Maharashtra

Wardha

CC/97/2013

SMT.ARCHANABAI RAMDASJI JAMBHULE - Complainant(s)

Versus

THE NEW INDIA INSURANCE CO.LTD. - Opp.Party(s)

ADV.P.B. HAJARE

31 Mar 2015

ORDER

                                                        निकालपत्र

( पारित दिनांक :31/03/2015)

               (  मा. अध्‍यक्ष, श्री. प्रकाश एल. जाधव यांच्‍या आदेशान्‍वये) 

         

     तक्रारकर्तीने ग्राहक संरक्षण कायदा 1986 च्‍या कलम 12 अन्‍वये प्रस्‍तुत तक्रार दाखल केलेली आहे.

1.           तक्रारकर्तीच्‍या तक्रारीचा आशय थोडक्‍यात असा की, त.क. चे पती मृतक रामदास रामकृष्‍णजी जांभुळे शेतकरी होते व त्‍यांची मौजा-करुर, ता.समुद्रपूर, जि.वर्धा येथे गट क्रं. 42 अंतर्गत शेतजमीन आहे.
2.      महाराष्‍ट्र शासनाने राज्‍यातील 10 ते 75 वर्ष वयोगटातील      शेतक-यांसाठी वि.प. 1 कडे दि. 15 ऑगस्‍ट 2011 ते 14 ऑगस्‍ट 2012 या कालावधीकरिता 'शेतकरी जनता अपघात विमा योजना' अंतर्गत विमा उतरविला आहे. या योजनेनुसार जर शेतक-याचा अपघाती मृत्‍यु झाला असेल तर त्‍याचे वारसांना रुपये 1 लाख देण्‍याची तरतुद आहे.

     त.क. ने पुढे असे कथन केले आहे की, तिचे पती रामदास रामकृष्‍णजी जांभुळे हे दि.17.07.2012 रोजी दुपारी 12.30 वाजताच्‍या दरम्‍यान नंदोरी ते कोरा चौरस्‍ता येथे त्‍यांचे मित्र विलास भाऊरावजी ठवरी यांच्‍या सोबत मोटरसायकलवर मागे बसून जात असतांना ट्रॅक्‍टरने त्‍यांच्‍या मोटरसायकलला मागून धडक दिल्‍यामुळे अपघात झाला व त्‍या अपघातात त.क.चे पती जखमी झाले. त्‍यांना सेवाग्राम मेडीकल कॉलेज येथे भरती करण्‍यात आले व त्‍यांचे अपघातातील जखमांमुळे मृत्‍यु झाला. त.क.ने पतीच्‍या मृत्‍युनंतर शासनाच्‍या परिपत्रकाप्रमाणे सर्व कागदपत्रासह क्‍लेम अर्ज वि.प. 2 यांच्‍या तर्फे वि.प. 3 मार्फत वि.प. 1 यांच्‍याकडे पाठवून विमा दाव्‍याच्‍या रक्‍कमेची मागणी केली. परंतु वि.प. 1 ने मयतचा वाहन चालविण्‍याचा परवाना सादर न केल्‍यामुळे त.क.चा विमा दावा दि.28.05.2013 चे पत्र देऊन नाकारला. त.क. ही मयत रामदास रामकृष्‍णजी जांभुळे याची विधवा पत्‍नी या नात्‍याने सदर विम्‍याची  लाभार्थी असल्‍यामुळे ती रुपये एक लाख मिळण्‍यास पात्र आहे. त.क. ने संपूर्ण कागदपत्राची पूर्तता करुन सुध्‍दा वि.प. 1 ने त.क.चा विमा दावा नाकारला. म्‍हणून त.क.ने प्रस्‍तुत तक्रार दाखल करुन विमा दाव्‍याची रक्‍कम रुपये 1,00,000/- 18 टक्‍के व्‍याजासह, तिला झालेल्‍या शारीरिक, मानसिक त्रासाबद्दल 10,000/-रुपये व तक्रारीचा खर्च म्‍हणून 5000/-रुपये मिळावे अशी विनंती केली आहे.

