(निकालपत्र अध्‍यक्ष, श्री. विनायक रा.लोंढे यांनी पारीत केले)
नि का ल प त्र
प्रस्‍तुत तक्रार ग्राहक संरक्षण कायदा 1984, कलम 12 अन्‍वये, दाखल करण्‍यात आलेली आहे.
02. तक्रारदारांचे म्‍हणणे थोडक्‍यात असे की, तक्रारदार हे अडावद, ता.चोपडा, जि.जळगांव येथील रहिवासी आहे. तक्रारदार यांची मोहरद शिवरात शेती आहे. सामनेवाला क्र. 1 महिको सीडस् लिमीटेड मुंबई हे बियाणांचे संशोधन करणारी कंपनी असून सामनेवाला क्र. 2 हे विक्रेते आहे. तक्रारदार यांनी सामनेवाला क्र. 1 यांनी संशोधन केलेले बियाणे सामनेवाला क्र. 2 यांच्‍या कडून दि. 08/03/2008 व दि. 09/03/2008 रोजी खरेदी केले होते त्‍याचा बॅच नं. 100859 असा असुन एक्‍सपायरी तारीख 5/08 अशी बिलावर नमूद आहे. तक्रारदारांनी त्‍यांच्‍या मालकीच्‍या मोहरद शिवारातील गट नं. 19/1/2 मध्‍ये 0.70 आर जमीनीवर महिको भेंडी 10 या बियाणाची लागवड केली होती. पंरतू सदर बियाण्‍याची पेरणी केल्‍यानंतर साधारण 20 ते 22 दिवसांचा कालावधी झाल्‍यानंतरही व रासायनिक खते देवूनही सदर पिकास फुल फळ काहीही आले नाही व पिकाची वाढ खुंटून पिक वाढले नाही. साधारण 2 महिन्‍यानंतर भेंडीच्‍या पिकास फुल फळ लागले. पंरतू असे काहीही संपुर्ण क्षेत्रावर दिसत नव्‍हते म्‍हणुन सदर पिकाची पाहणीसाठी कृषी अधिकारी पंचायत समिती चोपडा यांचेकडे तक्रारदाराने तक्रार केली होती.
03. तक्रारदार पुढे असे म्‍हणतात की, सामनेवाला यांच्‍या कडून खरेदी केलेले बियाणे बोगस स्‍वरुपाचे होते उत्‍कृष्ट व जास्‍त उत्‍पादन देणारे आहे असे खोटे सांगुन व भासवुन सामनेवाला क्र. 2 यांनी नफा कमविण्‍याच्‍या मलीन हेतुने निकृष्‍ट व बोगस बियाणांची तसेच एक्‍सपायरी डेट जवळ असलेले बियाणाची तक्रारदार यास विक्री करुन त्‍यांची फसवणुक केलेली आहे व तक्रारदार यांचे सुमारे 1,50,000/- चे नुकसान केलेले आहे सदर बाबतीत तक्रारदाराने सामनेवाला नं. 2 याची दुकानावर जावुन भेट घेवून सदर बोगस बियाण्‍याबाबत सांगितले आहे व त्‍यानंतर सामनेवाला नं. 1 व 2 यांना वकीलांमार्फत नोटीस पाठविली आहे. पंरतु सामनेवाले नं. 1 व 2 यांनी नुकसान भरपाईची रक्‍कम तक्रारदारास दिलेली नाही व नोटीसचे उत्‍तर देखील दिलेले नाही. सामनेवाला क्र. 1 व 2 यांनी निकृष्‍ठ व बोगस तसेच एक्‍सपायरी डेट जवळचे असलेले बोगस बियाणे विकुन तक्रारदार यांची फसवणुक केलेली आहे व सेवेत कमतरता केलेली असे तक्रारदार यांचे म्‍हणणे आहे. तक्रारदार यांनी आपल्‍या तक्रारीत भेंडीचे उत्‍पन्‍न बुडाल्‍यापोटी रु. 1,50,000/- नुकसान भरपाई मिळावी तसेच बियाणे, रासायनिक खते व किटकनाशके यांच्‍यासाठी आलेला खर्च रु. 16,030/- व शारिरीक व मानसिक त्रासापोटी रु. 30,000/- तसेच तक्रार अर्ज खर्च रु. 4,000/- मिळावा इ. मागण्‍या तक्रारदार यांनी मंचाकडे केलेल्‍या आहे.
