जिल्हा ग्राहक तक्रार निवारण न्यायमंच, धुळे.
ग्राहक तक्रार क्रमांक – १०/२०११
तक्रार दाखल दिनांक – १९/०१/२०११
तक्रार निकाली दिनांक – २८/११/२०१३
श्री. राजेंद्र पंडितराव ठाकरे,
उ.वयः- ४८ वर्षे सज्ञान, कामधंदा – व्यवसाय,
राहणार – प्रतापपुर, ता.साक्री, जि.धुळे. ................ तक्रारदार
विरुध्द
१. श्री. अजित बाफना
विक्रेता – टेरेक्स व्हेक्टरा इक्वीपमेंट प्रा.लि.
पत्ताः- १ ला मजला, नेहा क्रिस्टल,
ज्ञानेश्वर पादुका चौक, फग्युर्सन कॉलेज रोड,
शिवाजी नगर, पुणे – ४११ ०१६.
२. टेरेक्स व्हेक्टरा इक्वीपमेंट प्रा.लि.
पत्ताः- प्लॉट नंबर ३०, इंडस्ट्रियल अेरिया,
वीरवेल कॉम्प्लेक्स, एन.आय.टी.,
फरियाबाद ............ सामनेवाला
न्यायासन
(मा.अध्यक्षा – सौ.व्ही.व्ही. दाणी)
(मा.सदस्या – सौ.एस.एस.जैन)
(मा.सदस्य – श्री.एस.एस.जोशी)
उपस्थिती
(तक्रारदारा तर्फे – अॅड.एम.बी. साळुंखे)
(जाबदेणार नं.१ तर्फे – स्वतः)
(जाबदेणार नं.२ तर्फे – अॅड. डि.वाय. खैरनार)
निकालपत्र
(दवाराः मा.सदस्या – सौ.एस.एस. जैन)
सामनेवाला यांनी तक्रारदार यांना नवीन योग्य सेल नोट न पाठविल्याने त्यांचे वाहन आर.टी.ओ. दप्तरी नोंद न करता आल्याने व वापर न करता आल्याने नुकसान भरपाई मिळण्यासाठी सदर तक्रार दाखल केलेली आहे.
१. तक्रारदार यांची थोडक्यात तक्रार अशी आहे की, सामनेवाला नं.२ हे टेरेक्स व्हेक्टरा टिक्स – ७६० या जेसीबी यंत्राचे निर्माते/ उत्पादक आहेत. सामनेवाला नं.१ हे सामनेवाला नं.२ हया कंपनीचे पुणे येथील अधिकृत विक्रेते आहेत. तक्रारदार यांनी जून २००९ मध्ये सामनेवाला नं.१ यांनी जाहिरात केल्याने सामनेवाला नं.२ यांच्या कंपनीचे टेरेक्स व्हेक्टरा टीक्स ७६० हे जेसीबी मशिन ऑन रोड किंमत रू.१८,२५०००/- ला विकत घेतले. सदर रकमेपैकी तक्रारदारने रक्कम रू.८,२५०००/- सामनेवाला यांना सेंट्रल बॅंक ऑफ इंडिया, शाखा कासारे या बॅंकेच्या दि.३०/०६/२००९ रोजीच्या डि.डि. क्रमांक ००४३०८ अन्वये अदा केले. उर्वरित रक्कम रू.१०,००,०००/- एल अॅन्ड टी फायनान्स कंपनीकडून फायनान्स घेवून सामनेवाला यांना अदा केली. तसेच सदर यंत्राचा विमा टाटा अेआयजी जनरल इन्शुरन्स कंपनी लि. यांचेकडून काढला. सदरचे कर्ज तक्रारदारने द.सा.द.शे. १६.०१% व्याजाने २० महिन्यांसाठी घेतलेले असून त्याचा मासिक हप्ता रक्कम रू.५७,३००/- आहे व त्याची अंतिम मुदत दि.२८/०२/२०११ अशी आहे, आजतागायात तक्रारदारने १९ हप्ते वेळेवर फेडलेले आहेत.
