल केला आहे.
5. जाबदार क्र.3 यांचेवर नोटीशीची बजावणी होवूनही ते याकामी हजर झाले नाहीत.
6. तक्रारदार यांनी याकामी नि.12 ला लेखी युक्तिवाद दाखल केला आहे व सोबत कागद दाखल केले आहेत. तक्रारदार यांनी नि.15 ला तोंडी युक्तिवाद करणेचा नाही अशी पुरशिस दाखल केली आहे. जाबदार यांचे विधिज्ञांचा तोंडी युक्तिवाद ऐकला.
7. तक्रारदारांचा तक्रार अर्ज, दाखल कागदपत्रे, जाबदार यांनी दिलेले म्‍हणणे, प्रतिउत्‍तर, लेखी युक्तिवाद यांचे अवलोकन केले. प्रस्‍तुत तक्रारअर्जातील तक्रारअर्ज व कागदपत्रे यांचे अवलोकन केले असता तक्रारदारतर्फे नि.12 सोबत विमा कराराची प्रत दाखल केली आहे. सदर करारावरुन सर्व शेतक-यांच्‍या वतीने महाराष्‍ट्र शासनाने जाबदार क्र.1 यांचेबरोबर विमा करार केला आहे त्‍यामुळे अपघातग्रस्‍त शेतकरी व त्‍यांचे वारस हे सदर विमा करारानुसार लाभार्थी होतात व ग्राहक संरक्षण कायद्यातील तरतुदीनुसार लाभार्थी हा सुध्‍दा ग्राहक या सदरात येतो त्‍यामुळे तक्रारदार हे जाबदार नं.1 यांचे ग्राहक आहेत असा या मंचाचा निष्‍कर्ष आहे.
8. तक्रारदार यांनी त्‍यांना शेतकरी व्‍यक्‍तीगत अपघात विमा योजनेनुसार रक्‍कम रु.1,00,000/- मिळावेत अशी मागणी केली आहे. तक्रारदार तर्फे नि.12 सोबत दाखल करण्‍यात आलेल्‍या विमा करारावरुन सर्व शेतक-यांचे वतीने महाराष्‍ट्र शासनाने जाबदार क्र.1 यांचेबरोबर विमा करार केला आहे. सदर विमा करारामध्‍ये विम्‍याचा कालावधी दि.15/8/2008 ते 14/8/2009 असा असल्‍याचे नमूद केले आहे. तक्रारदार यांचे पती यांचा मृत्‍यू दि.24/5/2009 रोजी विमा मुदतीत झाला आहे ही बाब स्‍पष्‍ट होते. प्रस्‍तुत प्रकरणी दाखल असलेल्‍या पॉलिसीची प्रत व परिपत्रकावरुन अपघातग्रस्‍त व्‍यक्‍ती ही शेतकरी असणे गरजेचे आहे व अपघातसमयी तिचे वय 12 ते 75 वयोगटातील असणे आवश्‍यक आहे. पोस्‍ट मॉर्टेम रिपोर्टचे अवलोकन केले असता तक्रारदार यांचे पतीचे वय 30 असे नमूद आहे. जाबदार यांनी क्रारदार यांचे पतीच्‍या वयाबाबत कोणताही वाद उपस्थित केला नाही. त्‍यामुळे तक्रारदार यांचे पतीचे वय निश्चितच 12 ते 75 या दरम्‍यानचे आहे या निष्‍कर्षाप्रत सदरचा मंच येत आहे. अपघातग्रस्‍त व्‍यक्‍ती शेतकरी असलेबाबत तक्रारदार यांनी सात-बारा उतारा व खाते उतारा याकामी दाखल केला आहे. मात्र जाबदार क्र.1 यांनी तक्रारदार हे शेतकरी नव्‍हते. फक्‍त जमीनीचा मालक हा शेतकरी होऊ शकत नाही. जो स्‍वतः कसून शेती करतो तो शेतकरी होतो असा युक्तिवाद केला. मात्र त्‍यात तथ्‍य नाही. ज्‍यांच्‍या नावावर 7/12 उतारा असून त्‍यामध्‍ये नमूद असलेले शेतीचे क्षेत्र धारण करणारा तो शेतकरी असे मंचाचे मत आहे. त्‍यामुळे तक्रारदार हा निश्चितपणे शेतकरी होता हे स्‍पष्‍ट होते. सदर उता-यावर तक्रारदार यांचे पतीचे नाव नमूद आहे व त्‍यांचे पश्‍चात तक्रारदार यांचे नाव नमूद आहे. त्‍यामुळे तक्रारदार यांचे पती हे शेतकरी आहेत ही बाब समोर येते.
