निकालपत्र
तक्रार दाखल दिनांकः- 30/05/2013
तक्रार नोदणी दिनांकः- 08/07/2013
तक्रार निकाल दिनांकः-19/03/2014
कालावधी 09 महिने 19 दिवस
जिल्‍हा ग्राहक तक्रार निवारण न्‍यायमंच, परभणी
अध्‍यक्ष - श्री प्रदीप निटुरकर, B.Com.LL.B.
सदस्‍या - सौ.अनिता ओस्‍तवाल M.Sc.LL.B.
सुनिल वैजनाथअप्‍पा एकशिंगे अर्जदार
वय 40 वर्षे, धंदा व्‍यापार, अWड.एस.एन.वेलणकर
प्रोप्रा.ओंकार किराणा स्‍टोअर्स,
रा.एलदरी कॅम्‍प, ता.जिंतूर,
जि.परभणी.
विरुध्‍द
शाखा व्‍यवस्‍थापक, गैरअर्जदार
पिपल्‍स को-ऑप.बँक लि.हिंगोली, अWड.पी.व्‍ही.सराफ
शाखा जिंतूर, ता.जिंतूर,
जि.परभणी.
------------------------------------------------------------------------------------
कोरम - 1) श्री.प्रदीप निटुरकर, अध्‍यक्ष.
2) सौ.अनिता ओस्‍तवाल, सदस्‍या.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------
(निकालपत्र पारित व्‍दारा – सौ.अनिता ओस्‍तवाल, सदस्‍या)
गैरअर्जदारानी ञुटीची सेवा दिल्‍याच्‍या आरोपावरुन अर्जदाराने ही तक्रार मंचात दाखल केली आहे.
अर्जदाराची थोडक्‍यात तक्रार अशी की,
अर्जदाराच्‍या फर्मचे नावे Secured C.C. अकाउंट ब-याच वर्षापासून गैरअर्जदाराचे बँकेत आहे. दिनांक 08.10.2011 व दिनांक 16.02.2012 रोजी अनुक्रमे रक्‍कम रुपये 10,000/- व 13,000/- अर्जदाराने फर्मच्‍या खात्‍यामध्‍ये जमा केले होते. सन 2012 मध्‍ये गैरअर्जदार बँकेचे तत्‍कालीन शाखाधिकारी यांनी फार मोठया रक्‍कमेचा अपहार केल्‍याचे उघडकीस आल्‍यामुळे त्‍यांच्‍या विरोधात संबंधीत पोलिसांनी भा.द.वि. 420, 468, 471 अन्‍वये F.I.R.नोंदवला. अर्जदाराच्‍या खात्‍यात देखील शाखाधिका-याने अपहार केला असावा असा संशय आल्‍याने अर्जदाराने गैरअर्जदार बॅकेकडे चौकशी केली. परंतु योग्‍य माहीती न मिळाल्‍याने अर्जदाराने दिनांक 03.12.2012 रोजी त्‍याच्‍या फर्मच्‍या खात्‍याचा खाते उतारा काढला असता दिनांक 16.06.2012 रोजी अर्जदाराच्‍या 2 एन्‍ट्रीज म्‍हणजे एकुण रुपये 23,000/- च्‍या एन्‍ट्रीज Reverse केल्‍याचे स्‍पष्‍ट झाले. अर्जदाराने त्‍वरीत गैरअर्जदाराशी संपर्क साधुन या कृत्‍याचा खुलासा मागीतला असता तत्‍कालीन शाखाधिका-याने दिलेल्‍या अपहारासंबंधीत यादीमध्‍ये अर्जदाराच्‍या 2 नोंदीचा एकुण रुपये 23,000/- चा समावेश असल्‍यामुळे त्‍या Entries Reverse केल्‍याचा खुलासा गैरअर्जदाराने केला. या Entries Reverse करण्‍यापुर्वी अर्जदाराशी संपर्क साधण्‍यात आला नाही किंवा कोणत्‍याही कागदपञांची पडताळणी करण्‍यात आलेली नाही. एवढेच नव्‍हे तर तत्‍कालीन व्‍यवस्‍थापकांनी अर्जदाराच्‍या बनावट सहया करुन एक एफ.डी.आर.क्रमांक 344190 ची रक्‍कम रुपये 36205/- काढुन घेतली. अनेक वेळा पाठपुरावा करुन देखील अर्जदारास ती रक्‍कम मिळाली नाही म्‍हणुन अर्जदाराने मंचात तक्रार दाखल करुन गैरअर्जदाराने अर्जदाराच्‍या खात्‍यात दिनांक 16.06.2012 रोजी reverse केलेल्‍या एकुण 2 एन्‍ट्रीज एकुण रुपये 23,000/- रद्द करुन त्‍याप्रमाणे खाते उतारा सुधारीत करुन द्यावा तसेच अर्जदाराच्‍या माघारी उचलण्‍यात आलेली एफ.डी.आर.क्रमांक 344190 ची रक्‍कम रुपये 36205/- उचलुन घेतल्‍या तारखेपासुन व्‍याजासह द्यावी. तसेच मानसीक ञासाबद्दल रक्‍कम रुपये 10,000/- व तक्रारीचा खर्च रुपये 5000/- अर्जदारास मिळावेत अशा मागण्‍या केल्‍या आहेत.