२. तक्रारदार यांचे पुढे असे म्हणणे आहे की, सदर यंत्रापोटी संपूर्ण रक्कम अदा केल्यानंतर सामनेवाला यांनी चुकीची सेल नोट पाठविली. तक्रारदारने सदर प्रकार सामनेवाला नं.१ यांचे लक्षात आणून दिला व त्याशिवाय प्रादेशिक परिवहन अधिकारी यांचेकडे नोंद करता येणार नाही हे सांगितले. तद्नंतर बरेच दिवस तगादा लावल्यानंतर सामनेवाला यांनी तक्रारदारास दुसरी सेल नोट दिली. परंतु सदरची सेल नोट देखील चुकीची पाठविण्यात आली. त्याबाबत पुन्हा तक्रारदारने सामनेवाला यांना योग्य ती सेल नोट पाठविण्याची विनंती केली. तसेच सामनेवाला यांच्या चुकीच्या सेलनोटमुळे तक्रारदारास त्याचे वाहन आर.टी.ओ. दप्तरी नोंदविता येत नाही व त्याचा व्यवसायासाठी वापर करता येत नाही, कोणासही वापरण्यास भाडयापोटी देता आले नाही. सदर वाहन पडून खराब होत आहे, तसेच दरमहा उत्पन्न कमीत कमी रू.७०,०००/- मात्र बुडत आहे. तरी दुरूस्त योग्य ती सेलनोट दयावी अशी विनंती तक्रारदाराने सामनेवाला यांना करूनही आजतागायात तक्रारदारास नवीन योग्य ती सेलनोट दिलेली नाही.
३. तक्रारदारने सदर जेसीबी यंत्राची संपूर्ण रक्कम सामनेवाला यांना अदा केलेली असूनही सामनेवाला यांनी सेलनोट न दिल्याने तक्रारदार यांचे आजतागायत दरमहा रू.७०,०००/- याप्रमाणे १९ महिन्यांचे एकूण रक्कम रू.१३,३०,०००/- चे उत्पन्न बुडालेले आहे. तसेच यंत्र पडून राहिल्याने खराब झालेले असल्याने दुरूस्तीसाठी देखील मोठा खर्च होणार आहे. अशाप्रकारे सामनेवाला यांनी सेवा देण्यास कसूर केलेला आहे. तक्रारदार यांना शारिरिक, मानसिक त्रासास व आर्थिक नुकसानीस सामोरे जावे लागत आहे.
४. तक्रारदार यांनी सामनेवाला यांचेकडून नवीन, दुरूस्त सेलनोट मिळावी, तक्रारदार यास सदरचे यंत्र वापरता न आल्याने झालेले नुकसान रक्कम रू.१३,३०,०००/-, मानसिक, शारिरिक व आर्थिक नुकसानीपोटी रक्कम रू.५,००,०००/-, तक्रार अर्जाचा खर्च रू.५०,०००/- तसेच सदर रकमा अदा होईपावेतो १८% दराने व्याज मिळावे व सदर यंत्राची मोफत तपासणी व दुरूस्ती करून, वॉरंटी पिरीएड १ वर्षापर्यंत वाढवून मिळावा अशी विनंती केली आहे.
५. तक्रारदार यांनी आपले म्हणण्याच्या पृष्ठयार्थ नि.२ वर शपथपत्र, नि.५ सोबत नि.५/१ वर जॉब रिपोर्ट, नि.५/२ वर कंपनीचे नावाने पाठविलेला डी.डी. ची झेरॉक्स प्रत, नि.५/३ वर ऑर्डर बुकींग फॉर्मची प्रत, नि.५/४ वर ट्रान्सपोर्टची पावती, नि.५/५ वर नोंदणी प्रमाणपत्र, नि.५/६ वर सेल सर्टिफिकेट, नि.५/७ वर फिटनेस सर्टिफिकेट, नि.५/८ वर फायनान्सची पावती, नि.५/९ वर कर्जाचे स्टेटमेंट, नि.५/१० व नि.५/११ वर टॅक्स इनव्हाईस कम् डिलेव्हरी चलनाची प्रत, नि.५/१२ वर कंपनीची पावती. तसेच नि.१७ सोबत नि.१७/१ वर परिवहन अधिकारी यांना पाठविलेले पत्र, नि.१७/२ वर परिवहन अधिकारी यांचे पत्र, नि.१७/३ वर विक्रीकर अधिकारी यांना पाठविलेले पत्र, नि.१७/४ वर परिक्षा प्रवेशपत्राची प्रत, नि.१७/५ वर लायब्ररीकार्डची प्रत, नि.१७/६ वर रेशनकार्डची प्रत, इत्यादी कागदपत्रे दाखल केलेली आहेत.
