जिल्‍हा ग्राहक तक्रार निवारण न्‍यायमंच, गडचिरोली
ग्राहक तक्रार क्रमांक :- 24/2016 तक्रार नोंदणी दि. :-24/5/2016
तक्रार निकाली दि. :- 23/09/2016
निकाल कालावधी :- 4 महिने
अर्जदार/तक्रारकर्ता :- श्री.सुरेश नानाजी मेश्राम,
वय 22 वर्षे, व्‍यवसाय-शेती,
रा.गुरुवाडा, ता. जि.गडचिरोली.
- विरुध्‍द -
गैरअर्जदार/विरुध्‍दपक्ष :- (1) द न्‍यु इंडिया अॅश्‍युरन्‍स कंपनी लिमिटेड,
तर्फे डिव्‍हीजनल मॅनेजर,
डिव्‍हीजनल ऑफीस नं.130800, न्‍यु इंडिया
सेंटर, 7 वा माळा, 17-ए, कुपरेज रोड,
मुंबई-400 001.
(2) द न्‍यु इंडिया अॅश्‍युरन्‍स कंपनी लिमिटेड,
तर्फे क्षेत्रीय मॅनेजर,
एम.ई.सी.एल.कॉम्‍प्‍लेक्‍स, सेमिनरी हिल्‍स,
नागपूर-440018.
(3) तालुका कृषि अधिकारी, गडचिरोली,
तालुका जिल्‍हा गडचिरोली.
अर्जदार तर्फे वकील :- अधि.श्री.उदय क्षिरसागर
गैरअर्जदार क्र.1 व 2 तर्फे वकील :- अधि.श्री.रमाकांत इंगळे
गैरअर्जदार क्र.3 तर्फे :- स्‍वतः
गणपूर्ती :- (1) श्रीमती रोझा फुलचंद्र खोब्रागडे, अध्‍यक्ष (प्र.)
(2) श्री सादिक मो‍हसिनभाई झवेरी, सदस्‍य
- आ दे श -
(मंचाचे निर्णयान्‍वये, सादिक मो. झवेरी, सदस्‍य)
(पारीत दिनांक : 23 सप्‍टेंबर 2016)
तक्रारकर्त्‍याने सदर तक्रार, ग्राहक संरक्षण कायद्याचे कलम 12 अन्‍वये दाखल केली असून, तक्रारीचा आशय थोडक्‍यात येणे प्रमाणे.
1. तक्रारकर्त्‍याचे वडील शेतीचा व्‍यवसाय करीत होते. शेतातील उत्‍पन्‍नावर तक्रारकर्तीचे वडील कुटूंबाचे पालनपोषण करीत होते. तक्रारकर्त्‍याचे वडील श्री. नानाजी बापुजी मेश्राम हे दि.3.9.2013 रोजी मित्राच्‍या मोटारसायकलवर मागे बसून जात असतांना मोटारसायकल घसरल्‍याने मृत्‍यु पावले. शासनातर्फे तक्रारकर्त्‍याचे वडील शेतकरी व्‍यक्‍तीगत अपघात विमा काढला असल्‍याने व तक्रारकर्त्‍याचे वडील शेतकरी असल्‍याने तक्रारकर्ता गैरअर्जदार क्र.1 व 2 कडून रुपये 1,00,000/- च्‍या विमा रकमेसाठी पाञ होती. अर्जदाराचे वडीलांचा अपघाती मृत्‍यु झाल्‍याने गैरअर्जदार क्र.3 कडे विमा योजने अंतर्गत दि.28.10.2013 ला रितसर अर्ज केला, तसेच वेळोवेळी गैरअर्जदारांनी मागीतलेल्‍या दस्‍ताऐवजाची पुर्तता केली. रितसर अर्ज केल्‍यानंतर गैरअर्जदार क्र.1 ने तक्रारकर्त्‍याचे वडीलांच्‍या दाव्‍याबाबत काही कागदपत्रे मागितले, परंतु सर्व कागदपत्रे देऊनही काहीही न कळविल्‍याने गैरअर्जदाराने तक्रारकर्त्‍याचा दावा अकारण प्रलंबित ठेवला. गैरअर्जदार क्र.1 ने तक्रारकर्त्‍याचा दावा अकारण प्रलंबित ठेवून तक्रारकर्त्‍याची फसवणूक केली आहे. शासनाने ज्‍या उद्देशाने मृत