::निकालपत्र::
(पारीत व्‍दारा- सौ.चंद्रिका किशोरसिंह बैस, मा.सदस्‍या.)
(पारीत दिनांक–31 जुलै, 2017)
01. तक्रारकर्तीने उपरोक्‍त नमुद तिन्‍ही तक्रारी या ग्राहक मंचा समक्ष ग्राहक संरक्षण कायदा-1986 चे कलम-12 खाली विरुध्‍दपक्ष बिल्‍डर विरुध्‍द इसारपत्रा प्रमाणे भूखंडाचे विक्रीपत्र नोंदवून न दिल्‍याचे आरोपा वरुन ग्राहक मंचा समक्ष दाखल केलेल्‍या आहेत. तक्रारकर्तीने जरी या तक्रारी वेगवेगळया दाखल केलेल्‍या असल्‍या तरी यातील बिल्‍डर सुरेश कोंडबाजी बुरेवार या तिन्‍ही तक्रारी मध्‍ये एकच आहे आणि तपशिलाचा थोडाफार भाग वगळता या तक्रारी ज्‍या कायदेशीर तरतुदींच्‍या आधारावर निकाली निघणार आहेत, त्‍या तरतुदी सुध्‍दा सारख्‍याच आहेत म्‍हणून आम्‍ही या तिन्‍ही तक्रारीं मध्‍ये एकत्रितरित्‍या निकाल पारीत करीत आहोत.
02. तक्रारकर्तीचे तक्रारी नुसार संक्षीप्‍त कथन पुढील प्रमाणे-
यातील विरुध्‍दपक्ष सुरेश कोंडबाजी बुरेवार हा “गृहलक्ष्‍मी कंस्‍ट्रक्‍शन एवं लॅन्‍ड डेव्‍हलपर्स” आणि “नागपूर बिल्‍डर्स एवं लॅन्‍ड डेव्‍हलपर्स” या फर्मचे नावाने नागपूर शहर व आसपासचे भागात निवासी भूखंड विक्रीचा व्‍यवसाय करतो.
ग्राहक तक्रार क्रं-CC/15/224-
विरुध्‍दपक्ष गृहलक्ष्‍मी कंस्‍ट्रक्‍शन एवं लॅन्‍ड डेव्‍हलपर्स याने प्रस्‍तावित मौजा बोथली, तालुका उमरेड जिल्‍हा नागपूर, पटवारी हलका क्रं-13, शेत सर्व्‍हे क्रं-14 या ले आऊट योजने मधील भूखंड विक्रीची जाहिरात दिली. त्‍यानुसार तक्रारकर्तीने विरुध्‍दपक्षाचे प्रस्‍तावित ले आऊट मधील भूखंड क्रं-94-बी विकत घेण्‍याचे ठरविले व त्‍या नुसार उभय पक्षां मध्‍ये दिनांक-26/03/2011 रोजी भूखंडाचे इसारपत्र करण्‍यात आले. (यापुढे निकालपत्रात करारातील भूखंड म्‍हणजे- प्रस्‍तावित मौजा बोथली, तालुका उमरेड जिल्‍हा नागपूर, पटवारी हलका क्रं-13, शेत सर्व्‍हे क्रं-14 या ले आऊट योजने मधील भूखंड क्रं-94-बी एकूण क्षेत्रफळ 1573.65 चौरसफूट, प्रतीचौरसफूट दर रुपये-40/- प्रमाणे किम्‍मत रुपये-62,946/- असे समजण्‍यात यावे) (भूखंड विक्री करार म्‍हणजे दिनांक-26/03/2011 रोजी तक्रारकर्ती आणि विरुध्‍दपक्ष फर्म मध्‍ये भूखंड विक्री संबधाने झालेले इसारपत्र असे समजण्‍यात यावे) इसारपत्रा मध्‍ये भूखंडाची संपूर्ण किम्‍मत रुपये-62,946/- विरुध्‍दपक्षाला प्राप्‍त झाल्‍याचे नमुद करण्‍यात आले. भूखंड विक्रीपत्र नोंदवून देण्‍याची मुदत ही निरंक दर्शविण्‍यात आली. तक्रारकर्तीने असे नमुद केले की, तिने कराराचे दिवशीच संपूर्ण भूखंडाची किम्‍मत विरुध्‍दपक्षाकडे जमा केलेली आहे.