६. सामनेवाला नं.२ यांनी आपले लेखी म्हणणे नि.१० वर दाखल केलेले आहेत. त्यात त्यांनी तक्रारदार व त्याचे कुटुंबातील सर्व सदस्य हे पक्या विटांची भट्टी लावून विटा विक्रीचा व्यवसाय करत असून त्यापासून तक्रारदारास भरपूर उत्पन्न मिळते. तक्रारदारने व्यापार व्यवसाय करण्यासाठी व अधिक उत्पन्नासाठी जे.सी.बी. यंत्राची खरेदी केली आहे. त्यामुळे सदर तक्रार टेनेबल नाही. सबब ती रद्द होणेस पात्र आहे. सामनेवाला यांनी तक्रारदारास दिलेल्या जे.सी.बी. यंत्रात कुठलाही डिफेक्ट नाही. त्यामुळे ग्राहक संरक्षण कायदा १९८६ चे कलम २(फ) व (ग) प्रमाणे सामनेवाला यांची जबाबदारी येत नाही. यापूर्वी तक्रारदारने घेतलेली जे.सी.बी. यंत्र त्याने स्वतःच धुळे येथील प्रादेशीक परिवहन कार्यालयात नोंदणी करून घेतले आहे. सामनेवाला यांनी चुकीची सेल नोट दिली हे म्हणणे खोटे आहे. तक्रारदारने चुकीची सेल नोट पाठविली याबाबत आजपावेतो तोंडी अथवा लेखी तक्रार दिलेली नाही. त्याला विनंतीवरून नवीन सेल नोट बनवून देण्यात आली आहे. जे.सी.बी. यंत्र नोंदण्यासाठी तक्रारदारने आजपावेतो प्रादेशिक परिवहन कार्यालयात अर्ज केलेला नाही किंवा दिलेल्या सेल नोट द्वारे नोंदणी करता येणार नाही, असे त्यांचे पत्र दाखल केलेले नाही.
७. सामनेवाला यांचे पुढे असे म्हणणे आहे की, नोंदणी न झाल्याने यंत्र पडून आहे, ही बाब पूर्णतः खोटी आहे. तक्रारदार हा जे.सी.बी. यंत्र खरेदी दिनांकापासून वापरीत आहे. वेळोवेळी सदर यंत्राची सामनेवाला यांनी सर्व्हिसिंग करून दिलेली आहे, आवश्यक ते स्पेअर पार्ट बदलवून दिलेले आहेत. सदर यंत्राने दि.२९/०७/२०१० पर्यंत २३४१ तास काम केलेले आहे ही बाब सर्व्हिंसिंग रिपोर्ट वरून ही स्पष्ट होत आहे. आज अखेरपावेतो सदर यंत्र ४००० ते ४५०० तास किंवा त्यापेक्षा अधिक चालविलेले आहे. त्यामुळे यंत्र बंद असल्याचे तक्रारदारचे कथन खोटे आहे. तक्रारदार जे.सी.बी. यंत्र चालवत असून दरमहा रक्कम रू.७०,०००/- पावेतो उत्पन्न मिळवित आहे. सेल नोट दिल्यानंतर नोंदणी करून घेण्याची जबाबदारी खरेदीदाराची असते. खरेदीदारास यंत्र खरेदी केल्यानंतर १ महिन्यासाठी तात्पुरता सजिस्ट्रेशन नंबर दिला जातो. त्या कालावधीत खरेदीदाराने यंत्राची नोंदणी करून घेणे बंधनकारक असते. नोंदणी न केल्यास त्याची जबाबदारी विक्रेत्यावर अथवा उत्पादकावर येत नाही. तक्रारदारने व त्याचे कुटुंबियातील व्यक्तींनी सामनेवाला कंपनीने उत्पादित केलेले ४ जे.सी.बी. यंत्र तक्रारीतील नमुद जे.सी.बी. यंत्र खरेदी करण्यापूर्वी खरेदी केलेले आहेत. त्यामुळे तक्रारदारास यंत्राच्या रजिस्ट्रेशन संबंधी संपूर्ण माहिती आहे. तक्रारदारने कर्जाचे हप्ते वेळेवर भरलेले आहेत. यावरून जे.सी.बी. यंत्र आज ही कार्यरत असून उत्पन्न मिळवित आहे हे स्पष्ट होत आहे. तसेच दि.२१/०६/१३ रोजी सामनेवाला यांचे टीम मार्फ सदर यंत्राची पाहणी करण्यात आली असून त्याचे मीटर रिडींगनुसार ते ८९२६ तास चालवले आहे हे दिसून येत आहे. यावरून तक्रारदाराचे यंत्र आजही चालु आहे हे स्पष्ट होत आहे. सबब तक्रारदार यांची तक्रार रद्द करण्यात यावी व खोटी तक्रार दाखल केली म्हणून सामनेवाला यांना तक्रारदारकडून रक्कम रू..१०,०००/- खर्च म्हणून देववावा असे नमूद केले आहे.