9. जाबदार यांनी आपल्‍या युक्तिवादामध्‍ये तक्रारदार यांनी विमाप्रस्‍तावच दाखल केला नाही असे कथन केले आहे. तक्रारदार यांचा विमाप्रस्‍ताव जाबदार क्र.2 यांचेकडे प्राप्‍त झाला आहे. तसेच जाबदार क्र.1 यांनी मोटार सायकलवर ट्रीपलसीट असल्‍याचे कारण देत सदर बाब पॉलिसी एक्‍सक्‍ल्‍युजनखाली येते असे नमूद केले आहे. मात्र त्‍यानंतर विमा प्रस्‍तावाबाबत कोणताही निर्णय घेतलेला नाही म्‍हणजेच पर्यायाने विमा क्‍लेम नाकारले सारखाच असून विमेदाराला विमा लाभापासून वंचित केल्‍यासारखे आहे. सदरचे पत्र हे दि.25/8/2011 रोजीचे असून वारंवार मागणी करुनही तक्रारदार यांनी कागदपत्रांची पूर्तता केली नाही या कारणास्‍तव विमा फाईल बंद केली आहे. सदरच्‍या पत्रावरुन तक्रारदार यांनी विमाप्रस्‍ताव दाखल केला होता ही बाब स्‍पष्‍ट होते त्‍यामुळे तक्रारदार यांनी विमाप्रस्‍तावच दाखल केला नव्‍हता या जाबदार यांच्‍या युक्तिवादामध्‍ये कोणतेही तथ्‍य नाही असे या मंचाचे मत आहे. त्‍यामुळे वारंवार मागणी करुनही कागदपत्रांची पूर्तता केली हे जाबदार क्र.1 चे म्‍हणणे मंचाला मान्‍य करता येत नाही. या कारणास्‍तव तक्रारदार यांचे विमाप्रस्‍तावाची फाईल बंद करण्‍यात आली आहे. त्‍यामुळे तक्रारदार यांचा विमादावा जाबदार यांनी अयोग्‍य कारणाने संस्‍थगित ठेवणे म्‍हणजे तक्रारदार यांना सदोष सेवा दिली आहे असे या मंचाचे मत आहे. जाबदार यांनी तक्रारदार यांनी मुदतीत तक्रारअर्ज दाखल केला नाही त्‍यामुळे तक्रारअर्ज मुदतबाहय झाला आहे असेही नमूद केले आहे. मयताचा मृत्‍यू दि.24 मे 2009 रोजी झाला. जून 2009 मध्‍ये सदर विमा प्रस्‍ताव तलाठयाकडे तक्रारदारतर्फे सादर करण्‍यात आला. त्‍यानंतरची जी काही पुढील कार्यवाही करावयाची होती ती तलाठी, तहसिलदार व शासन यांनी करावयाची होती. त्‍यामुळे विमा कंपनीकडे प्रस्‍ताव दाखल करण्‍यास उशिर झाला असेल तर त्‍यास तक्रारदारास जबाबदार धरता येणार नाही आणि त्‍या कारणांवरुन सदरचा विमा प्रस्‍ताव विमा कंपनीस नाकारता येणार नाही. सबब तक्रारदार यांचा तक्रारअर्ज मुदतबाहय झाला आहे या जाबदार यांच्‍या कथनामध्‍ये कोणतेही तथ्‍य नाही असे या मंचाचे मत आहे. तक्रारदार यांचे पती यांचा मृत्‍यू सुमो-मोटर सायकल अपघातामध्‍ये झाला असल्‍याचे नि.4/4 वरील वर्दी जबाबावरुन स्‍पष्‍ट होते. जरी तक्रारदार यांचे पती हे अपघाताचेवेळी ज्‍या मोटारसायकलवरुन प्रवास करीत होते त्‍या मोटारसायकलवरुन जरी तीन व्‍यक्‍ती प्रवास करीत असल्‍या तरी तक्रारदारांचे पतींचा मृत्‍यू अपघाती मृत्‍यू झाला ही बाब खरी आहे. त्‍यामुळे तक्रारदार यांनी विमा प्रस्‍ताव दाखल करुनही तक्रारदार यांचा विमादावा जाबदार यांनी अयोग्‍य कारणास्‍तव नाकारुन तक्रारदार यांना सदोष सेवा दिली आहे या निष्‍कर्षाप्रत सदरचा मंच आला असल्‍याने तक्रारदार हे रक्‍कम रु.1,00,000/- व सदर रकमेवर विमादावा नाकारले तारखेपासून म्‍हणजे दि.25/8/2011 पासून द.सा.द.शे.9 टक्‍के व्‍याज देण्‍याबाबत आदेश करणे न्‍याय्य होईल असे मंचाचे मत झाले आहे.