*****
ग्राहक तक्रार क्रं-CC/15/225-
विरुध्‍दपक्ष गृहलक्ष्‍मी कंस्‍ट्रक्‍शन एवं लॅन्‍ड डेव्‍हलपर्स याने प्रस्‍तावित मौजा बोथली, तालुका उमरेड जिल्‍हा नागपूर, पटवारी हलका क्रं-13, शेत सर्व्‍हे क्रं-73 या ले आऊट योजने मधील भूखंड विक्रीची जाहिरात दिली. त्‍यानुसार तक्रारकर्तीने विरुध्‍दपक्षाचे प्रस्‍तावित ले आऊट मधील भूखंड क्रं-36 विकत घेण्‍याचे ठरविले व त्‍या नुसार उभय पक्षां मध्‍ये दिनांक-28/02/2011 रोजी भूखंडाचे इसारपत्र करण्‍यात आले. (यापुढे निकालपत्रात करारातील भूखंड म्‍हणजे- प्रस्‍तावित मौजा बोथली, तालुका उमरेड जिल्‍हा नागपूर, पटवारी हलका क्रं-13, शेत सर्व्‍हे क्रं-73 या ले आऊट योजने मधील भूखंड क्रं-36 एकूण क्षेत्रफळ 1894.46 चौरसफूट, प्रतीचौरसफूट दर रुपये-40/- प्रमाणे किम्‍मत रुपये-75,778/- असे समजण्‍यात यावे) (भूखंड विक्री करार म्‍हणजे दिनांक-28/02/2011 रोजी तक्रारकर्ती आणि विरुध्‍दपक्ष फर्म मध्‍ये भूखंड विक्री संबधाने झालेले इसारपत्र असे समजण्‍यात यावे) इसारपत्रा मध्‍ये भूखंडाची संपूर्ण किम्‍मत रुपये-75,778/- विरुध्‍दपक्षाला प्राप्‍त झाल्‍याचे नमुद करण्‍यात आले. भूखंड विक्रीपत्र नोंदवून देण्‍याची मुदत ही निरंक दर्शविण्‍यात आली. तक्रारकर्तीने असे नमुद केले की, तिने कराराचे दिवशीच संपूर्ण भूखंडाची किम्‍मत विरुध्‍दपक्षाकडे जमा केलेली आहे.
*****
ग्राहक तक्रार क्रं-CC/15/227-
यातील विरुध्‍दपक्ष सुरेश कोंडबाजी बुरेवार हा “नागपूर बिल्‍डर्स एवं लॅन्‍ड डेव्‍हलपर्स” या फर्मचे नावाने नागपूर शहर व आसपासचे भागात निवासी भूखंड विक्रीचा व्‍यवसाय करतो. विरुध्‍दपक्ष नागपूर बिल्‍डर्स एवं लॅन्‍ड डेव्‍हलपर्स याने प्रस्‍तावित मौजा बोथली, तालुका उमरेड जिल्‍हा नागपूर, पटवारी हलका क्रं-13, शेत सर्व्‍हे क्रं-73 या ले आऊट योजने मधील भूखंड विक्रीची जाहिरात दिली. त्‍यानुसार तक्रारकर्तीने विरुध्‍दपक्षाचे प्रस्‍तावित ले आऊट मधील भूखंड क्रं-28 विकत घेण्‍याचे ठरविले व त्‍या नुसार उभय पक्षां मध्‍ये दिनांक-31/07/2012 रोजी भूखंडाचे इसारपत्र करण्‍यात आले. (यापुढे निकालपत्रात करारातील भूखंड म्‍हणजे- प्रस्‍तावित मौजा बोथली, तालुका उमरेड जिल्‍हा नागपूर, पटवारी हलका क्रं-13, शेत सर्व्‍हे क्रं-73 या ले आऊट योजने मधील भूखंड क्रं-28 एकूण क्षेत्रफळ 1614 चौरसफूट, प्रतीचौरसफूट दर रुपये-35/- प्रमाणे किम्‍मत रुपये-56,490/- असे समजण्‍यात यावे) (भूखंड विक्री करार म्‍हणजे दिनांक-31/07/2012 रोजी तक्रारकर्ती आणि विरुध्‍दपक्ष फर्म मध्‍ये भूखंड विक्री संबधाने झालेले इसारपत्र असे समजण्‍यात यावे) इसारपत्रा मध्‍ये भूखंडाची संपूर्ण किम्‍मत रुपये-56,490/- विरुध्‍दपक्षाला प्राप्‍त झाल्‍याचे नमुद करण्‍यात आले. या व्‍यतिरिक्‍त तक्रारकर्तीने विरुध्‍दपक्षाला आममुखत्‍यारपत्रासाठी दिनांक-01/08/2012 रोजी रुपये-2000/- दिल्‍या बाबत पावती प्रत दाखल केली.भूखंड विक्रीपत्र नोंदवून देण्‍याची मुदत ही निरंक दर्शविण्‍यात आली. तक्रारकर्त्‍याने असे नमुद केले की, तिने कराराचे दिवशीच संपूर्ण भूखंडाची किम्‍मत विरुध्‍दपक्षाकडे जमा केलेली आहे.