3.      वि.प. 1 ने आपला लेखी जबाब नि.क्रं. 13 वर दाखल केला असून तक्रार अर्जास सक्‍त विरोध केला आहे. महाराष्‍ट्र शासनाने महाराष्‍ट्रातील शेतक-यांकरिता रुपये एक लाखाचा विमा वि.प. 1 कडे उतरविला आहे ही बाब मान्‍य केली असून इतर सर्व आक्षेप अमान्‍य केले आहे. वि.प. चे म्‍हणणे असे की, शासनाने ठरविलेल्‍या अटी व शर्तीनुसार मोटरसायकल वाहन चालकाचा परवाना दाखल करणे आवश्‍यक होते. परंतु त.क.ने विहित दस्‍ताऐवज वि.प. 1 ने वारंवांर मागणी करुन ही दाखल न केल्‍यामुळे त.क.चा विमा दावा नामंजूर करण्‍यात आला आहे. तसेच अपघाताच्‍या वेळेस मोटरसायकलवर 3 इसम बसून प्रवास करीत असल्‍याचे आढळून आले. त्‍यामुळे त्‍यांनी मोटर वाहन कायद्याच्‍या नियमाचे उल्‍लंघन केल्‍याचे स्‍पष्‍ट होते. त.क.च्‍या पतीचा अपघात हा मोटरसायकल स्‍वाराच्‍या निष्‍काळजीपणामुळे झाला आहे. त्‍यामुळे वि.प.1 कंपनी विम्‍याची रक्‍कम देण्‍यास जबाबदार नाही. वि.प.1 ने जो त.क.चा विमा दावा नाकारलेला आहे तो योग्‍य आहे व वि.प. 1 ने सेवेत कुठलीही त्रृटीपूर्ण व्‍यवहार केलेला नाही. म्‍हणून त.क.ची तक्रार खारीज करण्‍यात यावी अशी विनंती केली आहे.
4.      वि.प. 2 यांनी आपला लेखी जबाब नि.क्रं. 10 वर दाखल केला असून त्‍यांनी असे कथन केले आहे की, त.क. चे पती रामदास रामकृष्‍णजी जांभुळे यांचा मृत्‍यु  दि.17.07.2012 रोजी झाला व त्‍यांच्‍या वारसांकडून शेतकरी जनता अपघात विषयक प्रस्‍ताव मंडळ कृषी अधिकारी, समुद्रपूर यांच्‍याकडून त्‍यांच्‍या कार्यालयास दि.05.12.2012 रोजी मिळाला व पुढे तो प्रस्‍ताव वि.प. 3 कडून वि.प. 1 कडे पाठविण्‍यात आला आहे. परंतु तो प्रस्‍ताव नामंजूर झाल्‍याबाबतची माहिती वि.प. 2 ला प्राप्‍त झालेली नाही. तसेच गाव नमुना 6-क दि.10.04.2013 च्‍या पत्रान्‍वये जिल्‍हा अधीक्षक कृषी अधिकारी वर्धा यांच्‍याकडे सादर करण्‍यात आले. वि.प. 2 ने त्‍याचे कर्तव्‍य योग्‍य रित्‍या पार पाडले आहे. विमा दावा मंजूर किंवा नामंजूर करण्‍याची जबाबदारी वि.प. 2 ची नाही. त्‍यामुळे त्‍याच्‍या विरुध्‍दची ही तक्रार खारीज करण्‍यात यावी अशी विनंती केली आहे.