04. सामनेवाला क्र. 1 हे मंचात हजर झाले त्‍यांनी नि. 14 लगत आपला खुलासा दाखल केला त्‍यांच्‍या मते, महिको सिडस् लि. ही कंपनी मे. उच्‍च न्‍यायालय मुंबई यांच्‍या दि. 03/07/08 रोजीच्‍या आदेशान्‍वये महाराष्‍ट्र हायब्रिड सिडस कंपनी लि. या मध्‍ये समाविष्‍ट झालेली आहे. सदरची तक्रार ही बियाणांची गुणवत्‍ता व भेसळ व पुरवठा याबाबत असल्‍याने सदरचा तक्रार अर्ज चौकशी करुन चालविण्‍याचे मंचास अधिकार क्षेत्र नसल्‍याने सदरचा तक्रार अर्ज रद्द करावा अशी मागणी मंचाकडे केलेली आहे. तक्रारदार यांनी पुढे असे कथन केले आहे की, तक्रारदार यांनी सामनेवाला नं. 2 यांच्‍याकडून खरेदी केलेले विवादीत महिको भेंडी-10 बियाणा बाबत लॉट नंबर नमूद केलेला नाही. तसेच कॅश क्रेडीट बिलावर बियाणांच्‍या लागवडी नंतर रिकामे झालेले पाकिटे मे. कोर्टात दाखल केलेले नाही. त्‍यामुळे सदरील बियाणे हे सामनेवाला यांनी उत्‍पादीत केलेले नाही हे शाबीत होत नाही. तसेच बियाणांची उत्‍पादन तारीख नमूद केलेली नाही. सामनेवाला नं. 2 यांनी मुदत बाहय बियाणांची विक्री केलेली नाही. सामनेवाला नं. 2 हे गुणवत्‍ता प्रधान बियाणे बाजारात विक्री साठी आणतात. शेतक-यांनी बियाणांची लागवड करुन योग्‍य ती मशागत करणे आवश्‍यक आहे. किटकनाशकांची फवारणी, खतांची मात्रा योग्‍य देणे आवश्‍यक आहे. तक्रारदार यांनी सदर पिकांचे व्‍यवस्‍थापण व्‍यवस्थित केलेले नाही असे दिसते. सामनेवाला यांनी पुढे असे कथन केले आहे की, कृषी सहायक अधिकारी यांनी पिकांची पाहणी केली त्‍यावेळी सदर भेंडी पिकावर शेंडे अळी, तुडतुडे, फळ पोखरणा-या अळीचा प्रार्दुभाव, हळघा रोग आढळुन आले. संपुर्ण किडरोगांच्‍या प्रार्दुभावामुळे भेंडी पिकावर त्‍याचा विपरीत परिणाम झालेला आहे. सदरील बाब ही दुषित बियाण्‍यामुळे झालेली नाही. तक्रारदार यांनी बियाणांच्‍या पाकीटावर दिलेल्‍या सुचनांचे पालन योग्‍य प्रकारे केलेले नाही. सामनेवाला नं. 1 कंपनीचे माहीतगार अधिकारी श्री.एम.जे.पाटील हे कृषी अधिकारी यांच्‍या सोबत तक्रारदार यांच्‍या शेतावर पहाणी करावयास गेलेले होते. भेंडीच्‍या पिकावर रोगाचा प्रार्दभाव आढळुन आला. किटकनाशकांची फवारणी करणे आवश्‍यक होते ती न केल्‍यामुळे भेंडीच्‍या झाडांची वाढ झालेली नाही. सदरील कृतीसाठी सामनेवाला हे जबाबदार नाही. सामनेवाला यांनी तक्रारदार यांना गुणवत्‍ता योग्‍य बियाणे विक्री केलेली नाही दयावयाच्‍या सेवेत त्रृटी ठेवलेली नाही सबब तक्रारदार यांची तक्रार रदद् करण्‍यात यावी.
05. तक्रारदार यांनी सामनेवाला नं. 2 यांना नोटीस काढण्‍यासाठी कोणतीही तजवीज केल्‍याचे निर्देशनास येत नाही, नोटीस मिळूनही ते हजर झालेले नाही.
06. तक्रारदारांनी तक्रारी सोबत पुराव्‍याचे शपथपत्र दिलेले नाही. तक्रारदार यांनी तक्रारी सोबत नि. 3 अन्‍वये बियाणे खरेदी केल्‍याचे बिल, गट नं. 19/1/2 चा उतारा, पीक परिस्थितीचा पंचनामा, तक्रारदार यांनी सामनेवाला यांना दिलेली नोटीस, इ. कागदपत्रांच्‍या छायांकीत प्रती दाखल केलेल्‍या आहेत. तक्रारदार व त्‍यांचे वकील युक्‍तीवादाच्‍या वेळेस गैरहजर .