*****
तक्रारकर्तीने पुढे असे नमुद केले की, तिने विरुध्‍दपक्षास भूखंड विक्री करारा प्रमाणे वेळोवेळी भूखंडांची विक्रीपत्रे नोंदवून देण्‍याची विनंती केली परंतु तक्रारी ग्राहक मंचात दाखल करे पर्यंत तक्रारकर्तीचे नावे करारातील भूखंडांची विक्रीपत्रे नोंदवून दिली नाहीत व ताबे सुध्‍दा दिलेले नाहीत वा भूखंडा संबधी आवश्‍यक ते दस्‍तऐवज पुरविलेले नाहीत. विरुध्‍दपक्षाचे कार्यालय सध्‍या बंद झालेले असून तो सध्‍या नागपूर बिल्‍डर एवं डेव्‍हलपर या नावाने मानकापूर, नागपूर येथे व्‍यवसाय करीत असल्‍याचे समजते. अशाप्रकारे विरुध्‍दपक्षाने तिला दोषपूर्ण सेवा दिली आणि अनुचित व्‍यापारी प्रथेचा अवलंब केलेला आहे.
म्‍हणून शेवटी तक्रारकर्तीने प्रस्‍तुत तिन्‍ही तक्रारी ग्राहक मंचा समक्ष दाखल करुन त्‍याव्‍दारे खालील मागण्‍या केल्‍यात-
विरुध्‍दपक्षास उपरोक्‍त नमुद तिन्‍ही तक्रारीं मध्‍ये करारातील नमुद भूखंडांचे नोंदणीकृत विक्रीपत्र तक्रारकर्तीचे नावे नोंदवून देऊन ताबे देण्‍याचे आदेशित व्‍हावेत. विरुध्‍दपक्षास करारातील भूखंडांचे विक्रीपत्र नोंदवून देणे शक्‍य नसल्‍यास आजचे बाजारभावा प्रमाणे अकृषक भूखंडाचे दरा प्रमाणे येणारी रक्‍कम परत करण्‍याचे आदेशित व्‍हावे. तसेच झालेल्‍या शारिरीक व मानसिक त्रासा बद्दल प्रत्‍येक तक्रारी मध्‍ये रुपये-1,00,000/- नुकसान भरपाई आणि प्रत्‍येक तक्रारीचा खर्च रुपये-20,000/- विरुध्‍दपक्षा कडून मिळावा.
