जिल्‍हा ग्राहक तक्रार निवारण न्‍यायमंच,नांदेड. प्रकरण क्रमांक :- 352/2008. प्रकरण दाखल तारीख - 07/11/2008 प्रकरण निकाल तारीख – 10/02/2009 समक्ष – मा.श्री. बी.टी.नरवाडे, पाटील - अध्‍यक्ष मा.श्रीमती सुजाता पाटणकर - सदस्‍या मा.श्री.सतीश सामते - सदस्‍य बालाजी बापुराव पाटील वय, 33 वर्षे, धंदा व्‍यापार व शेती रा.कामाजी वाडी, ता.देगलूर जि. नांदेड. अर्जदार विरुध्‍द. 1. मा. व्‍यवस्‍थापक, दि. नांदेड मर्चेन्‍टस सहकारी बँक लि. शाखा देगलूर जि. नांदेड. 2. रॉबर्ट रॉड्रीग्‍जस (ओरिएंन्‍टल विमा प्रतिनीधी) गैरअर्जदार वय, 40 वर्षे, धंदा नौकरी रा.4, देव प्रिया, रेल्‍वे स्‍टेशन रोड,औरंगाबाद अर्जदारा तर्फे वकील - अड.दूर्गादास राखे गैरअर्जदार क्र. 1 तर्फे वकील - अड.शाम बियाणी. गैरअर्जदार क्र.2 तर्फे वकील - अड.पी.एस.भक्‍कड. निकालपञ (द्वारा - मा.श्रीमती सुजाता पाटणकर,सदस्‍या ) गैरअर्जदारांनी सेवेत ञूटी केल्‍याबददल अर्जदार यांनी खालील प्रमाणे तक्रार दाखल केली आहे. अर्जदार हे बेकार असून सध्‍या रोजंदारीवर काम करुन उदरनिर्वाह करतात. वर्ष,2000 मध्‍ये स्‍वतःचे भांडवल रक्‍कम रु.75,000/- गुंतवून गैरअर्जदार क्र.1 यांचे बँकेत कॅश क्रेडीट खाते क्र. 308 काढले.बँकेत व्‍यवहार व्‍यवस्थित केल्‍यामूळे बँकेने सन 2001 मध्‍ये मला रु.75,000/- कर्ज दिले. बँकेने माझे व्‍यवसायावर व त्‍यांनी दिलेल्‍या कर्जावर रु.1,50,000/- चा विमा उतरविला. त्‍यापोटी रु.900/- अर्जदाराकडून घेतले. वरील कर्ज देत असताना रु.7500/- अनामत म्‍हणून घेतली होती व त्‍यांची पावती सोबत जोडली आहे. सदरील दूकान दि.09.11.2003 रोजी आग लागून जळाले. त्‍यामध्‍ये एकूण रु.1,20,000/- मालाचे नूकसान झाले. त्‍यानंतर विमा प्रतिनीधी म्‍हणजे गैरअर्जदार क्र.2 यांनी मला पञ पाठवून एक यादी दिली व त्‍याप्रमाणे सर्व कागदपञे देण्‍यास सांगितले. त्‍यानंतर गैरअर्जदार क्र.2 यांना विचारणा केली असता त्‍यांनी विमा कंपनीचा चेक आल्‍यावर कळवू असे सांगितले. गैरअर्जदार क्र.1 यांनी वर्ष,2006 पर्यत कूठलाही संपर्क केला नाही व कर्ज फेडण्‍याबददल विचारणा ही केली नाही. दि.09.03.2006 रोजी गैरअर्जदार यांचे अधिका-यांनी घरी येऊन रु.58,280/- थकीत असल्‍याबददल मला सांगितले. माहीतीच्‍या अधिकारात माहीती मागितली असता त्‍यांनी माहीती दिली नाही. वर्ष,2008 मध्‍ये रक्‍कम रु.50,000/- भरण्‍यास सांगितले न भरल्‍यास कायदेशीर कारवाई करु असे सांगितले. त्‍यामूळे वकिलामार्फत दि.30.09.2008 रोजी कायदेशीर नोटीस दिली.