शेतक-याच्‍या पत्‍नी व मुलांसाठी ही योजना सुरु केली त्‍या उद्देशालाच गैरअर्जदार हे तडा देत आहे. त्‍यामुळे गैरअर्जदार क्र.1 ने दावा प्रलंबित ठेवून सेवेमध्‍ये ञृटी केली. त्‍यामुळे तक्रारकर्त्‍यास मानसिक, शारिरीक ञास व आर्थिक नुकसान झाले. त्‍यामुळे तक्रारकर्त्‍याने गैरअर्जदारांनी विमा दाव्‍याची रक्‍कम रुपये 1,00,000/- दि.13.10.2015 पासून द.सा.द.शे. 18 % व्‍याजाने मिळण्‍याचे, तसेच मानसिक, शारिरीक व आर्थिक ञासापोटी रुपये 30,000/- व तक्रारीचे खर्चापोटी रुपये 15,000/- अर्जदारास गैरअर्जदारांकडून मिळण्‍याचे आदेश व्‍हावे, अशी प्रार्थना केली.
2. अर्जदाराने नि.क्र.2 नुसार 7 झेरॉक्‍स दस्‍ताऐवज दाखल केले. अर्जदाराची तक्रार नोंदणीकरुन गैरअर्जदारास नोटीस काढण्‍यात आली. गैरअर्जदार क्र.1 व 2 ने नि.क्र.13 नुसार व गैरअर्जदार क्र.3 यांनी नि.क्र.11 नुसार लेखी उत्‍तर दाखल केले.
3. गैरअर्जदार क्र.1 व 2 ने नि.क्र.13 नुसार दाखल केलेल्‍या लेखी उत्‍तरात नमूद केले की, अर्जदाराने तक्रारीत केले सर्व आरोप त्‍यांना नाकबूल आहे. गैरअर्जदाराने पुढे त्‍याचे लेखी उत्‍तरात नमूद केले आहे की, तक्रारकर्त्‍याच्‍या वडीलाचा मृत्‍यु दिनांक 3.9.2013 ला मित्राच्‍या मोटारसायकलवर मागे बसून जात असतांना मोटारसायकल घरसल्‍याने झाला व नियमाप्रमाणे तक्रार ही तालुका कृषि अधिका-याकडे मुदतीत दाखल करावयास पाहिजे होती. तक्रारकर्त्‍याने मुंबई येथील ग्राहक तक्रार निवारण मंच येथे याअगोदरच तक्रार दाखल केली असून एकाच कारणासाठी तक्रारकर्त्‍यास दुसरी तक्रार दाखल करण्‍याचा कायदेशिर अधिकार नाही. या कारणासाठी तक्रारकर्त्‍याची तक्रार खारीज होण्‍यास पात्र आहे. तसेच, गैरअर्जदार क्र.1 ची विमा सल्‍लागार कंपनी कबाल इन्‍शुरन्‍स यांना गैरअर्जदार म्‍हणून तक्रारीत जोडले नाही, या कारणास्‍तव सुध्‍दा तक्रार खारीज होण्‍यास पात्र आहे. तसेच, तक्रारकर्त्‍याने दाखल केलेले पोलीस कागदपत्र खोटे व बनावटी असून, घटना पंचनाम्‍यामध्‍ये असे कुठेही नमुद नाही की, तक्रारक्‍तर्याचे वडील या अपघातात होते. तक्रारकर्ता याने दाखल केलेल्‍या इन्‍क्‍वेस्‍ट पंचनाम्‍यामध्‍ये मृतकाचे नाव वेगळे असून त्‍याचा दिनांक, पोलीस स्‍टेशन वेगळे आहे. अर्जदाराने महत्‍वाचे कागदपत्रे जसे पहिली खबर, अपघात कोणत्‍या दिवशी झाला, कोणत्‍या गाडीने झाला व या गाडीचा चालक कोण होता हे सुध्‍दा नमुद केले नाही. तक्रारकर्त्‍याने दाखल केलेल्‍या 7/12 उता-यामध्‍ये कमीत कमी 7-8 लोकांची नावे आहेत. या सर्व कारणाने अर्जदाराची तक्रार खारीज होण्‍यास पात्र आहे.