03. विरुध्‍दपक्षा तर्फे उपरोक्‍त नमुद तिन्‍ही तक्रारीं मध्‍ये स्‍वतंत्ररित्‍या लेखी उत्‍तर अतिरिक्‍त ग्राहक मंचा समक्ष सादर करण्‍यात आले. विरुध्‍दपक्षाचा तिन्‍ही तक्रारीं मधील उत्‍तराचा थोडक्‍यात आशय असा आहे की, तो भूखंड व बांधकाम व्‍यवसायी असल्‍याची बाब त्‍याने मान्‍य केली मात्र तक्रारकर्तीने विरुध्‍दपक्षा सोबत करारातील भूखंड विकत घेण्‍याचे सौद्दे करुन भूखंडांची संपूर्ण रक्‍कम त्‍याला दिली ही बाब नाकबुल केली. विरुध्‍दपक्षाने प्रस्‍तावित ले आऊट योजने मधील जमीन मालका सोबत झालेल्‍या करार नुसार सदर शेतजमीनीवर प्रस्‍तावित ले आऊटची आखणी केल्‍याचे नमुद करुन सदर जमीन ही गैरकृषी असल्‍याचीही बाब मान्‍य केली. तक्रारकर्तीने तिन्‍ही तक्रारीत नमुद केल्‍या प्रमाणे तिने विरुध्‍दपक्षाशी करारातील भूखंडांचे व्‍यवहार व त्‍यापोटी केलेली इसारापत्रे नामंजूर केलीत, ती इसारपत्रे विरुध्‍दपक्षाकडे कार्यरत असलेल्‍या एजंटच्‍या माध्‍यमाने तक्रारकर्तीने तयार केलेली असून ती खोटी आहेत. विरुध्‍दपक्षाने त्‍याचे कार्यालयातील एजंटला इसारपत्राचे बुक दिलेले होते, तसेच त्‍या एजंट जवळ विरुध्‍दपक्ष कार्यालयाचे शिक्‍के सुध्‍दा होते, त्‍याचाच दुरुपयोग केलेला आहे, विरुध्‍दपक्ष संस्‍थेची बदनामी होऊ नये म्‍हणून पोलीस मध्‍ये तक्रार केली नव्‍हती. इसारपत्रा वरील सहया या विरुध्‍दपक्षाच्‍या नसून त्‍या सहया नक्‍कल सहया आहेत. तक्रारकर्ती कडून भूखंडापोटी कोणत्‍याही रक्‍कमा विरुध्‍दपक्षाने स्विकारलेल्‍या नाहीत. तक्रारकर्तीच्‍या नमुद संपूर्ण तक्रारी या काल्‍पनीक असून त्‍या विरुध्‍दपक्षाला मान्‍य नाहीत, तक्रारकर्तीच्‍या तक्रारी मुदतीत येत नाहीत, सबब विरुध्‍दपक्षा विरुध्‍दच्‍या तक्रारी खारीज करण्‍यात याव्‍यात अशी विनंती करण्‍यात आली.
04. तक्रारकर्तीने प्रत्‍येक तक्रारीचे समर्थनार्थ दस्‍तऐवज यादी नुसार काही दस्‍तऐवजाच्‍या प्रती दाखल केल्‍यात, ज्‍यामध्‍ये विरुध्‍दपक्ष फर्म तर्फे करुन दिलेली भूखंडाची इसारपत्रे, विरुध्‍दपक्ष फर्म मध्‍ये करारातील भूखंडापोटी रक्‍कम भरल्‍या बाबत पावत्‍यांच्‍या प्रती, करारातील भूखंडाची जमीन ही विरुध्‍दपक्षाचे मालकीची नसून ती अन्‍य मालकाचे नावे असल्‍या बाबत दर्शविणारे 7/12 उता-याच्‍या प्रती अशा दस्‍तऐवजाचा समावेश आहे. तसेच तक्रारनिहाय प्रतीउत्‍तर दाखल केले.
05. विरुध्‍दपक्षा तर्फे तक्रारनिहाय लेखी उत्‍तरा सोबत लेखी युक्‍तीवाद दाखल करण्‍यात येऊन तोच त्‍यांचा मौखीक युक्‍तीवाद समजण्‍यात यावा अशी पुरसिस दाखल करण्‍यात आली.
06. उपरोक्‍त नमुद तक्रारीं मध्‍ये त.क. तर्फे वकील सौ.अनुराधा देशपांडे यांचा मौखीक युक्‍तीवाद ऐकण्‍यात आला.