सदरील नोटीसचे उत्‍तर त्‍यांनी दिले पण ते पूर्ण दिले नाही. अशा प्रकारे बँकेने सेवा देण्‍यास ञूटी केली आहे. म्‍हणून सदरील तक्रार दाखल करुन अशी मागणी केली आहे की, बँकेने सेवा देण्‍यास ञूटी केल्‍याबददल नूकसान भरपाई व मानसिक ञासापोटी रु.20,000/- व दावा खर्च म्‍हणून रु.5000/- दयावेत तसेच विमा प्रतिनीधी यांनी देखील ञूटीच्‍या सेवेबददल व मानसिक ञासाबददल रु.20,000/- व तक्रार खर्च म्‍हणून रु,5000/- दयावेत अशी मागणी केली आहे. गैरअर्जदार क्र.1 हे वकिलामार्फत हजर झाले. त्‍यांनी अर्जदाराचे दूकान होते ही बाब मान्‍य केली आहे. बँकेने अर्जदारास नजरगहाण कर्ज रु.75000/-दि.02.08.2002 रोजी मंजूर करुन दि.23.02.2002 रोजी 15 टक्‍के या व्‍याज दराने एक वर्षासाठी कर्ज वाटप केले होते. ज्‍याची देय दि.31.03.2003 अशी आहे. दूकानातील मालाचा विमा बँकेने रु.1,50,000/-चा दि.11.08.2003 रोजी उतरविला होता. विम्‍याच्‍या हप्‍त्‍याची रक्‍कम रु.797/- दि.11.08.2003 रोजी संबंधीतीच्‍या कर्ज खात्‍यावर नांवे टाकून विमा कंपनीस अदा केलेली आहे. बँकेच्‍या नियमानुसार कर्ज मजूर रक्‍कमेच्‍या 10 टक्‍के अनामत रक्‍कम कर्जाच्‍या सूरक्षितेपोटी तारण म्‍हणून ठेवलेली आहे. अर्जदारास नूकसान भरपाईची रक्‍कम रु.49,858/- प्राप्‍त झाली असून ती दि.27.04.2005 रोजी अर्जदाराच्‍या कर्ज खात्‍यावर वर्ग करण्‍यात आलेली आहे. बँकेने अर्जदारा विरुध्‍द 101 ची कारवाई करुन प्रमाणपञ मिळवलेले आहे. त्‍यामूळे त्‍या अनूषंगाने कर्ज वसूलीसाठी नोटीस पाठविली होती ती कायदेशीर होती. नोटीस दिल्‍यावर अर्जदाराने वेळोवेळी लेखी व तोंडी आश्‍वासन देऊन कर्ज रक्‍कम भरणा करण्‍याची हमी दिली होती. पण कर्ज रक्‍कमेचा भरणा केलेला नाही. विम्‍याची रक्‍कम बँकेने अर्जदारास मिळवून दिलेली आहे. त्‍यामूळे बँकेच्‍या सेवेत कोणतीही ञूटी नाही म्‍हणून सदर तक्रार फेटाळण्‍यात यावी असे म्‍हटले आहे. गैरअर्जदार क्र.2 हे वकिलामार्फत हजर झाले व त्‍यांनी आपले म्‍हणणे दाखल केलेले आहे. सदर तक्रार दाखल करण्‍यास कोणतेही कारण घडलेले नाही म्‍हणून सदर तक्रार खारीज करावी असे म्‍हटले आहे. गैरअर्जदारांनी कोणत्‍याही प्रकारची सेवेमध्‍ये कमतरता केलेली नाही