(आदेश पारीत व्‍दारा-श्री.विजय सी.प्रेमचंदानी-मा.अध्‍यक्ष)
1. तक्रारकर्ताने सदरील तक्रार कलम 12 ग्राहक संरक्षण कायदा 1986 अन्‍वये दाखल केली आहे.
2. तक्रारकर्ताने तक्रारीत असे कथन केलेले आहे की, तक्रारकर्ता हा शेतकरी असून त्‍यास शेतीचे कामासाठी ट्रॅक्‍टरची अत्‍यंत आवश्‍यकता होती. सामनेवाला हे न्‍यू हॉलंड ट्रॅक्‍टर्सचे अधिकृत प्रतिनिधी म्‍हणून ट्रॅक्‍टर विक्रीचा व्‍यवसाय करीत असून सामनेवाला क्र.3 हे ट्रॅक्‍टर खरेदीसाठी वित्‍त पुरवठा करण्‍याचा व्‍यवसाय करीत आहे. तक्रारकर्ताने सामनेवाला क्र.1 व 2 यांचेकडे चौकशी केली असून सामनेवाला क्र.3 यांनी सदर ट्रॅक्‍टरसाठी त्‍यांचे मार्फत वाहन कर्ज घेण्‍यास सुचविले. तसेच त्‍यांचे प्रतिनिधी शकील शेख यांनी समक्ष अर्जदाराच्‍या घरी येऊन कर्ज प्रकरणासाठी आवश्‍यक असलेली कागदपत्रे 7/12 उतारा, आठ अ उतारा, रहिवासी दाखला, मतदान ओळखपत्र, रेशनकार्ड, पाच फोटो, अे.डी.सी.सी.बँकेचे शाखा-टाकळीमियाचे 7 कोरे सह्या केलेले चेक्‍स घेतले आणि 8 दिवसांत कर्ज मंजुर होऊन त्‍याची रक्‍कम परस्‍पर सामनेवाला क्र.1 व 2 यांना मिळेल व त्‍यानंतर तक्रारकर्तास हवा असलेला ट्रॅक्‍टर मिळेल अशी खात्री व विश्वास दिला. तक्रारकर्ताने सामनेवाला क्र.1 व 2 यांचेकडे सदर वाहनाचे कर्जापोटी रक्‍कम रुपये 2,30,000/- जमा केलेले आहेत. उर्वरीत रक्‍कम 3,50,000/- चे कर्ज प्रकरण केले आहे. परंतू तक्रारकर्ताचे कर्ज प्रकरण मंजूर झाले नाही. तक्रारकर्ताने वेळोवेळी पाठपुरावा करुनसुध्‍दा सामनेवाला क्र.3 यांनी कोणतेही समाधानकारक उत्‍तर दिलेले नाही. म्‍हणून तक्रारकर्ताने ताबडतोब सदर कर्ज प्रकरण रद्द करण्‍याचा निर्णय घ्‍यावा लागला. व त्‍याची कल्‍पना सामनेवाला क्र.1 व 2 यांना दिली. आणि सामनेवाला क्र.3 चे प्रतिनिधी शकील शेख यांचेकडे लेखी अर्ज दिला. तक्रारकर्ताचा कर्ज प्रकरण रद्द झाले असल्‍याने या करता तक्रारकर्ताने सामनेवाला क्र.3 यांचेकडून कागदपत्राची चेक्‍सची वेळोवेळी मागणी केली. परंतु सामनेवाला क्र.3 ने त्‍यावर कोणतीही दखल घेतली नाही. वास्‍तविक पाहता तक्रारकर्तास कोणताही ट्रॅक्‍टर मिळालेला नाही. परंतु सामनेवाला क्र.3 यांचे तर्फे तक्रारकर्ताला कर्जाची परतफेड करण्‍याकरता नोटीस मिळाली, त्‍यासाठी तक्रारकर्ताने सर्व कल्‍पना देऊन नोटीस पाठविली. सामनेवाला क्र.1 व 2 यांनी अर्जदारास कोणताही ट्रॅक्‍टर वितरीत केलेला नाही. शोरुम बंद केलेले आहे. सामनेवाला क्र.1 व 2 यांनी बनावट वाहन कर्ज दाखवून अर्जदाराने तक्रारीत चुकीची मागणी केलेली आहे असा सामनेवालाने तक्रारकर्तास अनुचित व्‍यवहार प्रथेची अवलंबना केलेली असल्‍याने तक्रारकर्ताला आर्थिक, शारीरीक व मानसिक त्रास भोगावा लागला. सबब सदर तक्रार मंचासमक्ष दाखल केलेली आहे.