07. तक्रारकर्तीच्‍या तक्रारी, विरुध्‍दपक्षाचे लेखी उत्‍तर, तक्रारकर्ती तर्फे दाखल केलेले दस्‍तऐवजाच्‍या प्रती यावरुन ग्राहक मंचाचा निष्‍कर्ष पुढील प्रमाणे-
::निष्‍कर्ष ::
08. तक्रारकर्तीचे तिन्‍ही तक्रारी प्रमाणे तिने विरुध्‍दपक्षाचे प्रस्‍तावित ले आऊट मधील करारा प्रमाणे भूखंडे विकत घेण्‍याचे ठरविले व त्‍या नुसार उभय पक्षांमध्‍ये भूखंड विक्री संबधाने इसारपत्रे तयार करण्‍यात आलीत. इसारपत्रां मध्‍ये भूखंडाच्‍या संपूर्ण किम्‍मती विरुध्‍दपक्षाला प्राप्‍त झाल्‍याचे नमुद करण्‍यात आले. तक्रारकर्तीने करारा प्रमाणे भूखंडांच्‍या संपूर्ण किम्‍मती विरुध्‍दपक्षाला दिल्‍या बाबत विरुध्‍दपक्ष फर्म तर्फे निर्गमित पावतीच्‍यां प्रती सुध्‍दा पुराव्‍या दाखल सादर केलेल्‍या आहेत, त्‍यावरुन तिने तिन्‍ही प्रकरणां मध्‍ये कराराचे दिवशीच भूखंडां पोटी विरुध्‍दपक्षाकडे करारा मध्‍ये नमुद भूखंडांच्‍या संपूर्ण किम्‍मतीच्‍या रकमा भरल्‍याची बाब सिध्‍द होते.
09. विरुध्‍दपक्षाचे उत्‍तरा प्रमाणे तक्रारकर्तीच्‍या तक्रारी या संपूर्ण काल्‍पनीक असून त्‍या विरुध्‍दपक्षाला मान्‍य नाहीत. विरुध्‍दपक्षाकडे कार्यरत असलेल्‍या एजंटच्‍या माध्‍यमाने तक्रारकर्तीने इसारपत्रे तयार केलेली असून ते खोटे आहेत. विरुध्‍दपक्षाने त्‍याचे कार्यालयातील एजंटला इसारपत्राचे बुक दिलेले होते, तसेच त्‍या एजंट जवळ विरुध्‍दपक्ष कार्यालयाचे शिक्‍के सुध्‍दा होते, त्‍याचाच दुरुपयोग केलेला आहे, विरुध्‍दपक्ष संस्‍थेची बदनामी होऊ नये म्‍हणून पोलीस मध्‍ये तक्रार केली नव्‍हती. इसारपत्रा वरील सही विरुध्‍दपक्षाची नसून ती सही नक्‍कल सही आहे.
10. तक्रारी मुदतीत दाखल आहेत या संदर्भात हे ग्राहक मंच पुढील मा.वरिष्‍ठ न्‍यायालयाच्‍या निवाडयांवर आपली भिस्‍त ठेवीत आहे-
- Special Leave Petition No.-CC/8481/2012, Decided on-09/05/2012 (S.C.)“Meerut Development Authority -Versus-Mukeshkumar Gupta”
- “Haryana Urban Development Authority-Versus- Tej Refigeration”- IV (2012) CPJ-12 (N.C.)
- “Raju Tank-Versus-Bindraben Bharat kumar
Mavani-2014 (2) CPR 32 (N.C.)
- “NEW GENERATION REAL ESTATE LTD.-
VERSUS- RAMESH CHANDRA KHURANA” -I (2015) CPJ 567 (NC)
LIMITATION-Until or unless sale deed is
executed the cause of action
continues.
(5) “HARPREET SINGH KOHLI & ANR.-VERSUS-
NELU EXTATE & MOVERS PVT.LTD.”
-I (2015) CPJ 573 (NC)
LIMITATION- Continuous cause of action till
possession is given and sale
deed is executed.
(6) “Juliet V. Quadros-Versus-Mrs.Malti
Kumar & Ors.” - 2005(2) CPR-1 (NC).
