(आदेश पारित द्वारा मा. सदस्‍या, कु. वर्षा ओ. पाटील)
(पारित दि. 27 नोव्‍हेंबर, 2015)
तक्रारकर्तीचा शेतकरी व्‍यक्तिगत अपघात विमा दावा विरूध्‍द पक्ष 1 यांनी फेटाळल्‍यामुळे तक्रारकर्तीने शेतकरी व्‍यक्तिगत अपघात विम्‍याची रक्‍कम मिळण्‍याकरिता सदरहू तक्रार मंचात दाखल केली आहे. तक्रारकर्तीच्‍या तक्रारीचा आशय थोडक्‍यात खालीलप्रमाणेः-
2. तक्रारकर्ती ही मौजा कुणबीटोला, ता. आमगाव, जिल्‍हा गोंदीया येथील रहिवासी असून तक्रारकर्तीचे पती श्री. सुखराम दशरथ भांडारकर यांच्‍या मालकीची मौजा चिरचाळ बांध, ता. आमगाव, जिल्‍हा गोंदीया येथे सर्व्‍हे नंबर 396/1 या वर्णनाची शेतजमीन असल्‍यामुळे ते शेतकरी व्‍यक्तिगत अपघात विम्‍याचे लाभधारक आहेत.
3. विरूध्‍द पक्ष 1 व 2 ही विमा कंपनी असून विरूध्‍द पक्ष 3 हे शेतकरी व्‍यक्तिगत अपघात विमा योजना राबविण्‍याचे काम करतात.
4. तक्रारकर्तीचे पती श्री. सुखराम दशरथ भांडारकर यांचा दिनांक 01/05/2013 रोजी रेल्‍वेची धडक लागल्‍याने जखमी होऊन मृत्‍यु झाला.
5. तक्रारकर्तीचे पती शेतकरी असल्‍याने व अपघातात त्‍यांचा मृत्‍यु झाल्‍याने तक्रारकर्तीने विरूध्‍द पक्ष 3 यांच्‍याकडे दिनांक 16/12/2013 रोजी संपूर्ण कागदपत्रांसह रितसर विमा दावा अर्ज सादर केला. परंतु विरूध्‍द पक्ष 1 यांनी 6-ड हे दस्‍तऐवज नसल्‍यामुळे दावा फेटाळण्‍यात आल्‍याचे तक्रारकर्तीला कळविल्‍यामुळे तक्रारकर्तीने विमा दाव्‍याची रक्‍कम रू.1,00,000/- मिळण्‍यासाठी तसेच शारीरिक व मानसिक त्रासापोटी नुकसानभरपाई म्हणून रू. 20,000/- आणि तक्रारीचा खर्च रू.10,000/- मिळण्‍यासाठी दिनांक 04/04/2015 रोजी मंचात तक्रार दाखल केली.
6. तक्रारकर्तीची तक्रार विद्यमान न्‍याय मंचाने दिनांक 17/04/2015 रोजी दाखल करून घेतल्‍यानंतर विरूध्‍द पक्ष यांना दिनांक 06/05/2015 रोजी मंचामार्फत नोटीसेस बजावण्‍यात आल्‍या. विरूध्‍द पक्ष यांना नोटीस प्राप्‍त झाल्‍यानंतर विरूध्‍द पक्ष 1 ते 3 यांनी हजर होऊन त्‍यांचे लेखी जबाब दाखल केले आहेत.
7. विरूध्‍द पक्ष 1 व 2 यांनी सदरहू प्रकरणात त्‍यांचा जबाब दिनांक 25/06/2015 रोजी दाखल केला असून तो पृष्‍ठ क्र. 57 वर आहे. विरूध्‍द पक्ष 1 व 2 यांनी त्‍यांच्‍या लेखी जबाबात तक्रारकर्तीच्‍या तक्रारीचे खंडन केले असून तक्रारकर्तीच्‍या पतीचा मृत्‍यु हा अपघात नसून त्‍यांनी आत्‍महत्‍या केलेली आहे व विरूध्‍द पक्ष 3 यांनी आपले कर्तव्‍य बरोबर पार पाडले नसल्‍याचे म्‍हटले आहे. विरूध्‍द पक्ष 3 यांनी संपूर्ण दस्‍तऐवजांची शहानिशा करून प्रस्‍ताव विरूध्‍द पक्ष 1 यांच्‍याकडे पाठवावयास पाहिजे होता. परंतु तसे न करताच तक्रारकर्तीचा प्रस्‍ताव पाठविण्‍यात आल्‍यामुळे विरूध्‍द पक्ष 3 यांनी आपल्‍या सेवेत त्रुटी केलेली आहे. विरूध्‍द पक्ष 1 व 2 यांची कोणतीही जबाबदारी नसल्‍यामुळे तक्रारकर्तीची तक्रार त्‍यांच्‍याविरूध्‍द खारीज करण्‍यात यावी असे विरूध्‍द पक्ष 1 व 2 यांनी जबाबात म्‍हटले आहे.