5.      वि.प. 3 यांनी आपला लेखी जबाब नि.क्रं.7 वर दाखल केलेला आहे. त्‍यात सदर कंपनी ही राज्‍य शासनाकडून कोणतेही विमा प्रिमियम स्विकारत नाही आणि ती शासनाला विनामूल्‍य मध्‍यस्‍थ सल्‍लागार म्‍हणून सेवा देत असल्‍यामुळे त.क.चा विमा दावा देण्‍याची जबाबदारी वि.प. 3 ची नाही असे म्‍हटले आहे. केवळ महाराष्‍ट्र राज्‍य शासनाला सदरील विमा योजना राबविण्‍यासाठी विना मोबदला सहाय्य करते. यामध्‍ये मुख्‍यत्‍वे शेतक-यांचा विमा दावा अर्ज तालुका कृषी अधिकारी/जिल्‍हा अधिक्षक कृषी अधिकारी यांच्‍याकडे आल्‍यावर विमा दावा अर्ज मिळाल्‍यावर योग्‍य त्‍या विमा कंपनीकडे पाठविणे व विमा कंपनीकडून दावा मंजूर होवून आलेला धनादेश संबंधीत वारसदारांना देणे, एवढेच काम आहे. या शिवाय राज्‍य ग्राहक तक्रार निवारण मंच, मुंबई यांच्‍या औरंगाबाद खंडपीठाने अपील क्रं.1114/2008 मधील दि.16.03.2009 चा आदेश आपल्‍या म्‍हणण्‍याच्‍या पृष्‍ठयर्थ दाखल केला आहे. त्‍याप्रमाणे विना मोबदला मध्‍यस्‍थ सेवा देणारी ही कंपनी विमा ग्राहकाला विमा दाव्‍याची रक्‍कम देण्‍यास जबाबदार नसल्‍याचा निर्णय दिला आहे.  
6.      वि.प. 3 ने पुढे असे कथन केले आहे की, मयत रामदास जांभुळे यांचा अपघाती मृत्‍यु दि.17.07.2012 रोजी झाला व त्‍याचा प्रस्‍ताव जिल्‍हा अधीक्षक कृषी अधिकारी वर्धा यांच्‍या मार्फत त्‍यांचे कार्यालयास दि.26.12.2012 रोजी प्राप्‍त झाल्‍यानंतर त्‍याने तो दि.14.01.2013 ला वि.प.1 कडे पाठविला. वि.प. 1 ने दि.28.06.2013 च्‍या पत्रान्‍वये विमा दावा नामंजूर केल्‍याचे वारसदारांना कळविले. वि.प. 3 ने सेवेत कोणतीही त्रृटी केलेली नसल्‍यामुळे त्‍यांना या तक्रारीतून पूर्णपणे मुक्‍त करण्‍यात यावे अशी विनंती केलेली आहे.
7.      त.क.ने तिच्‍या कथनाच्‍या पृष्‍ठयर्थ तोंडी पुरावा द्यावयाचा नाही अशी पुरसीस नि.क्रं. 17 वर दाखल केली आहे व वर्णन यादी नि.क्रं. 2 सोबत एकूण 06 कागदपत्रे दाखल केली आहे. वि.प. 1 ने स्‍वतःचे  शपथपत्र दाखल केले नाही. त्‍यानी फक्‍त त्‍याच्‍या कथनाच्‍या पृष्‍ठयर्थ वर्णन यादी नि.क्रं. 22 प्रमाणे एकूण 3 दस्‍ताऐवज दाखल केलेले आहे. त.क.ने तिचा लेखी युक्तिवाद नि.क्रं. 18 वर दाखल केला असून वि.प. यांनी लेखी युक्तिवाद नि.क्रं. 20 वर दाखल केलेला आहे. तक्रारकर्ती व वि.प. 1 च्‍या वकिलांचा तोंडी युक्तिवाद ऐकून घेण्‍यात आला.
8.      वरीलप्रमाणे तक्रारकर्ती व वि.प. यांचे परस्‍पर विरोधी   विधानावरुन खालील मुद्दे मंचासमोर विचारार्थ काढून त्‍यावरील      कारणमिमांसा पुढील प्रमाणे आहे.