उपरोक्‍त मा.वरिष्‍ठ न्‍यायालयाचे निवाडयां मध्‍ये असे नमुद केले आहे की, जर भूखंडाचा विकास करणारा विकासक करारा प्रमाणे भूखंडाचा कब्‍जा संबधित ग्राहकास देण्‍यास किंवा त्‍याने जमा केलेली रक्‍कम परत करण्‍यास असमर्थ ठरला तर तक्रार दाखल करण्‍यास सतत कारण (Continuous cause of action) घडत असते. मा. राष्‍ट्रीय ग्राहक आयोगाचे निवाडयात असेही नमुद केले आहे की, जर भूखंडाचा विकास करण्‍यास विकासक/बांधकाम व्‍यवसायिक काही प्रयत्‍न करीत नसेल किंवा त्‍याठिकाणी कुठलेच बांधकाम होत नसेल तर खरेदीदारास मासिक हप्‍ते नियमित भरणे अपेक्षित नाही. त्‍यामुळे असा आक्षेप जर विरुध्‍दपक्ष घेत असेल तर त्‍या आक्षेपाचा कुठलाही विचार करण्‍याची गरज नसते.
11. विरुध्‍दपक्षाने तिन्‍ही तक्रारीं मध्‍ये दाखल केलेल्‍या आपल्‍या उत्‍तरात तक्रारकर्तीसोबत झालेले भूखंड विक्री करार नामंजूर केलेले असून, ते करार विरुध्‍दपक्षाकडे कार्यरत असलेल्‍या एजंटच्‍या माध्‍यमाने तक्रारकर्तीने तयार केलेले असून ते खोटे असल्‍याचे नमुद केले. ग्राहक मंचा तर्फे विरुध्‍दपक्षाने दाखल केलेल्‍या लेखी उत्‍तरावरील सहीशी विरुध्‍दपक्षाने तक्रारकर्तीला करुन दिलेल्‍या इसारपत्रां वरील सहीशी ताळमेळ घेतला असता दोन्‍ही सहया या एकमेकांशी जुळतात. तसेच सर्व साधारण व्‍यवहारा मध्‍ये एखाद्दा व्‍यक्‍तीचे सहीचा दुरुपयोग करुन जर एखाद्दी व्‍यक्‍ती आर्थिक धोखाघडी करत असेल तर ज्‍या व्‍यक्‍तीचे सहीचा दुरुपयोग झाला ती व्‍यक्‍ती पोलीस स्‍टेशन मध्‍ये तक्रार करणार नाही असे होऊ शकत नाही, त्‍यामुळे विरुध्‍दपक्षाने त्‍याचे लेखी उत्‍तरात त्‍याचे एजंटने कार्यालयीन शिक्‍क्‍याचा दुरुपयोग करुन विरुध्‍दपक्षाची नकल सही मारुन इसारपत्रे तक्रारकर्तीला करुन दिलीत हा जो बचाव घेतलेला आहे, तो काल्‍पनीक, बनावट असून तो मान्‍य होण्‍या सारखा नाही असे ग्राहक मंचाचे स्‍पष्‍ट मत आहे.
12. उपरोक्‍त नमुद प्रकार पाहता यावरुन विरुध्‍दपक्षाला तक्रारकर्तीची एक प्रकारे फसवणूक करावयाची होती, असे म्‍हणणे गैर होणार नाही. या एकाच बाबी वरुन असे म्‍हणता येईल की, विरुध्‍दपक्षाचा, तक्रारकर्तीला करारा प्रमाणे भूखंड विक्री करुन देण्‍याचा हेतु नव्‍हता आणि तक्रारकर्ती कडून रकमा मिळाल्‍या नंतर तिला केवळ फसविण्‍याचा विरुध्‍दपक्षाचा उद्देश्‍य दिसून येतो.
13. परंतु उपरोक्‍त नमुद केल्‍या प्रमाणे जरी वस्‍तुस्थिती असली तरी या प्रकरणां मध्‍ये तक्रारकर्ती ही ग्राहक संरक्षण कायद्दातील तरतुदी नुसार “ग्राहक” या सज्ञेत मोडते काय, यावर आम्‍ही साशंक आहोत, कारण तक्रारकर्तीने विरुध्‍दपक्षा कडे एकूण 03 भूखंडे आरक्षीत केली होती आणि त्‍या सर्व भूखंडाचे एकूण क्षेत्रफळ अनुक्रमे 1573.65 चौरसफूट, 1894.46 चौरसफूट आणि 1614 चौरसफूट इतके आहे आणि त्‍या तिन्‍ही भूखंडांचे मिळून एकूण क्षेत्रफळ हे 5082.11 चौरसफूट एवढे येते.