3. तक्रारकर्ताने तक्रारीत अशी मागणी केली आहे की, सामनेवाला नं.1 व 2 यांनी स्विकारलेली रक्‍कम रुपये 2,30,000/- व्‍याजासह तक्रारकर्ताला परत करण्‍याचा हुकूम व्‍हावा. तसेच सामनेवाला क्र.3 यांनी घेतलेले कर्ज प्रकरणासाठी मुळ कागदपत्रे व धनादेश तक्रारकर्ताला परत करण्‍याचा आदेश व्‍हावा. तक्रारकर्ताला झालेल्‍या शारीरीक व मानसिक त्रासापोटी खर्च व तक्रारीचा खर्च सामनेवालाकडून मिळण्‍याचा आदेश व्‍हावा.
4. तक्रारकर्ताची तक्रार स्विकृत करुन सामनेवाला यांना नोटीस काढण्‍याचा आदेश पारीत झाला. सामनेवाला क्र.1 व 2 हे प्रकरणात हजर झाले नाहीत. म्‍हणून दिनांक 15.02.2017 रोजी निशाणी क्र.1 वर सामनेवाला क्र.1 व 2 यांचेविरुध्‍द प्रकरण एकतर्फा चालविण्‍याचे आदेश पारीत करण्‍यात आले.
5. सामनेवाला क्र.3 ला नोटीस प्राप्‍त झालेवर ते प्रतिनिधीमार्फत प्रकरणात हजर झाले व निशाणी 14 वर त्‍यांचे लेखी उत्‍तर दाखल केले आहे. सामनेवाला क्र.3 यांनी लेखी उत्‍तरात असे कथन केलेले आहे की, तक्रारकर्ताने तक्रारीत सामनेवाला नं.3 यांचे विरुध्‍द लावलेले आरोप खोटे असून ते सामनेवाला क्र.3 यांना नाकबूल आहेत. सामनेवाला क्र.3 यांनी पुढे असे कथन केलेले आहे की, तक्रारकर्ता हा सामनेवाला क्र.3 यांचे कलम 2 (1) (डी) ग्राहक संरक्षण कायदा 1986 मध्‍ये दिलेल्या संज्ञेप्रमाणे ग्राहक होत नाही. सामनेवाला क्र.3 यांची कोणतीही शाखा या मंचाचे अधिकार क्षेत्रात नसल्‍याने कलम 11 ग्राहक संरक्षण कायदा 1986 प्रमाणे दाखल तक्रार सामनेवाला क्र.3 यांचे विरुध्‍द चालविण्‍यास या मंचाला अधिकारक्षेत्र नाही. सामनेवाला क्र.3 यांनी असे कथन केलेले आहे की, तक्रारकर्ताची तक्रार सामनेवाला क्र.3 यामध्‍ये वाहनाचा करार झाला आहे व त्‍या करारामधील 12.5 मधील अटीप्रमाणे मुंबई कोर्टात किंवा मुंबई येथील ग्राहक मंचात तक्रारदार व सामनेवाला क्र.3 यांचेत कोणताही वाद उपस्थित झाल्‍यास त्‍याची तक्रार चालविण्‍याचे तेथे अधिकारक्षेत्र आहे. म्‍हणून सदर तक्रार खारीज करण्‍यात यावी. सामनेवाला क्र.3 यांनी तक्रारदार यांचेविरुध्‍द कर्जात ट्रॅक्‍टर इंजिन क्र.035159 एन आणि चेसीज क्र.2151533 या करीता दिलेले कर्ज कायदेशिर करण्‍याकरीता सामनेवाला क्र.3 यांना तक्रारकर्ताचे विरुध्‍द आरबीस्‍ट्रेटर एम. शंकरनारायन यांचेकडे दिनांक 17.04.2012 रोजी आरबीस्‍ट्रेटर प्रक्रिया दाखल केली. व त्‍यात दिनांक 27.07.2012 रोजी तक्रारदार यांचेविरुध्‍द आदेश पारीत करण्‍यात आला व त्‍या आदेशाची अंमलबजावणी करता जिल्‍हा न्‍यायालय अहमदनगर येथे दिनांक 08.11.2012 रोजी सामनेवाला क्र.3 यांनी तक्रारकर्ताचे विरुध्‍द दरखास्‍त प्रकरण दाखल केलेले आहे. या कारणाने तक्रारकर्ताने सामनेवाला क्र.3 यांचे विरुध्‍द खोटी तक्रार दाखल केलेली आहे. म्‍हणून सदरची तक्रार खारीज करण्‍यात यावी अशी विनंती करण्‍यात आली आहे.