     

अ.क्रं.	मुद्दे	उत्‍तर
1	विरुध्‍द पक्ष क्रं. 1 ने तक्रारकर्तीचा विमा दावा नाकारुन सेवेत त्रृटीपूर्ण व्‍यवहार व अनुचित     व्‍यापार पध्‍दतीचा  अवलंब केला आहे काय ?	होय
2	तक्रारकर्ती  मागणीप्रमाणे लाभ मिळण्‍यास  पात्र आहे काय ?	अंशतः होय
3	अंतिम आदेश काय ?	तक्रार अंशतः मंजूर.

                                                                             -: कारणमिमांसा :-

9. मुद्दा क्रं.1 व 2 बाबत , ः- त.क. चे पती मयत रामदास रामकृष्‍णजी जांभुळे हे शेतकरी होते व त्‍यांच्‍या नांवे मौजा करुर, ता.समुद्रपूर, जि.वर्धा येथे गट क्रमांक 42 अंतर्गत शेतजमीन आहे हे वादातीत नाही. तसेच त.क.च्‍या पतीचे दि. 17.07.2012 रोजी झालेल्‍या वाहन अपघातात मृत्‍यु झाला हे सुध्‍दा वादातीत नाही. त.क.ने दाखल केलेल्‍या पोलिस पेपर व शवविच्‍छेदन अहवालावरुन असे दिसून येते की, घटनेच्‍या दिवशी त.क.चे पती व इतर 2 हे मोटरसायकलवर बसून जात असतांना ट्रॅक्‍टर नं. एम.एच.40, एम. 4258 याने मागून मोटरसोयकलला धडक दिल्‍यामुळे अपघात झाला व त्‍या अपघातात त.क.चे पती, अरविंद ठाकरे व विलास हे तिघेही जखमी झाले व त्‍यात त.क.चे पती व अरविंद ठाकरे यांचा मृत्‍यु झाला. शवविच्‍छेदन अहवालावरुन असे दिसून येते की, त.क.च्‍या पतीचा अपघातात झालेल्‍या जखंमामुळे मृत्‍यु झाला. तसेच 7/12 चा उतारा वर्णन यादी नि.क्रं. 2(4) वर व गांव नमुना 6-क नि.क्रं. 2(5) वर दाखल करण्‍यात आला आहे. त्‍याचे अवलोकन केले असता असे दिसून येते की,  अपघाताच्‍या वेळेस मयत रामदास रामकृष्‍णजी जांभुळे यांच्‍या नांवे मौजा करुर, ता.समुद्रपूर, जि. वर्धा येथे गट क्रमांक 42 अंतर्गत शेती होती. सर्व कागदपत्रावरुन हे सिध्‍द होते की, त.क.चे पती अपघाताच्‍या वेळेस शेतकरी होते व त्‍यांचा वाहन अपघातात मृत्‍यु झाला. तसेच महाराष्‍ट्र शासनाने राज्‍यातील शेतक-यांकरिता दि.15 ऑगस्‍ट 2011 ते 14 ऑगस्‍ट 2012 या कालावधीकरिता शेतकरी जनता अपघात विमा योजने अंतर्गत वि.प. 1 कडे विमा उतरविला होता हे सुध्‍दा वादातीत नाही. त.क.च्‍या पतीचा  मृत्‍यु हा विमा पॉलिसी कालावधीत झालेला आहे हे सुध्‍दा सिध्‍द होते.
10.      त.क.ने असे कथन केले आहे की, तिने पतीच्‍या मृत्‍युनंतर महाराष्‍ट्र शासनाच्‍या परिपत्रकाप्रमाणे सर्व कागदपत्रासह विमा दावा क्‍लेम बाबतचा प्रस्‍ताव वि.प. 2 व 3 मार्फत वि.प. 1 कडे पाठविला. परंतु वि.प. 1 ने वाहन चालविण्‍याचा परवाना दाखल न केल्‍यामुळे व अपघाताच्‍या वेळेस मोटरसायकवर त.क.चे पती व इतर 2 असे एकूण 3 व्‍यक्‍ती प्रवास करीत होते या कारणावरुन विमा दावा नाकारला तो योग्‍य नाही. या उलट वि.प. 1 ने असे कथन केले की, अपघाताच्‍या वेळेस वाहन चालकाकडे वाहन चालविण्‍याचा परवाना नव्‍हता व तो त्‍यांनी दाखल केलेला नसल्‍यामुळे व  अपघाताच्‍या वेळेस  3 व्‍यक्‍ती  मोटरसायकलवर बसून प्रवास करीत होते. वाहन चालकाच्‍या निष्‍काळजीपणामुळे अपघात झाल्‍यामुळे वि.प. 1 कंपनीने जो त.क.चा विमा दावा नाकारलेला आहे तो योग्‍य आहे. म्‍हणून वि.प. 1 कंपनी विमा दाव्‍याची रक्‍कम देण्‍यास जबाबदार नाही.