अर्जदाराने तक्रार अर्जासोबत शपथपञ नि.2 वर व पुराव्‍यातील कागदपञ नि.4वर मंचासमोर दाखल केली.
मंचाची नोटीस गैरअर्जदार यांना तामील झाल्‍यानंतर त्‍यांनी लेखी निवेदन नि.12 वर दाखल करुन अर्जदाराचे कथन बहुतअंशी अमान्‍य केले आहे. गैरअर्जदाराचे म्‍हणणे असे की, गैरअर्जदार बँकेच्‍या जिंतूर शाखेमध्‍ये श्री नरेश गोलेच्‍छा हा शाखाधिकारी म्‍हणुन दिनांक 01.05.2011 ते दिनांक 16.04.2012 या कालावधीत कार्यरत होता. त्‍यावेळेस त्‍याने बँकेतील विवीध खातेदारांच्‍या खात्‍यात व बँकेच्‍या मुख्‍य कार्यालयाच्‍या स्‍वतःच्‍या खात्‍यात संगणकीय प्रणालीव्‍दारे हेराफेरी करुन अफरातफर केली. त्‍यामुळे त्‍याच्‍या विरोधात भा.द.वि. 420, 468, 471 इत्‍यादी अंतर्गत गुन्‍हा नोंदविण्‍यात आला. अर्जदाराचे खात्‍यात संबंधीत शाखाधिकारी याने केलेली खाडाखोड हा या अपहाराचाच भाग आहे. दिनांक 08.10.2011 रोजी आरोपी शाखाधिकारी याने बँकेचे other liability/clearing suspense या खात्‍यावर एकुण रुपये 40,000/- नावे टाकले म्‍हणजे दिनांक 08.10.2011 रोजी रुपये 30,000/- अर्जदाराच्‍या वडिलांच्‍या खात्‍यावर व रुपये 10,000/- अर्जदार याच्‍या खात्‍यावर वर्ग करण्‍यात आले. तसेच दिनांक 23.02.2012 रोजी आरोपीने बँकेचे other liability/clearing suspense या खात्‍यावर एकुण रक्‍कम रुपये 13,000/- नावे टाकली व ही रक्‍कम अर्जदाराच्‍या खात्‍यावर वर्ग केली. त्‍यामुळे अर्जदाराने स्‍वतः नगदी स्‍वरुपात खात्‍यात भरलेली नाही अथवा खाजगी व्‍यक्‍तीच्‍या खात्‍यातुन वर्ग करण्‍यात आलेली नाही. बँकेच्‍या स्‍वतःच्‍या खात्‍यातुन ही रक्‍कम आरोपीने वर्ग केली व ही बाब उघडकीस आल्‍यानंतर बँकेच्‍या सार्वजनिक पैशाच्‍या हितासाठी चुकीच्‍या पध्‍दतीने केलेल्‍या नोंदी परत घेण्‍यात आल्‍या यात गैरअर्जदाराने ञुटीची सेवा दिली आहे असे मानता येणार नाही. तसेच अर्जदाराने गैरअर्जदार बँकेत दिनांक 28.09.2008 रोजी रक्‍कम रुपये 24628/- ही 24 महिण्‍याकरिता Fix Deposit मध्‍ये ठेवली होती. त्‍याची majority value रुपये 30301/- ही होती. या एफ.डी.आर. वर अर्जदाराने दिनांक 17.03.2011 रोजी रुपये 23,000/- कर्ज घेतले व त्‍यानंतर दिनांक 18.05.2011 रोजी सदरचे एफ.डी.आर. अर्जदाराने स्‍वतःहुन तोडुन व्‍याजासही रक्‍कम रुपये 32,592/- या कर्ज खात्‍यात जमा केली. या कर्ज खात्‍यात कर्ज रक्‍कम वजा जाता आज रोजी अर्जदाराचे रुपये 9203/- शिल्‍लक आहेत ही बाब अर्जदारास माहीत आहे. परंतु बँकेत शाखाधिकारी यांनी गैरव्‍यवहार केला या बाबीचा गैरफायदा घेवुन अर्जदाराने प्रस्‍तुतचा खोटा तक्रार अर्ज दाखल केला आहे. म्‍हणुन अर्जदाराची तक्रार फेटाळण्‍यात यावी अशी विनंती गैरअर्जदाराने मंचासमोर केली आहे.