व अनूचित व्‍यापार पध्‍दतीचा अवलंब केलेला नाही. तसेच सदरील तक्रार ही मूदतीत नाही म्‍हणून खारीज करावी असे म्‍हटले आहे. गैरअर्जदार क्र.2 हे ओरिएंटल इन्‍शूरन्‍स कंपनीचे सर्व्‍हेअर व लॉस असेंसर आहेत. त्‍यांनी अर्जदाराचा विमा काढलेला नाही किंवा दिलेला नाही त्‍यामूळे गैरअर्जदार क्र.2 हा अर्जदारांचा ग्राहक होऊ शकत नाही. सव्‍हेअर म्‍हणून गैरअर्जदार क्र.2 यांनी आपले संपूर्ण काम केलेले आहे व त्‍यांचा अहवाल विमा कंपनीकडे सादर केलेला आहे. त्‍यामूळे त्‍यांच्‍या सेवेत कोणत्‍याही प्रकारची ञूटी नाही म्‍हणून सदरची तक्रार खर्चासह फेटाळण्‍यात यावी अशी विनंती केली आहे. अर्जदार यांनी पूरावा म्‍हणून आपले शपथपञ, तसेच गैरअर्जदार क्र. 1 व 2 यांनी पूरावा म्‍हणून शपथपञ दाखल केलेले आहे. दोन्‍ही पक्षकारानी दाखल केलेले दस्‍ताऐवज बारकाईने तपासून व वकिलामार्फत केलेला यूक्‍तीवाद ऐकून खालील मूददे उपस्थित होतात. मूददे उत्‍तर 1. अर्जदार गैरअर्जदार यांचे ग्राहक आहेत काय ? होय. 2. गैरअर्जदार यांनी अर्जदार यांना सेवा देण्‍यामध्‍ये ञूटी केली आहे काय ? नाही. 3. काय आदेश ? अंतिम आदेशाप्रमाणे. कारणे मूददा क्र.1 ः- अर्जदार यांनी गैरअज्रदार बँकेकडून रक्‍कम रु.75,000/- चे कर्ज दूकानासाठी घेतले आहे. सदर कर्ज काढतेवेळी बँकेमार्फत रु.1,50,000/- चा दूकानाचा विमा उतरविण्‍यात आलेला आहे. सदरची विम्‍याची रक्‍कम रु.900/- गैरअर्जदार क्र.1 बँकेने अर्जदार यांचेकडून घेतलेली आहे. सदरची बाब गैरअर्जदार क्र.1 यांनी आपले लेखी म्‍हणण्‍यामध्‍ये व शपथपञामध्‍ये व गैरअर्जदार क्र.2 यांनी त्‍यांचे लेखी म्‍हणण्‍यामध्‍ये व शपथपञामध्‍ये नाकारलेली नाही. अर्जदारांचा अर्ज,शपथपञ, गैरअर्जदार क्र.1 व 2 यांचे लेखी म्‍हणणे व शपथपञ व त्‍यांनी दाखल केलेले कागदपञ यांचा विचार होता अर्जदार हे गैरअर्जदार क्र.1 यांचे ग्राहक आहेत असे या मंचाचे मत आहे. म्‍हणून मूददा क्र.1 चे उत्‍तर वरील प्रमाणे देण्‍यात आले. मूददा क्र.2 ः- अर्जदार यांनी गैरअर्जदार बँकेकडून कर्ज घेतलेले आहे, सदरचे कर्जाचे कॅश क्रिडीट खाते गैरअर्जदार बँकेकडे काढलेले आहे. दि.09.11.2003 रोजी अर्जदार यांचे दूकान राञी आग लागून जळाल्‍याने अर्जदाराचे दूकानातील रक्‍कम रु.1,20,000/- चे नूकसान झालेले आहे. त्‍यानंतर अर्जदार यांनी विमा कंपनीकडे क्‍लेम मागितला आहे. विमा कंपनीने