11.      त.क. ने दाखल केलेल्‍या पोलीस पेपरवरुन असे दिसून येते की, अपघाताच्‍या वेळेस त.क. चे पती व इतर 2 असे एकूण 3 व्‍यक्‍ती मोटरसायकलवर बसून प्रवास करीत होते .सदरील मोटरसायकल ही विलास भाऊरावजी ठवरी हा चालवित होता. तसेच एफ.आय.आर. ची नक्‍कल व घटना स्‍थळ पंचनाम्‍यावरुन असे दिसून येते की, ट्रॅक्‍टरने  मोटरसायकलला मागच्‍या बाजूने धडक दिली व अपघात हा ट्रॅक्‍टर चालकाच्‍या निष्‍काळजीपणामुळे झालेला आहे. त्‍यामुळे पोलिसांनी चौकशी करुन ट्रॅक्‍टर चालका विरुध्‍द गुन्‍हा नोंदविला आहे. वि.प. 1 च्‍या म्‍हणण्‍याप्रमाणे जर मोटरसायकल चालकाच्‍या निष्‍काळजीपणामुळे  अपघात झाला असता तर  निश्चितच तसे पोलिस चौकशीत आढळून आले असते व पोलिसांनी मोटरसायकल चालका विरुध्‍द गुन्‍हा नोंदविला असता, परंतु तसे झाले नाही. या उलट ट्रॅक्‍टर चालका विरुध्‍द गुन्‍हा नोंदविला आहे.  यावरुन स्‍पष्‍ट होते की, सदर अपघात हा मोटरसायकल चालकाच्‍या निष्‍काळजीपणामुळे झालेला नसून ट्रॅक्‍टर चालकाच्‍या निष्‍काळजीपणामुळे झालेला आहे.  
12.      हे सत्‍य आहे की, महाराष्‍ट्र शासन व वि.प. 1 यांच्‍यात झालेल्‍या त्रिपक्षीय करारानुसार वाहन अपघातात शेतक-याचा मृत्‍यु झाला असल्‍यास वाहन चालकाचा परवाना दाखल करणे आवश्‍यक आहे. परंतु जर वाहन चालविण्‍याचा परवाना नसेल आणि त्‍याच्‍याकडून अपघात झाला असेल आणि त्‍या अपघातात शेतक-याचा मृत्‍यु झाला असेल तर फक्‍त वाहन चालविणा-या शेतक-याला विमा दाव्‍याचा लाभ मिळणार नाही. परंतु इतर शेतक-याला त्‍याचा लाभ मिळेल.
13.      प्रस्‍तुत प्रकरणात त.क.चे पती वाहन चालवित होते असा  कोणताही पुरावा वि.प. 1 ने मंचासमोर आणलेला नाही. या उलट विलास ठवरी हे मोटरसायकल चालवित होते असे पोलीस कागदपत्रावरुन निदर्शनास येते. तसेच अपघात हा मोटरसायकल चालकाच्‍या निष्‍काळजीपणामुळे झाला असे दाखविणारा कोणताही पुरावा मंचासमोर आलेला नाही. या उलट ट्रॅक्‍टर चालकाच्‍या लापरवाहीने अपघात झाल्‍याचे दिसून येते. त्‍यामुळे वि.प. 1 ने ज्‍या कारणावरुन त.क. चा विमा दावा नाकारला तो असमर्थनीय आहे.
14.      वरील विवेचनावरुन हे सिध्‍द होते की, अपघाताच्‍या वेळेस त.क.चे पती हे शेतकरी होते व त्‍यांचा अपघातात मृत्‍यु झाला आणि महाराष्‍ट्र शासनाने वि.प. 1 कडे राज्‍यातील शेतक-यांकरिता रुपये एक लाखाचा विमा उतरविलेला असल्‍यामुळे,े त.क. ही मयत रामदास रामकृष्‍णजी जांभुळे यांची विधवा पत्‍नी या नात्‍याने लाभार्थी म्‍हणून विम्‍याची रक्‍कम रुपये 1,00,000/- मिळण्‍यास हक्‍कदार आहे. वि.प.1 ने त.क.चा विमा दावा हा असंयुक्तिक कारणाने नाकारल्‍यामुळे त.क.चा विमा दावा रक्‍कम रुपये एक लाख व त्‍यावर दि.28.06.2013 पासून द.सा.द.शे. 9 टक्‍के दाराने व्‍याजसह मंजूर करणे मंचाला योग्‍य वाटते.
15.      विरुध्‍द पक्ष क्रं. 1 ने तक्रारकर्तीचा विमा दावा संयुक्तिक कारणाशिवाय नाकारल्‍यामुळे तिला मंचासमोर यावे लागले. त्‍यामुळे त.क.ला निश्चितच शारीरिक व मानसिक त्रास झालेला आहे. त्‍याचे स्‍वरुप पाहता या सदराखाली रुपये 5000/- व तक्रारीचा खर्च म्‍हणून 3000/-रुपये मंजूर करणे मंचाला योग्‍य वाटते.
16.      वि.प. 2 व 3 यांच्‍याकडून सेवेत कुठलीही त्रृटीपूर्ण व्‍यवहार झाला नाही. म्‍हणून वि.प. 2 व 3 यांना या प्रकरणातून मुक्‍त करण्‍यात येते. म्‍हणून मुद्दा क्रमांक 1 व 2  वरील निष्‍कर्ष त्‍याप्रमाणे नोंदविला आहे.