07. तक्रारदारांची तक्रार व सामनेवाले यांचे जबाब यावरुन खालील मुद्दे विचारात घेतले.
मुद्दे निष्‍कर्ष
1. सामनेवाला यांनी तक्रारदारांना दयावयाच्‍या सेवेत
काही त्रृटी केली आहे काय ? नाही
2. आदेशा बाबत काय ? अंतिम आदेशाप्रमाणे
का र ण मि मां सा
मुद्दा क्र.1 बाबतः
08. तक्रारदार यांच्‍या तक्रारीतील बाबींचे अवलोकन केले असता तक्रारदार म्‍हणतात की, त्‍यांनी सामनेवाला नं. 2 यांच्‍याकडुन सामनेवाला नं. 1 यांनी उत्‍पादीत केलेले महिको भेंडी-10 बियाणे विकत घेतले. त्‍याबाबत तक्रारदार यांनी या मंचासमोर भेंडी बियाणे विकत घेतल्‍या बाबतच्‍या झेरॉक्‍स पावत्‍या हजर केलेल्‍या आहे. तक्रारदार यांनी पुढे असे कथन केले की, त्‍यांनी भेंडी पिकाची लागवड केल्‍यानंतर भेंडी बियाणाची उगवण फार उशिराने व विरळ स्‍वरुपात झाली. सदरील भेंडी बियाणे हे सदोष आहे. सामनेवाला यांनी मुदत बाहय भेंडी बियाणे विक्री करुन तक्रारदार यांना दयावयाच्‍या सेवेत त्रृटी ठेवलेली आहे. तक्रारदार यांनी उगवण कमी झाल्‍याबाबत व सदोष बियाणे असल्‍याबाबत कृषी अधिकारी यांच्‍याकडे तक्रार दिली होती. कृषी अधिकारी यांनी प्रत्‍यक्ष जागेवर जावून पाहणी केली असता भेंडी पिकांची वाढ 1 ते 2 फुट झालेली होती. भेंडी पिकावर शेंडी आळी, तुडतुडे, फळ पोखरणा-या आळीचा प्रार्दुभाव दिसुन आला पिकांची वाढ खुंटलेली असुन पिकांची वाढ झालेली नाही असे निर्देशनास आले. सदर बाबीचे अवलोकन केल्‍यास तक्रारदार यांनी भेंडीच्‍या पिकाचे व्‍यवस्‍थापन योग्‍य प्रकारे केलेले नाही. भेंडी पिकाच्‍या झाडावर मोठयाप्रमाणावर रोगाचा प्रार्दुभाव आढळुन आला. त्‍यामुळे साहजिकच पिकाची वाढ खुंटलेली होती.
09. तक्रारदार यांनी या मंचासमोर सामनेवाला नं. 1 यांनी उत्‍पादीत केलेले लॉट चा प्रकार नमूद केलेल्‍या नाही. तक्रारदार यांनी शपथपत्र दिलेले नाही, खरेदी बाबत मुळ पावत्‍या हजर केलेल्‍या नाही, पंचनामा व पिक परिस्थितीच्‍या पाहणी अहवाल मध्‍ये पिकावर मोठया प्रमाणावर रोगांचा प्रार्दुभाव दिसुन आला त्‍यामुळे सामनेवाला यांनी उत्‍पादीत केलेले बियाणे सदोष होते असे निष्‍कर्ष काढता येत नाही. तक्रारदार हे जर ग्राहक नाही असे गृहीत धरले तर तक्रारदार यांनी विकत घेतलेली बियाणे सदोष होते ही बाब तक्रारदार यांनी शाबित केलेली नाही. सबब तक्रारदाराचा तक्रार अर्ज रदद् होण्‍यास पात्र आहे. यास्‍तव मुद्दा क्र. 1 चा निष्‍कर्ष मंच नकारार्थी देत आहे.
आदेश
- तक्रारदाराची तक्रार नामंजूर करण्‍यात येते.
- उभय पक्षांनी ज्‍याचा त्‍याचा खर्च सोसावा.
- निकालपत्राच्‍या प्रती उभयपक्षांना विनामुल्‍य देण्‍यात याव्‍यात.
जळगांव
दिनांकः- 18/05/2015 (श्रीमती. कविता जगपती) (श्री. विनायक रा.लोंढे)
सदस्‍या अध्‍यक्ष