अर्जदारास नूकसान भरपाईची रक्‍कम रु.49,858/- इतकी अर्जदार यांचे कर्ज खात्‍यावर वर्ग करण्‍यात आलेली आहे. अर्जदार यांनी सदरची रक्‍कम दि.27.04.2005 रोजी कर्ज खात्‍यावर वर्ग करण्‍यात आलेली आहे. त्‍यानंतर गैरअर्जदार यांनी अर्जदार यांना कूरिअर मार्फत दि.15.04.2005 रोजी त्‍या बाबत कळविलेले आहे परंतु अर्जदार यांनी सदरचा लखोटा घेण्‍यास इन्‍कार केलेला आहे. सदरचा लखोटा परत आलेला आहे. गैरअर्जदार बँकेने सदरचा लखोटा मंचाच्‍या अवलोकनार्थ या मंचामध्‍ये दाखल केलेला आहे. सदरचे अर्जदार यांना दिलेल्‍या पञामध्‍ये इन्‍शूरन्‍स क्‍लेमची रक्‍कम रु.49,858/- ही चेकद्वारे प्राप्‍त झालेली आहे. सदरची रक्‍कम आपले नजर गहाण खाते महादेव जनरल अड हार्डवेअर या खात्‍यामध्‍ये जमा करीत आहोत असे नमूद केलेले आहे. अर्जदार यांनी गैरअर्जदार क्र.1 या बँकेकडून कर्ज घेतलेले आहे. सदरचे कर्जापोटी अर्जदार यांनी रक्‍कम न भरल्‍याने गैरअर्जदार बँकेने कर्जाच्‍या वसुलीसाठी अर्जदार यांचे विरुध्‍द महाराष्‍ट्र सहकारी संस्‍था अधिनियम,1960 मधील कलम 101 अन्‍वये वसूलीची कारवाई मा. सहायक निबंधक,देगलूर यांचेकडे दाखल केलेली आहे. संबंधीत कार्यालयाकडून अर्जदारास व जमानतदारास सूनावणीची नोटीस पाठवूनही अर्जदार हे सदर कार्यालयात हजर राहीले नाही अगर थकीत रक्‍कमेचा भरणा ही केलेला नाही. अर्जदार यांनी थकीत कर्ज रक्‍कमेचा भरणा करणे आवश्‍यक असताना त्‍यांची टाळाटाळ करुन सदरच्‍या मंचामध्‍ये प्रस्‍तूतची तक्रार घेऊन आलेले आहेत. अर्जदार यांचे दूकानास दि.09.11.2005 रोजी आग लागली आहे. गैरअर्जदार यांचे लेखी म्‍हणण्‍यातील कथनानुसार इन्‍शूरन्‍स कंपनीकडून दि.27.04.2005 रोजी क्‍लेमची रक्‍कम प्राप्‍त झालेली आहे. अशा परिस्थितीत अर्जदार यांनी सन,2005 पासून विमा क्‍लेमची रक्‍कम मान्‍य नाही या बाबत कोणताही आक्षेप घेतलेला नाही अगर इन्‍शूरन्‍स कंपनीला त्‍या बाबत नोटीसही पाठविलेली नाही. गैरअर्जदार क्र.1 बँकेने इन्‍शूरन्‍स कंपनीकडून प्राप्‍त झालेली रक्‍कम अर्जदार यांचे कर्ज खात्‍यामध्‍ये दि.27.04.2005 रोजी वर्ग केलेली आहे. त्‍यानंतर अर्जदार यांनी गैरअर्जदार क्र.1 बँकेकडेही सदरची रक्‍कम मान्‍य नसल्‍या बाबत कोणताही आक्षेप घेतलेला नाही अगर त्‍या बाबत गैरअर्जदार क्र.1 यांना नोटीसही पाठविलेली नाही. त्‍यामूळे अर्जदार यांनी आता या मंचामध्‍ये