गैरअर्जदाराने लेखी निवेदनासोबत शपथपञ नि.11 वर व पुराव्‍यातील कागदपञ नि.14 वर, नि.18 वर व नि.19 वर मंचासमोर दाखल केली.
दोन्‍ही पक्षांच्‍या कैफियतीवरुन खालील मुद्दे उपस्थित होतात.
मुद्ये उत्‍तर
1 गैरअर्जदाराने अर्जदाराच्‍या खात्‍यात दिनांक 16.6.2012 रोजी
Reverse केलेल्‍या Entries बद्दलचा वाद या मंचासमोर
चालण्‍यास पाञ आहे काय ? नाही
2 अर्जदार एफ.डी.आर.क्र.344190 ची रक्‍कम व्‍याजासह
मिळण्‍यास पाञ आहे काय ? नाही
3 आदेश काय ? अंतीम आदेशाप्रमाणे
कारणे
मुद्दा क्रमांक 1 -
प्रस्‍तुतच्‍या तक्रार अर्जातुन अर्जदाराने दोन वेगळया प्रकारची दाद मागीतल्‍या आहेत. पहिली मागणी अर्जदाराची अशी आहे की, दिनांक 16.06.2012 रोजी अर्जदाराच्‍या C.C.(Cash Credit)account मध्‍ये Reverse केलेल्‍या Entries रद्द करुन गैरअर्जदाराने खाते उतारा सुधारीत करुन द्यावा यावर मंचाचे असे मत आहे की, ग्राहक संरक्षण कायदा 1986 च्‍या कलम 2(1)(d)(ii) च्‍या तरतुदीनुसार तक्रारदार हा ग्राहक या संज्ञेस पाञ ठरत नाही कारण अर्जदाराची तक्रार ही C.C.(Cash Credit)account बद्दल आहे व त्‍या खात्‍यामध्‍ये करण्‍यात आलेले सर्व व्‍यवहार हे व्‍यावसायीक कॅटागिरी मध्‍ये येत असलयामुळे त्‍या संदर्भातील वाद या मंचासमोर चालण्‍यास पाञ नाही. रिपोर्टेड केस Subhash Motilal Shah Versus Malgaon Merchants Co.Op.Bank 2013(2) CPR (NC) मध्‍ये मा.राष्‍ट्रीय आयोगाने असे मत व्‍यक्‍त केले आहे की,
“Since account itself is connected and related to business transaction & such bankingactivity is required for functioning of business enterprise of appellant/complainant, services hired for that purpose would fall within category of hiring services for commercial purpose – Business bankaccount does not come under per view of Consumer Protection Act 1986.
मा.राष्‍ट्रीय आयोगाने व्‍यक्‍त केलेले उपरोक्‍त मताचा आधार घेवुन मुद्दा क्र.1 चे उत्‍तर नकारार्थी देण्‍यात येते.