8. विरूध्‍द पक्ष 3 यांनी त्‍यांचा लेखी जबाब दिनांक 26/05/2015 रोजी दाखल केला असून तो पृष्‍ठ क्र. 54 वर आहे. विरूध्‍द पक्ष 3 यांनी त्‍यांच्‍या लेखी जबाबात असे म्‍हटले आहे की, दिनांक 31/08/2013 नुसार प्रतीक्षा सादर केल्‍यावर विरूध्‍द पक्ष 1 व 2 यांनी जेव्‍हा जेव्‍हा प्रस्‍तावामध्‍ये त्रुट्या असल्‍याचे पत्र दिले ते पत्र वेळीच तक्रारकर्तीस देण्‍यात आले. तक्रारकर्तीकडून आलेले त्रुट्या पूर्ततेचे कागदपत्र वरिष्‍ठ कार्यालयास सादर करण्‍यात आले. विरूध्‍द पक्ष 3 हे शेतकरी जनता अपघात विमा योजनेअंतर्गत दावा स्विकारतात व वरिष्‍ठ कार्यालयास सादर करतात. तसेच तक्रारकर्तीचे पती दिनांक 01/05/2013 रोजी (पोलीसांचे कागदपत्रानुसार) रेल्‍वेची धडक लागून जखमी झाल्‍याने मरण पावले. तसेच वेळोवेळी मागणी करण्‍यात आलेल्‍या दस्‍तऐवजांची तक्रारकर्तीने पूर्तता केली व ते वरिष्‍ठ कार्यालयास सादर करण्‍यात आले. त्‍यामुळे त्‍यांच्‍याविरूध्‍द दाखल करण्‍यात आलेली तक्रार खारीज करण्‍यात यावी असे विरूध्‍द पक्ष 3 यांनी त्‍यांच्‍या लेखी जबाबात म्‍हटले आहे.
9. तक्रारकर्तीने तक्रारीसोबत विमा दावा फेटाळल्‍याबाबतचे विरूध्‍द पक्ष 1 यांचे पत्र पृष्‍ठ क्र. 10 वर, कागदपत्रांची पूर्तता करणेबाबतचे पत्र पृष्‍ठ क्र. 13 वर, अपघाताच्‍या पुराव्‍यासाठी सादर करावयाचे कागदपत्र पृष्‍ठ क्र. 18 वर, शेतकरी जनता अपघात विमा योजना क्‍लेम फॉर्म भाग-1 पृष्‍ठ क्र. 19 वर, तलाठ्याचे प्रमाणपत्र पृष्‍ठ क्र. 20 वर, प्रमाणपत्र 6-क पृष्‍ठ क्र. 23, 7/12 चा उतारा पृष्‍ठ क्र. 27 व 28 वर, फेरफार पत्रक पृष्‍ठ क्र. 29 व 30 वर, धारण जमिनीची नोंदवही पृष्‍ठ क्र. 31 वर, अकस्‍मात मृत्‍यु खबरी पृष्‍ठ क्र. 34 वर, इन्‍क्‍वेस्‍ट पंचनामा पृष्‍ठ क्र. 35 वर, घटनास्‍थळ पंचनामा पृष्‍ठ क्र. 37 वर, पोस्‍ट मार्टेम रिपोर्ट पृष्‍ठ क्र. 38 वर, मृत्‍यु प्रमाणपत्र पृष्‍ठ क्र. 46 वर, सेवा प्रमाणपत्र पृष्‍ठ क्र. 47 वर, तक्रारकर्तीचे शपथपत्र पृष्‍ठ क्र. 61 वर याप्रमाणे कागदपत्रे तक्रारीसोबत दाखल केलेली आहेत.
10. तक्रारकर्तीचे वकील ऍड. उदय क्षीरसागर यांनी सदरहू प्रकरणात लेखी युक्तिवाद पृष्‍ठ क्र. 65 वर दाखल केला असून तोंडी युक्तिवाद केला की, तक्रारकर्तीचा सदर दावा विरूध्‍द पक्ष यांनी 6-ड, वयाचा पुरावा व घटनास्‍थळ पंचनामा न दिल्‍याने नामंजूर केल्‍याचे कळविले. तसेच शासन निर्णयानुसार जर अपघाती मृत्‍यु सिध्‍द होत असेल व एखादे दस्‍तऐवज उपलब्‍ध नसेल तर पर्यायी दस्‍तऐवजावर सदर दावा मंजूर करता येतो व अनावश्‍यक धोका पत्‍करला ह्या कारणास्‍तव दावा नाकारता येणार नाही असे स्‍पष्‍ट नमूद करण्‍यात आले असल्‍यामुळे तक्रारकर्तीची तक्रार मंजूर होण्‍यास पात्र आहे.