सदरच्‍या विमा क्‍लेमच्‍या रक्‍कमे बाबत तक्रार घेऊन येण्‍यामध्‍ये मूदतीचा भाग येत आहे. त्‍यामूळे अर्जदार यांचे प्रामूख्‍याने तक्रार मूदतीच्‍या मूददयावरुन म्‍हणजे ग्राहक संरक्षण कायदा,1986 मधील क्‍लेल 24 अन्‍वये मूदतीत नाही. या कारणावरुन रददबातल होण्‍यास पाञ आहे असे या मंचाचे मत आहे. अर्जदार यांनी सदर तक्रार अर्जामध्‍ये गैरअर्जदार क्र.2 रॉबर्ट रॉड्रीग्‍ज यांना पक्षकार केलेले आहे. गैरअर्जदार क्र.2 हे इन्‍शूरन्‍स कंपनीचे सर्व्‍हेअर म्‍हणून काम पाहत आहेत. त्‍यांनी सदर अर्जामध्‍ये अर्जदार यांनी नमूद केल्‍याप्रमाणे विम्‍याच्‍या नूकसान भरपाई बददल योग्‍य ती माहीती न दिल्‍यामूळे त्‍यांचे विरुध्‍द सेवा ञूटीच्‍या दाव्‍यापोटी व अर्जदार यांना झालेल्‍या मानसिक ञासापोटी केलेली रक्‍कमची मागणी ही योग्‍य व कायदेशीर नाही. गैरअर्जदार क्र.2 हे हे विमा कंपनीचे सर्व्‍हेअर असल्‍याने अपघातस्‍थळी जाऊन त्‍याठिकाणी प्रत्‍यक्ष पाहणी करुन समोर आलेल्‍या कागदपञावरुन त्‍यांची रक्‍कम ठरवणे एवढेच गैरअर्जदार क्र.2 यांचे काम आहे. त्‍यामूळे गैरअर्जदार क्र. 2 हे अर्जदारास कोणतीही रक्‍कम देणे बंधनकारक नाही असे या मंचाचे मत आहे. अर्जदार यांनी गैरअर्जदार बँकेकडून कर्ज घेतले आहे. अर्जदार यांचे दूकानात आग लागल्‍यानंतर विमा क्‍लेमची रक्‍कम ही अर्जदार यांना सन,2005 मध्‍ये प्राप्‍त झालेली आहे. विमा कंपनीने दिलेली नूकसान भरपाईची रक्‍कम गैरअर्जदार क्र.1 बँकेने अर्जदार यांचे कर्ज खात्‍यात जमा केलेली आहे. या सर्व बाबीचा विचार होता गैरअर्जदार क्र.1 व 2 यांनी अर्जदार यांना सेवा देण्‍यामध्‍ये कोणतीही कमतरता केलेली नाही असे या मंचाचे मत आहे. म्‍हणून मूददा क्र. 2 चे उत्‍तर वरील प्रमाणे देण्‍यात आले. अर्जदाराचा अर्ज, शपथपञ व त्‍यांनी दाखल केलेले कागदपञ व वकिलामार्फत केलेला यूक्‍तीवाद आणि गैरअर्जदार क्र. 1 व 2 यांनी दाखल केलेला लेखी जवाब, शपथपञ तसेच दाखल केलेले कागदपञ व वकिलामार्फत केलेला यूक्‍तीवाद यांचा सर्वाचा विचार होता आम्‍ही खालील प्रमाणे आदेश पारीत करीत आहोत. आदेश 1. अर्जदाराचा तक्रार अर्ज नामंजूर करण्‍यात येतो. 2. पक्षकारांनी आपआपला खर्च सोसावा. 3. पक्षकाराना आदेश कळविण्‍यात यावा. श्री.बी.टी.नरवाडे पाटील श्रीमती सुजाता पाटणकर श्री.सतीश सामते अध्‍यक्ष सदस्‍या सदस्‍य जे.यु.पारवेकर लघूलेखक. | 