14. तक्रारकर्ती ही एक घरकाम करणारी महिला आहे, साहजिकच तिने हे 03 भूखंड राहण्‍याचे दृष्‍टीने आरक्षीत केल्‍याचे दिसून येत नाही तसेच ते तिन्‍ही भूखंड हे वेगवेगळया ठिकाणचे आहेत, एकास एक लागून नाहीत त्‍यामुळे केवळ ते भूखंड गुंतवणूकीच्‍या दृष्‍टीने आरक्षीत केल्‍याचे दिसून येते.
15. मा.राष्‍ट्रीय ग्राहक आयोगाने हे स्‍पष्‍ट केलेले आहे की, जर एखाद्दी व्‍यक्‍ती स्‍वतः करीता 03-05 भूखंड आरक्षीत करीत असेल तर त्‍याने ते भूखंड गुंतवणूकीच्‍या दृष्‍टीने नफा कमाविण्‍यासाठी आरक्षीत केलेले आहेत असेच म्‍हणावे लागले आणि अशा प्रकारचा व्‍यवहार हा “व्‍यवसायिक व्‍यवहार” (“Commercial Transaction”) असल्‍याने तो व्‍यवहार ग्राहक संरक्षण कायद्दाच्‍या तरतुदी अंतर्गत मोडू शकत नाही. जरी या प्रकरणात विरुध्‍दपक्षा कडून या संबधाने कुठलाही बचाव आलेला नाही, तरी दस्‍तऐवजा वरुन जर ही बाब सिध्‍द होत असेल तर ग्राहक मंचाला त्‍याकडे दुर्लक्ष्‍य करता येणार नाही. कुठलेही प्रकरण ग्राहक मंचाचे अधिकार क्षेत्रात येते किंवा नाही हे पाहणे मंचाची जबाबदारी आहे.
16. वरील सर्व वस्‍तुस्थितीचा विचार करुन, आमचे असे मत आहे की, तक्रारकर्तीचे एकूण-03 भूखंड आरक्षीत करण्‍याचे व्‍यवहार हे व्‍यवसायिक असल्‍याने ते ग्राहक संरक्षण कायद्दातील तरतुदी अंतर्गत येत नसल्‍याने आणि ती ग्राहक होऊ शकत नसल्‍याने तिच्‍या तिन्‍ही तक्रारी या खारीज होण्‍यास पात्र आहेत. सबब तिन्‍ही तक्रारी मध्‍ये खालील प्रमाणे आदेश पारीत करण्‍यात येतो-
::आदेश::
1) तक्रारकर्ती श्रीमती कलावती जुगलकिशोर असैय्या यांच्‍या उपरोक्‍त नमुद तिन्‍ही तक्रारी या गृहलक्ष्‍मी कंस्‍ट्रक्‍शन एवं लॅन्‍ड डेव्‍हलपर्स तसेच नागपूर बिल्‍डर्स एवं लॅन्‍ड डेव्‍हलपर्स तर्फे सुरेश कोंडबाजी बुरेवार याचे विरुध्‍दच्‍या उपरोक्‍त नमुद कारणास्‍तव खारीज करण्‍यात येतात.
2) खर्चा बद्दल कोणतेही आदेश नाहीत.
3) निकालपत्राची मूळ प्रत ही ग्राहक तक्रार क्रं-CC/15/224 मध्‍ये लावण्‍यात यावी आणि ग्राहक तक्रार क्रं-CC/15/225 आणि ग्राहक तक्रार क्रं- CC/15/227 मध्‍ये निकालपत्राची प्रमाणित प्रत लावण्‍यात यावी.
4) निकालपत्राच्‍या प्रमाणित प्रती उभय पक्षकारांना निःशुल्‍क उपलब्‍ध करुन देण्‍यात याव्‍यात.