4. गैरअर्जदार क्र.3 ने नि.क्र.11 नुसार दाखल केलेल्‍या लेखी उत्‍तरात नमूद केले की, दावेदार श्री.सुरेश नानाजी मेश्राम यांचा शेतकरी जनता अपघात विमा योजने अंतर्गत विमा मिळणेसाठी अर्ज व दावा प्रस्‍ताव दिनांक 13.11.2013 रोजी वरीष्‍ठ कार्यालय मा.जिल्‍हा अधिक्षक, कृषि अधिकारी गडचिरोली यांचेकडे सादर केला होता. परंतु, गैरअर्जदार कंपनीने दावा मंजूर वा नामंजूर हे कळविलेले नाही.
5. अर्जदार व गैरअर्जदार क्र.1 ते 3 यांनी दाखल केलेले लेखी बयान, तसेच अर्जदार व गैरअर्जदार क्र.1 ते 3 ने दाखल केलेले दस्‍ताऐवज, शपथपञ, तोंडी व लेखी युक्‍तीवादावरुन खालील मुद्दे निघतात.
मुद्दे : निष्‍कर्ष
1) अर्जदार हा गैरअर्जदार क्र.1 चा ग्राहक आहे काय ? : होय
2) गैरअर्जदार क्र.1 ने लाभार्थ्‍याप्रती सेवेत न्‍युनतापूर्ण : होय
व्‍यवहार केला आहे काय ?
3) अर्जदार हा गैरअर्जदार क्र.1 कडून विमा पॉलिसीचा लाभ : होय
मिळण्‍यास पाञ आहे काय ?
4) आदेश काय ? : अंतिम आदेशाप्रमाणे
- कारण मिमांसा –
मुद्दा क्रमांक 1 बाबत :-
6. अर्जदाराचे वडील हे शेतकरी असल्‍यामुळे व शासनातर्फे ‘’शेतकरी जनता अपघात विमा’’ काढण्‍यात आलेला असून अर्जदाराचे वडीलांचा अपघाती मृत्‍यु झालेला असल्‍यामुळे व अर्जदार हा मृतक शेतक-याचा वारसदार असल्‍यामुळे तसेच सदर विमा योजनेनुसार दाव्‍याचा लाभधारी असल्‍यामुळे मुद्दा क्र.1 चे उत्‍तर होकारार्थी नोंदविण्‍यात येत आहे.
मुद्दा क्रमांक 2 बाबत :-
7. शासनातर्फे ‘’शेतकरी जनता अपघात विमा’’ प्रत्‍येक शेतक-यांसाठी काढण्‍यात आलेला असल्‍यामुळे व शेतक-यांच्‍या अपघाती मृत्‍युनंतर त्‍याचे वारसान हे योजनेचे लाभार्थी आहे.