मुद्दा क्रमांक 2 -
गैरअर्जदाराने बनावट सहया करुन एफ.डी.आर.क्रमांक 344190 ची रक्‍कम रुपये 36205/- परस्‍पर काढुन घेतली अशी अर्जदाराची तक्रार आहे. यावर गैरअर्जदाराचे म्‍हणणे असे की, दिनांक 28.09.2008 रोजी अर्जदाराने 24 महिण्‍यासाठी रक्‍कम रुपये 24628/- मुदत ठेवीमध्‍ये गुंतवले होते. त्‍याची maturity value रुपये 30301/- होती. या एफ.डी.आर.वर अर्जदाराने दिनांक 17.03.2011 रोजी रुपये 23,000/- चे कर्ज घेतले होते. तदनंतर दिनांक 18.05.2011 रोजी अर्जदाराने स्‍वतःहुन एफ.डी.आर. तोडुन व्‍याजासहीत रक्‍कम रुपये 32,592/- कर्ज खात्‍यात जमा केली व या कर्ज खात्‍यात कर्ज रक्‍कम वजा जाता आज रोजी अर्जदाराचे रुपये 9203/- शिल्‍लक आहेत. गैरअर्जदाराने मंचासमोर नि.18 वर दाखल केलेल्‍या पुराव्‍यातील कागदपञांची पाहणी केली असता खालील बाबी स्‍पष्‍ट होतात.
अर्जदाराने दिनांक 17.06.2008 रोजी रक्‍कम रुपये 24628/- 24 महिन्‍यासाठी Reinvestment deposit केले होते. दिनांक 17.06.2010 रोजी त्‍याची maturity value रक्‍कम रुपये 30301/- एवढी होती. त्‍या Reinvestment deposit certificate चे अवलोकन केले असता Lien to C.C. Hyp A/C.209 असे त्‍या प्रमाणपञावर नमूद करण्‍यात आल्‍याचे दिसते. म्‍हणजे सदरचे प्रमाणपञ अर्जदाराच्‍या फर्मच्‍या नावे असलेल्‍या account साठी Lien असल्‍याचे स्‍पष्‍ट होते व ही बाब अर्जदाराने युक्‍तीवादाच्‍या वेळी मान्‍य केली आहे. त्‍यामुळे जोपर्यंत C.C.Account बेबाक होत नाही तोपर्यंत Reinvestment deposit ची रक्‍कम अर्जदारास मिळणार नसल्‍याचे दिसून येते. तसेच सदरचे प्रमाणपञ अर्जदाराच्‍या फर्मच्‍या नावे असलेल्‍या C.C.Account साठी lien असतांना देखील त्‍यावर गैरअर्जदाराने वेगळे कर्ज कसे काय दिले असा प्रश्‍न उपस्‍थीत झाल्‍याशिवाय राहत नाही व याचा गैरअर्जदाराने समाधानकारक खुलासा मंचासमोर केलेला नाही. त्‍यामुळे गैरअर्जदाराने घेतलेला बचाव ग्राहय धरण्‍याजोगा नसल्‍याचे मंचाचे मत आहे. तसेच सदरचे प्रमाणपञ हे अर्जदाराच्‍या फर्मच्‍या नावे असलेल्‍या C.C.(Cash Credit) account साठी lien ठेवलेले असल्‍यामुळे या संदर्भातील वाद देखील ग्राहक संरक्षण कायदाच्‍या कलम 2(1) (d) (ii) तरतुदीनुसार मंचासमोर चालण्‍यास पाञ नसल्‍याचे मंचाचे मत आहे. पुढे अर्जदाराने मा.राष्‍ट्रीय आयोगाचे न्‍यायनिवाडे 2011(1) CPR page no.95 NC, 2009(3) CPR page no.314 NC मंचासमोर दाखल केले आहे. परंतु त्‍यातील वस्‍तुस्थिती व सदर प्रकरणातील वस्‍तुस्थिती वेगळी असल्‍यामुळे मा.राष्‍ट्रीय आयोगाने उपरोक्‍त न्‍यायनिवाडयामध्‍ये व्‍यक्‍त केलेले मत सदर प्रकरणास लागू पडणार नाही. सबब मुद्दा क्रमांक 1 व 2 यांचे नकारार्थी उत्‍तर देवुन आम्‍ही खालील प्रमाणे आदेश पारीत करीत आहोत.
आ दे श
1 अर्जदाराचा तक्रार अर्ज नामंजूर करण्‍यात येतो.
2 दोन्‍ही पक्षांना निकालाच्‍या प्रती मोफत पुरावाव्‍यात
सौ.अनिता ओस्‍तवाल श्री.प्रदीप निटुरकर
सदस्‍या अध्‍यक्ष