८. सामनेवाला यांनी आपले म्हणण्याचे पृष्ठयार्थ नि.११ वर शपथपत्र, नि.११/२ व नि.११/३ वर डिलेव्हरी चलन, नि.११/४ वर ऑर्डर बुकींग फॉर्म, नि.११/५ वर परचेस ऑर्डर, नि.११/६ वर रजिस्ट्रेशन सर्टिफिकेट, नि.११/७ व नि.११/९ वर परटिक्युलर्स ऑफ रजिस्ट्रेशन, नि.११/८ व नि.११/१० वर सेल ईनव्हाइस, नि.११/११ व नि.११/१३ वर सर्व्हिस रिपोर्ट, नि.११/१२, नि.११/१५ ते नि.११/१७ वर जॉब रिपोर्ट, नि.११/१४ वर वॉरंटी क्लेम रिपोर्ट, नि.११/१८ वर फिल्ड सर्व्हिस रिपोर्ट, नि.११/१९ ते नि.११/२६ वर वॉरंटी चलन, तसेच नि.२५ सोबत नि.२५/१ वर सेल्स टॅक्स डिपार्टमेंट यांना दिलेले पत्र, नि.२५/२ वर सेल्स टॅक्स डिपार्टमेंट कडून प्राप्त झालेले पत्र, नि.२५/३ वर जे.सी.बी. यंत्र तपासणी रिपोर्ट, नि.२५/४ ते नि.२५/६ वर मशिनची गुडविल-व्हिजीट रिपोर्ट व नि.२५/७ वर वरिष्ठ कोर्टाचा न्यायनिवाडा, इत्यादी कागदपत्रे दाखल केलेली आहेत.
९. सामनेवाला नं.१ यांनी नि.१३ वर सामनेवाला नं.२ यांनी दिलेला खुलासा हा त्यांचा खुलासा म्हणून वाचण्यात यावा अशी पुरसिस दिलेली आहे.
१०. तक्रारदार यांची तक्रार, सामनेवाला यांचा खुलासा व युक्तिवाद ऐकल्यानंतर तसेच दाखल कागदपत्रे पाहता आमच्या समोर निष्कर्षासाठी खालील मुद्दे उपस्थित होतात. त्याची उत्तरे आम्ही सकारण खालीलप्रमाणे देत आहोत.
मुद्दे निष्कर्ष
१. तक्रारदार यांची तक्रार ग्राहक संरक्षण
कायदयाप्रमाणे चालणेस पात्र आहे काय ? नाही
२. आदेश काय ? खालीलप्रमाणे
विवेचन
११. मुद्दा क्र.१- तक्रारदार यांची मुख्य तक्रार अशी आहे की, त्यांनी सामनेवाला नं.२ यांचे कडून जे.सी.बी. यंत्र विकत घेतले मात्र सदर यंत्रापोटी संपूर्ण रक्कम अदा करूनही सामनेवाला यांनी तक्रारदार यास योग्य ती सेलनोट दिलेली नाही. त्यामुळे तक्रारदार यांना सदर यंत्राचा वापर, उपभोग घेता आलेला नाही.