10. जाबदार यांनी प्रस्‍तुत प्रकरणी तक्रारअर्ज चालविण्‍यास या मंचास भौगोलिक अधिकारक्षेत्र नाही असे नमूद केले आहे. विमाकरार हा महाराष्‍ट्रातील सर्व शेतक-यांसाठी करण्‍यात आलेला आहे. विमाप्रस्‍ताव संबंधीत गावकामगार तलाठी यांचेमार्फत सादर करणेचा आहे. विमाप्रस्‍तावाबाबत वाद निर्माण झालेस त्‍या त्‍या जिल्‍हाधिकारी यांचे अध्‍यक्षतेखाली समिती गठित करण्‍यात आली आहे. यावरुन अपघातग्रस्‍त शेतक-यास व त्‍याच्‍या वारसांना त्‍या त्‍या जिल्‍हयाच्‍या ठिकाणी न्‍याय मागणेची संधी उपलब्‍ध करुन दिल्‍याचे दिसून येते. सबब या मंचास प्रस्‍तुत तक्रारअर्ज चालविणेचे भौगोलिक अधिकारक्षेत्र नाही या जाबदारांच्‍या कथनामध्‍ये कोणतेही तथ्‍य नाही असे या मंचाचे मत आहे.
11. तक्रारदार यांनी शारीरिक मानसिक ञासापोटी नुकसानभरपाई व तक्रार अर्जाचा खर्च मिळावा अशी मागणी केली आहे. तक्रारदार यांचा विमादावा जाबदार यांनी अयोग्‍य कारणास्‍तव नाकारल्‍याने तक्रारदार यांना या न्‍याय मंचात तक्रार अर्ज दाखल करावा लागला ही बाब विचारात घेता सदरची मागणी अंशत: मंजूर करणे योग्‍य ठरेल असे या मंचाचे मत आहे.
12. यातील जाबदार क्र.3 हे महाराष्‍ट्र शासनाचे प्रतिनिधी आहेत. महाराष्‍ट्र शासनाने जाबदार क्र.2 यांची सल्‍लागार म्‍हणून नेमणूक केली आहे. विम्‍याचे संरक्षण देण्‍याची जबाबदारी व करार जाबदार क्र.1 यांचेबरोबर झालेला आहे त्‍यामूळे सदरचा आदेश जाबदार क्र.1 यांचेविरुध्‍द करणेत येतो.
वरील सर्व विवेचनावरुन सदरचा मंच खालीलप्रमाणे आदेश पारीत करीत आहे.
आदेश
1. तक्रारदार यांचा तक्रार अर्ज अंशत: मंजूर करणेत येत आहेत.
2. तक्रारदार यांना जाबदार नं.1 यांनी विमा दाव्‍यापोटी रक्‍कम रुपये 1,00,000/-(अक्षरी रुपये
एक लाख माञ) दि.17/1/2011 पासून द.सा.द.शे.9% दराने व्‍याजासह अदा करावेत.
3. तक्रारदार यांना जाबदार क्र.1 यांनी शारीरिक मानसिक ञासापोटी नुकसान भरपाई व तक्रार
अर्जाचा खर्च म्‍हणून रुपये 5,000/- (अक्षरी रुपये पाच हजार माञ) अदा करावेत.
4. वर नमूद आदेशाची पुर्तता जाबदार नं.1 यांनी निकाल तारखेपासून 45 दिवसांचे आत
करणेची आहे.
5. जाबदार नं.१ यांनी आदेशाची पुर्तता विहीत मुदतीत न केल्‍यास तक्रारदार त्‍यांचे विरुध्‍द
ग्राहक संरक्षण कायद्यातील तरतूदीनुसार दाद मागू शकतील.
सांगली
दि. 22/03/2013
(के.डी. कुबल ) ( ए.व्‍ही. देशपांडे )
सदस्‍य अध्‍यक्ष