     वरील निष्‍कर्षास अनुसरुन मंच खालीलप्रमाणे आदेश पारित करीत आहे.

                                                                  आदेश

             1      तक्रारकर्तीची  तक्रार अंशतः मंजूर करण्‍यात येते.

2    विरुध्‍द पक्ष क्रं. 1 न्‍यू इंडिया इन्‍शुरन्‍स कंपनी लिमिटेड यांनी तक्रारकर्तीला तिचे पती मृतक रामदास रामकृष्‍णजी जांभुळे यांच्‍या               मृत्‍युबाबत शेतकरी जनता अपघात विम्‍याची रक्‍कम रु.1,00,000/- व त्‍यावर दि. 28.06.2013 पासून तर प्रत्‍यक्ष रक्‍कम तक्रारकर्तीच्‍या     हातात पडेपर्यंत द.सा.द.शे. 9 टक्‍के दराने व्‍याजासह रक्‍कम द्यावी.

3    विरुध्‍द पक्ष क्रं. 1 ने तक्रारकर्तीस झालेल्‍या शारीरिक व मानसिक त्रासाबद्दल रुपये 5,000/- व तक्रारीचा खर्च म्‍हणून रु.3,000/- द्यावेत.

4    विरुध्‍द पक्ष क्रं. 2 व 3 यांना रक्‍कम देण्‍याच्‍या दायित्‍वातून मुक्‍त करण्‍यात येते.

                   वरील आदेशाची पूर्तता आदेशाची प्रत प्राप्‍त झाल्‍याच्‍या तारखेपासून एक महिन्‍याच्‍या आत वि.प.क्रं. 1  ने करावी.

5       मा.सदस्‍यांच्‍या ‘ब’ व ‘क’ फाईल्‍स संबंधितांनी परत घेवून जाव्‍यात.

6   निकालपत्राच्‍या प्रति सर्व संबंधित पक्षांना माहितीस्‍तव व उचित  कार्यवाही करिता पाठविण्‍यात याव्‍यात.