यावर सामनेवाला यांनी आपल्या खुलाश्यात, तक्रारदारचे मुख्य उत्पन्न हे शेती व विटभट्टी असून तक्रारदारने व्यापार व्यवसाय करण्यासाठी व अधिक उत्पन्नासाठी जे.सी.बी. यंत्राची खरेदी केलेली आहे. त्यामुळे तक्रारदारची तक्रार टेनेबल नाही. तसेच सामनेवाला यांनी सेल नोट न दिल्याने जे.सी.बी. यंत्र प्रादेशिक परिवहन अधिकारी यांनी नोंदविले नाही म्हणून तक्रारदारचे दरमहा रू.७०,०००/- चे नुकसान होत आहे ही बाब पूर्णपणे खोटी आहे. कारण सामनेवाला यांनी वेळोवेळी सदर जे.सी.बी. यंत्राची सर्व्हिसींग स करून दिलेली आहे, एवढेच नव्हेतर आवश्यक ते स्पेअर पार्टसही बदलवून दिलेले आहेत. दि.२१/०६/१३ रोजी सामनेवाला यांनी सदर यंत्राची पाहणी केल्यानुसार ते ८९३६ तास चालल्याचे त्याच्या मीटर रिडिंगवरून दिसून आलेले आहे. तसेच तक्रारदारने कर्जाचे हप्तेही वेळोवेळी भरलेले आहेत. यावरून तक्रारदार हे जे.सी.बी. यंत्राचा वापर आजही व्यवसायासाठी करित असून उत्पन्न मिळवित आहे, असे नमूद केले आहे.
१२. याबाबत आम्ही सामनेवाला यांनी दाखल केलेल्या कागदपत्रांचे अवलोकन केले असता त्यात त्यांनी नि.११/११, नि.११/१३ व नि.११/१८ वर सर्व्हिस रिपोर्ट, तसेच नि.११/१२, नि.११/१५ ते नि.११/१७ वर जॉब रिपोर्ट, नि.११/१९ ते नि.११/२६ वर वॉरंटी चलन दाखल केलेले आहे. सदर कागदपत्रे पाहता सामनेवाला यांनी वेळोवेळी तक्रारदारचे जे.सी.बी. यंत्राची सर्व्हिसिंग करून दिलेली आहे व स्पेअर पार्टही बदलून दिल्याचे दिसून येत आहे. यावरून तक्रारदार याचे जे.सी.बी. यंत्र हे आजही चालु आहे व तो त्यापासून उत्पन्न मिळवत आहे हे स्पष्ट होत आहे.
१३. तसेच तक्रारदारने आपल्या तक्रारी अर्जाच्या पिरच्छेद क्र.३ मध्ये व त्यांच्या मागणीच्या विनंती परिच्छेद क्र.११ (क) मध्ये सामनेवाला यांनी योग्य ती सेल नोट न दिल्याने, त्याचे वाहन आर.टी.ओ. दप्तरी नोंदविता येत नाही व त्याचा व्यवसायासाठी वापर करता येत नाही, कोणासही वापरण्यास भाडयापोटी देता आले नसल्याने दरमहाचे उत्पन्न कमीत कमी रू.७०,०००/- मात्र बुडत आहे. असे एकंदरीत १९ महिन्यांचे उत्पन्न रू.१३,३०,०००/- वसूल करून मिळावे असे नमूद केलेले आहे. तसेच त्यांनी आपल्या तक्रारीत सदर यंत्राचा कर्जाचा मासिक हप्ता रू.५७,३००/- दरमहा नियमितपणे फेडलेला आहे, असेही नमूद केलेले आहे. यावरून तक्रारदार हे जे.सी.बी. यंत्राचा वापर केवळ व्यवसायकरून नफा मिळविण्याच्या दृष्टीने करत असल्याचे स्पष्ट होत आहे.