6. तक्रारकर्ताने दाखल तक्रार, दस्तावेज, सामनेवाला क्र.3 यांनी दाखल केलेला जबाब, दस्तावेज, उभय पक्षकाराचे तोंडी युक्‍तीवादावरुन मंचासमक्ष खालील मुद्दे विचारार्थ येतात.
| मुद्दे | उत्‍तर |
1. | तक्रारकर्ता हा सामनेवाला क्र.1 ते 3 चे “ग्राहक” आहे काय.? | ... होय. |
2. | तक्रारकर्ता हा सामनेवाला क्र.3 यांचे विरुध्‍द प्रस्‍तुत तक्रार चालविण्‍यास या मंचाला अधिकारक्षेत्र आहे काय.? | ... नाही. |
3. | सामनेवाला क्र.1 व 2 यांनी तक्रारदारप्रति अनुचित व्‍यवहार प्रथेची अवलंबना केली आहे काय.? | ... होय. |
4. | आदेश काय ? | ...अंतीम आदेशानुसार. |
का र ण मि मां सा
7. मुद्दा क्र.1 – तक्रारकर्ता यांनी सामनेवाला क्र.1 व 2 यांचेकडे अग्रीम रक्‍कम ट्रॅक्‍टर खरेदी करण्‍यासाठी दिलेले होते व आणि त्‍याकरीता सामनेवाला क्र.3 यांचेकडे वाहनाचे कर्जाकरीता अर्ज केलेला आहे ही बाब उभय पक्षकारांना मान्‍य असून तक्रारकर्ता हा सामनेवाला क्र.1 ते 3 यांचा ग्राहक आहे असे सिध्‍द होते. सबब मुद्दा क्र.1 चे उत्‍तर होकारार्थी नोंदविण्‍यात येते.
8. मुद्दा क्र.2 – तक्रारकर्ताने सामनेवाला क्र.3 यांचेकडे वाहन खरेदी करण्‍याकरीता अर्जदाराला कर्ज दिलेले आहे ही बाब तक्रारकर्तास मान्‍य आहे. तक्रारकर्ताने प्रकरणात असा कोणताही पुरावा दाखल केलेला नाही की, सामनेवाला क्र.3 यांची शाखा अहमदनगर जिल्‍हयात आहे. सामनेवाला क्र.3 यांची शाखा मुंबई व पुणे येथे आहे ही बाब सामनेवाला क्र.3 यांनी दाखल केलेले जबाब व तक्रारकर्ताने तक्रारीत सामनेवाला क्र.3 यांचे दिलेल्या पत्‍त्‍यावरुन सिध्‍द होते. तसेच तक्रारकर्ताने सामनेवाला क्र.3 यांचे विरुध्‍द वाहनाचे कर्जात देण्‍यात आलेल्‍या रकमेबाबत प्रकरणात वाद दर्शविलेला आहे. सदर वादावर आरबीस्‍ट्रेटर अॅक्‍ट यांचेनुसार आरबीस्‍ट्रेटर श्री.एम.शंकरनारायन यांनी आरबीस्‍ट्रेशन पिटीशन क्र.आर.पी.डी/ए.आर.बी/6578/2012 यात दिनांक 27.07.2012 रोजी तक्रारकर्ता यांचे विरुध्‍द आदेश पारीत केलेले आहे. त्‍यात सदर आदेशात कर्जाची रक्‍कम परत फेड करण्‍याचे आदेश करण्‍यात आलेले आहे असे निशाणी क्र.22 वर दाखल दस्‍त क्र.1 वरुन दिसून येते. सदर आदेशाविरुध्‍द या मंचाला कोणताही आदेश करण्‍याचा अधिकारक्षेत्र नाही. म्‍हणून मुद्दा क्र.2 चे उत्‍तर नकारार्थी नोंदविण्‍यात येते.