11. विरूध्‍द पक्ष 1 व 2 यांच्‍या वकील ऍड. इंदिरा बघेले यांनी सदरहू प्रकरणात त्‍यांचा लेखी युक्तिवाद पृष्‍ठ क्र. 67 वर दाखल केला असून त्‍यांनी आपल्‍या तोंडी युक्तिवादात म्‍हटले की, तक्रारकर्तीने आवश्‍यक ते दस्‍तऐवज सादर न केल्‍यामुळे तक्रारकर्तीचा दावा नाकारण्‍यात आला. तक्रारकर्तीच्‍या पतीचा मृत्‍यु अपघातात झालेला नसून त्‍यांनी आत्‍महत्‍या केलेली आहे. तसेच विरूध्‍द पक्ष 3 यांनी संपूर्ण दस्‍तऐवजांची शहानिशा न करताच तक्रारकर्तीचा प्रस्‍ताव त्‍यांच्‍याकडे दाखल केल्‍यामुळे सर्व जबाबदारी ही विरूध्‍द पक्ष 3 यांची असून विरूध्‍द पक्ष 1 व 2 यांची नाही. त्‍यामुळे विरूध्‍द पक्ष 1 व 2 यांनी आपल्‍या सेवेत कोणताही कसूर केलेला नसल्‍यामुळे तक्रारकर्तीची तक्रार खारीज करण्‍यात यावी.
12. तक्रारकर्तीचा तक्रारअर्ज, विरूध्‍द पक्ष यांचे लेखी जबाब, तक्रारकर्तीने तक्रारीसोबत दाखल केलेली कागदपत्रे तसेच दोन्‍ही पक्षांचा लेखी व तोंडी युक्तिवाद यावरून खालील मुद्दे उपस्थित होतात.
अ.क्र. | मुद्दे | निर्णय |
1. | तक्रारकर्तीची तक्रार मान्‍य होण्‍यास पात्र आहे काय? | होय |
2. | तक्रारकर्ती शेतकरी जनता अपघात विम्‍याचे पैसे मिळण्‍यास पात्र आहे काय? | होय |
3. | या तक्रारीचा अंतिम आदेश काय? | कारणमिमांसेप्रमाणे |
- कारणमिमांसा –
13. तक्रारकर्तीच्‍या पतीचा मृत्‍यु दिनांक 01/05/2013 रोजी झाला. तक्रारकर्तीने संपूर्ण कागदपत्रासह विमा दावा अर्ज विरूध्‍द पक्ष 3 यांच्‍याकडे सादर केला. तसेच विरूध्‍द पक्ष यांच्‍या म्‍हणण्‍यानुसार आवश्‍यक ते दस्‍तऐवज 6-ड हे सादर न केल्‍यामुळे तक्रारकर्तीचा अर्ज खारीज करण्‍यात यावा. परंतु महाराष्‍ट्र शासनाच्‍या निर्णयानुसार पर्यायी दस्‍तऐवजांवरून दावा मंजूर करता येतो व शेतक-याने अपघात झाल्‍यावर अनावश्‍यक धोका पत्‍करला ह्या कारणास्‍तव दावा नाकारता येत नाही. त्‍यामुळे तक्रारकर्तीचे सदरहू प्रकरण मंजूर होण्‍यास पात्र आहे असे मंचाचे मत आहे.
करिता खालील आदेश.
-// अंतिम आदेश //-
1. तक्रारकर्तीची तक्रार अंशतः मंजूर करण्‍यात येते.
2. विरूध्‍द पक्ष 1 व 2 यांना आदेश देण्‍यात येतो की, त्‍यांनी तक्रारकर्तीला तिच्‍या मृतक पतीच्‍या अपघात विम्‍याची रक्‍कम रू.1,00,000/- द्यावी. या रकमेवर तक्रार दाखल करून घेतल्‍याच्‍या दिनांकापासून म्‍हणजेच दिनांक 17/04/2015 पासून ते संपूर्ण रक्‍कम वसूल होईपर्यंत द. सा. द. शे. 9% दराने व्‍याज द्यावे.
3. विरूध्‍द पक्ष 1 व 2 यांना आदेश देण्‍यात येतो की, त्‍यांनी तक्रारकर्तीला झालेल्‍या शारीरिक, मानसिक व आर्थिक त्रासाची नुकसानभरपाई म्हणून रू.5,000/- तक्रारकर्तीला द्यावे.
4. विरूध्‍द पक्ष 1 व 2 यांना आदेश देण्‍यात येतो की, या तक्रारीचा खर्च म्हणून त्‍यांनी तक्रारकर्तीला रू.5,000/- द्यावे.
5. विरूध्‍द पक्ष 1 व 2 यांनी उपरोक्‍त आदेश क्र. 2, 3, 4 चे पालन संयुक्तिकरित्‍या अथवा वैयक्तिकरित्‍या करावे.
6. विरूध्‍द पक्ष 1 व 2 यांना आदेश देण्‍यात येतो की, त्‍यांनी या आदेशाचे पालन आदेशाची प्रत मिळाल्‍यापासून 30 दिवसांचे आंत करावे.
7. विरूध्‍द पक्ष 3 च्‍या विरोधात ही तक्रार खारीज करण्‍यात येते.