१४. सामनेवाला यांनी खुलाश्यात नमूद केल्याप्रमाणे सदर तक्रारदारच्या या मे.मंचात ग्राहक तक्रार क्र.२००/१० व ग्राहक तक्रार क्र.११३/११ या दोन तक्रारी दाखल आहेत. सदर तक्रारी पाहता त्या तक्रारदारच्या विट कारखान्या संदर्भात नुकसान भरपाई मिळण्याबाबतच्या आहेत. यावरूनही तक्रारदार हा केवळ स्वतःच्या किंवा कुटुंबांच्या उदरनिर्वाहासाठी जे.सी.बी. यंत्राचा वापर करीत नसल्याचे स्पष्ट होत आहे. या सर्व बाबी पाहता व तक्रारदार यांच्या अर्जातील कथनांचा विचार होता व मागणी केलेल्या नुकसानभरपाईचा उल्लेख पाहता तक्रारदार हे केवळ नफा मिळविण्याच्या दृष्टीने व्यापारी कारणास्तव जे.सी.बी. यंत्राचा वापर करीत आहेत हे स्पष्ट होत आहेत.
१५. वरील सर्व कारणांचा, कागदपत्रांचा व विवेचनाचा विचार होता, तक्रारदार
यांची तक्रार ग्राहक संरक्षण कायदा कलम २(ड) (२) प्रमाणे चालविणेस पात्र नाही असे आम्हांस वाटते म्हणून मुद्दा क्र.१ चे उत्तर आम्ही नकारार्थी देत आहोत.
१६. तक्रारदार यांना आवश्यकता वाटल्यास त्यांनी योग्य त्या दिवाणी कोर्टात दाद मागावी असे आम्हांस वाटते.
१७. या संदर्भात सामनेवाला यांनी खालील न्यायनिवाडा दाखल केला आहे.
Appeal No.1071/2008 (S.C.D.R.C.) Shri Narayan Jagnnath Babar V/s. General Manager, Terex/Vectra Equipments Pvt. Ltd., & Others.
यान्यायनिवाडयात‘Business loss cannot be claimed under Consumer Protection Act. For that purpose the Complainant should have approached Civil Court. Consumer Forum can decide the matters of deficiency in service, unfair trade practice etc. and reasonable compensation can be awarded for that purpose. We are finding that there is no merit in the appeal and as such appeal stands dismissed’ असेनमूदआहे.
यावरून न्यायनिवाडयातील तत्व व तक्रारीतील स्वरूप सारखेच असल्याने सदर न्यायनिवाडा या कामी लागु होत आहे असे आमचे मत आहे.
१८. या संदर्भात आम्ही खालील वरिष्ठ कोर्टांच्या न्याय-निवाडयाचा आधार घेत आहोत.
(1) 2(2004) CPJ 710 (M.S.C.D.R.C.) Neutral Glass &
Allied Industries Ltd. V/s. Birla Technologist Ltd.
(2) 4(2004) CPJ 351 (M.S.C.D.R.C.) Bengal Mills Stores
Supply Co. V/s. Nedungadi Bank Ltd.
(3) 4(2007) CPJ 199 (N.C.D.R.C.) Jagamohan Chabra
V/s. D.L.F. Universal Ltd.
(4) 1(2007) CPJ 204 (N.C.D.R.C.) Ajits Chit Fund Pvt.
Ltd. V/s. Tata
सदर न्यायनिवाडयात पुढीलप्रमाणे तत्व विषद केलेले आहे.
Consumer Protection Act, 1986 – Sec.2(1) (d)
Consumer – Commercial purpose – Purchase for earning Profit – Transaction relatable to Commercial purpose – Complainants not Consumer – Complaint not maintainable - Not adjudicable in summary procedure – Complaint disposed of with liberty to approach Civil Court.
१९. मुद्दा क्र.२- वरील सर्व विवेचना वरून आम्ही खालीलप्रमाणे आदेश देत आहोत.
आ दे श
१. तक्रारदार यांची तक्रार नामंजूर करण्यात येत आहे.
२. दोन्ही पक्षांनी आपआपला खर्च सोसावा.
धुळे.
दि.२८/११/२०१३
(श्री.एस.एस. जोशी) (सौ.एस.एस. जैन) (सौ.व्ही.व्ही. दाणी)
सदस्य सदस्या अध्यक्षा
जिल्हा ग्राहक तक्रार निवारण न्यायमंच, धुळे.