9. मुद्दा क्र.3 – तक्रारकर्ताने तक्रारीत व शपथेवर सामनेवाला क्र.1 व 2 यांचे विरुध्‍द असा आरोप लावलेला आहे की, तक्रारकर्ताने सामनेवाला क्र.1 व 2 यांना 2,30,000/- रुपये ट्रॅक्‍टर वाहन खरेदी करीता जमा केले असून त्‍यांनी तक्रारकर्ता यांना कोणताही ट्रॅक्‍टर दिलेला नाही. सामनेवाला क्र.1 व 2 यांना नोटीस प्राप्‍त होऊनही प्रकरणात ते हजर झाले नाही. व त्‍यांनी त्‍यांची बाजुही मांडली नाही. याअर्थी तक्रारकर्ताने सामनेवाला क्र.1 व 2 यांचे विरुध्‍द लावलेले आरोप सिध्‍द होत आहेत. सामनेवाला क्र.2 यांनी अग्रीम रक्‍कम स्विकारली व तक्रारकर्ताला कोणताही ट्रॅक्‍टर दिलेला नाही ही बाब सामनेवाला क्र.1 व 2 यांची तक्रारकर्ताप्रति अनुचित व्‍यवहार प्रथेची अवलंबना आहे असे सिध्‍द होते. सबब मुद्दा क्र.3 चे उत्‍तर होकारार्थी नोंदविण्‍यात येते.
10. मुद्दा क्र.4 - मुद्दा क्र.1 ते 3 चे विवेचनावरुन खालील प्रमाणे अंतिम आदेश पारीत करण्‍यात येत आहे.
- अं ति म आ दे श –
1. तक्रारकर्ताची तक्रार अंशतः मंजूर करण्‍यात येते.
2. सामनेवाला क्र.1 व 2 यांनी व्‍यक्‍तीशः व संयुक्‍तीकरित्‍या तक्रारकर्ताला घेतलेली रक्‍कम रु.2,30,000/- (रक्‍कम रु.दोन लाख तीस हजार फक्‍त) द.सा.द.शे.12 टक्‍के व्‍याजासह दिनांक 30.09.2017 पासून रक्‍कम अदाईकीपर्यंत तक्रारकर्ताला द्यावे.
3. सामनेवाला क्र.3 यांचे विरुध्‍द कोणताही आदेश नाही.
4. सामनेवाला क्र.1 व 2 यांनी व्‍यक्‍तीशः व संयुक्‍तीकरित्‍या तक्रारकर्ताला झालेल्‍या शारीरीक व मानसिक त्रासापोटी रु.10,000/- (रक्‍कम रु.दहा हजार फक्‍त) व तक्रारीचा खर्च रक्‍कम रु.5,000/- (रक्‍कम रु.पाच हजार फक्‍त) तक्रारकर्ताला द्यावे.
5. वरील नमुद आदेशाची पुर्तता सामनेवाला क्र.1 व 2 यांनी व्‍यक्‍तीशः व संयुक्‍तीकरित्‍या या आदेशाची प्रत मिळण्‍यापासून 30 दिवसाचे आत करावी.
6. या आदेशाची प्रथम प्रत उभय पक्षकार यांना निःशुल्‍क देण्‍यात यावी.
7. तक्रारकर्ता यांना या प्रकरणाची “ब” व “क” फाईल परत करावी.