गैरअर्जदार विमा कंपनीकडे अर्जदाराने सर्व कागदपत्रासह विमा दावा दाखल केल्‍यानंतर गैरअर्जदार क्र.3 चे नि.क्र.11 वरील लेखी उत्‍तरानुसार गैरअर्जदार क्र.3 ने सर्व कागदपत्रासह गैरअर्जदार क्र.1 कडे प्रस्‍ताव पाठविलेला आहे, असे दिसून येते. तसेच, गैरअर्जदार क्र.3 ने दाखल केलेले दस्‍तऐवज दिनांक 23.5.2014 चे गैरअर्जदार क्र.1 चे असून त्‍यामध्‍ये स्‍पष्‍ट नमुद आहे की, अर्जदारातर्फे दाखल करण्‍यात आलेला दावा गैरअर्जदार क्र.3 कडून विमा सल्‍लागार कंपनी म्‍हणजे कबाल इन्‍शुरन्‍स मार्फत गैरअर्जदार क्र.1 विमा कंपनीस प्राप्‍त झाला असून त्‍यांनी काही दस्‍तऐवजांची मागणी केलेली दिसून येते. सदर दस्‍तऐवजावरुन गैरअर्जदार क्र.3 ने अर्जदाराकडून गैरअर्जदार क्र.1 ने मागणी केलेले दस्‍तऐवज मागवून गैरअर्जदार क्र.1 ला पाठविलेले आहे. वरील विवेचन व दस्‍तऐवज यांचे अवलोकन केल्‍यानंतर गैरअर्जदार क्र.1 चे हे म्‍हणणे की, विमा दावा कबाल इन्‍शुरन्‍स मार्फत प्राप्‍त झाला नाही हे गृहीत धरता येत नाही. तसेच, गैरअर्जदार क्र.1 विमा कंपनीस दावा प्राप्‍त झाल्‍यानंतर खारीज केला असल्‍याचे कोणतेही पत्र अर्जदारास पाठविले नसून व लेखी उत्‍तरासोबत दाखल केले नसल्‍यामुळे व गैरअर्जदार क्र.1 चे हे म्‍हणणे सुध्‍दा पुराव्‍याअभावी अमान्‍य आहे की, पंचनाम्‍यामध्‍ये चुकीचे नांव आहे, ही चुक पोलीस विभागाची असू शकते व त्‍याकरीता अर्जदाराला दोष देता येत नाही.
गैरअर्जदार विमा कंपनीचे हे म्‍हणणे ही गृहीत धरता येत नाही की,
अर्जदाराचे वडीलांचे अपघातावेळी विमा पॉलीसी वैध नाही, कारण जेव्‍हा त्‍याचा अपघात झाला, त्‍यावेळी शासन परिपत्रकानुसार विमा पॉलीसी लागू होती. एकंदरीत, गैरअर्जदार क्र.1 विमा कंपनीने कोणताही पुरावा सादर न करता फक्‍त लेखी उत्‍तरावरून व तोंडी युक्‍तीवादावरुन विम्‍याचे रकमेच्‍या लाभापासून दूर ठेवण्‍याचे प्रयत्‍न केले आहेत. गैरअर्जदार क्र.1 चे सदर कृत्‍य अर्जदाराप्रती अनुचित व्‍यापार पध्‍दती व न्‍युनतापुर्ण सेवा आहे, असे या न्‍यायमंचाचे मत असल्‍यामुळे मुद्दा क्र.2 चे उत्‍तर होकारार्थी देण्‍यात येत आहे.
मुद्दा क्रमांक 3 बाबत :-
8. मुददा क्र.1 व 2 चे विवेचनावरुन तसेच अर्जदार व गैरअर्जदार क्र.3 ने दाखल केलेल्‍या दस्‍तऐवजावरॅन अर्जदार हा विमा दाव्‍याचा लाभ घेण्‍यासाठी पात्र आहे, हे सिध्‍द होते. त्‍यानुसार, हे मंच खालीलप्रमाणे अंतिम आदेश येत आहे.
- अंतिम आदेश –
(1)
(2)
दाव्‍याची रक्‍कम रुपये 1,00,000/- प्रस्‍ताव दाखल केल्‍यापासून म्‍हणजेच
दिनांक 28.10.2013 पासून, द.सा.द.शे. 9 टक्‍के व्‍याजासह, आदेशाची
प्रत मिळाल्‍यापासून 45 दिवसांत द्यावे.
(3)
त्रासापोटी रुपये 20,000/- व तक्रारीचा खर्च रुपये 5,000/- आदेशाची
प्रत मिळाल्‍यापासून 45 दिवसांत द्यावे.
(4)
(5)
गडचिरोली.
दिनांक – 23.9.2016.
(सादिक मो.झवेरी) ( रोझा फु.खोब्रागडे )
सदस्‍य अध्‍यक्ष (प्र.)
