निकालपत्र

(घोषीत द्वारा- मा. सौ. स्मिता बी.कुलकर्णी, अध्‍यक्ष)

1.    अर्जदार यांनी  गैरअर्जदार यांचेविरुध्‍द सेवेत त्रुटी दिल्‍याच्‍या कारणावरुन तक्रार दाखल केलेली आहे.

      अर्जदार यांचे तक्रारीतील कथन थोडक्‍यात खालील प्रमाणेः-

2.    अर्जदाराच्‍या मालकीची शेत जमीन गाव डौर,तालुका अर्धापूर येथे गट क्र.99 मध्‍ये क्षेत्रफळ 4 एकर एवढी आहे. सदर शेत जमीन सुपीक असून त्‍यात पाण्‍याचे वापरासाठी बोअरवेल आहे. अर्जदार सन 2010 साली त्‍यासाठी ठिबक सिंचन केलेले आहे. अर्जदाराने त्‍याच्‍या गैरअर्जदार यांचेकडून विद्युत पुरवठा घेतलेला असून त्‍याचा ग्राहक क्रमांक 2437 असा आहे.  अर्जदार गैरअर्जदार यांचेकडे विज वापराचे देयक नियमीतपणे भरणा करतो. अर्जदाराने त्‍याच्‍या 4 एकर संपूर्ण  शेतात उसाची लागवड 2010 साली केली. उसासाठी लागणारी लागवड,देखभाल व त्‍याची निगराणी अर्जदार स्‍वतः करीत होता.  उसाचे पीक 8-10 फुट उंचीचे व विक्री करण्‍याजोगे झालेले होते. गैरअर्जदाराने अर्जदाराचे शेतातील विद्युत वाहून नेणेसाठी त्‍यांचे कंपनीतर्फे पोल पुरविलेले आहेत व त्‍याव्‍दारे डौर या गावी विद्युत वाहिनी गेलेली आहे.  गैरअर्जदाराने सदरील तारांची निगा न राखल्‍याने त्‍या लोंबकळलेल्‍या स्थितीत होते, याबाबतची कल्‍पना   अर्जदाराने व त्‍यांच्‍या शेजारील शेतक-याने गैरअर्जदाराचे कर्मचारी व लाईनमन यांना दिलेली होती.  परंतु गैरअर्जदार यांनी त्‍याकडे दुर्लक्ष केलेले आहे.  दिनांक 04.11.2011 रोजी अंदाजे दुपारी 1 वाजेच्‍या दरम्‍यान सदरील लोंबकळत असलेल्‍या तारांमध्‍ये स्‍पार्कींग झाली व त्‍याची ठिणगी अर्जदाराचे शेतातील उसावर पडली.  सदरील तारा या योग्‍य त्‍या उंचीवर नसल्‍याने त्‍याची ठिणगी वारंवार पडून अर्जदाराचे उसाला आग लागली व आगीने विक्राळ रुप धारण केले. त्‍यामध्‍ये अर्जदाराचे शेतातील संपूर्ण 4 एकर उस व शेतातील असलेले ठिबक सिंचन, पाईपलाईन इतरत्र शेती उपयोगी साहित्‍य हे संपूर्णपणे जळाले.  अशाप्रकारे गैरअर्जदार यांनी सेवेत निष्‍काळजीपणा केलेला आहे.  विद्युत वाहिनीच्‍या तारामध्‍ये स्‍पार्कींग झाली व त्‍यामध्‍ये अर्जदाराचे पीकाचे संपुर्ण नुकसान झाले व त्‍यास गैरअर्जदार जबाबदार आहेत.  म्‍हणून अर्जदारास गैरअर्जदार यांचेकडून पीकाचे नुकसान झालेबाबत रक्‍कम रु.5,00,000/- मिळवून देण्‍यात यावे. दिनांक 05.11.2011 रोजी तहसिलदार अर्धापूर यांना घटनेची माहिती दिली,त्‍याबाबतचा पंचनामा तहसिलदार अर्धापूर यांनी  केलेला आहे.  त्‍याचप्रमाणे तालुका कृषी अधिकारी, अर्धापूर यांनी उस जळाल्‍याबद्दलचे आपल्‍या पंचनाम्‍यात नमुद केले  सदरील घटनेची माहिती पोलीस स्‍टेशन अर्धापूर यांना देण्‍यात आली असून पोलीस अधिकारी अर्धापूर यांनी घटनास्‍थळी भेट देऊन सविस्‍तर पंचनामा केलेला आहे.  अर्जदाराने दिनांक 09.12.2011 रोजी गैरअर्जदाराकडे लेखी अर्ज करुन जळालेल्‍या उसाबद्दलची नुकसान भरपाईची मागणी केली.  परंतु गैरअर्जदार यांनी अर्जदारास आजपर्यंत कोणतीही नुकसान भरपाई दिली नाही. त्‍यामुळे अर्जदाराने सदरील तक्रार दाखल केलेली आहे.   अर्जदाराने तक्रारीमध्‍ये गैरअर्जदार यांचेकडून अर्जदाराचे शेतातील उस विद्युत वाहिनीच्‍या स्‍पार्कींगमुळे जळालेला असल्‍यामुळे नुकसान भरपाई रक्‍कम रु.5,00,000/- द.सा.द.शे. 12 टक्‍के व्‍याजाने घटनेच्‍या तारखेपासून रक्‍कम वसूल होईपर्यंत गैरअर्जदार यांचेकडून देण्‍याचा आदेश व्‍हावा.  तसेच मानसिक व शारिरिक त्रासापोटी रक्‍कम रु.50,000/- व दावा खर्च रक्‍कम रु5,000/- गैरअर्जदार यांचेकडून अर्जदारास देण्‍याचा आदेश करावा अशी विनंती अर्जदार यांनी तकारीव्‍दारे केलेली आहे.

3.          गैरअर्जदार यांना नोटीस तामील झाल्‍यानंतर गैरअर्जदार यांनी वकीलमार्फत हजर होऊन लेखी जबाब व शपथपत्र  दाखल केलेले आहे.

            गैरअर्जदार यांचा लेखी जबाब थोडक्‍यात पुढील प्रमाणेः-

4.          गैरअर्जदार यांनी अर्जदाराचे तक्रारीतील संपूर्ण कथन अमान्‍य केलेले आहे.  अर्जदाराचे म्‍हणणे की, गैरअर्जदाराने तारांची योग्‍य ती निगा राखलेली नाही त्‍यामुळे सदरील तारा लोंबकळलेल्‍या तणावरीत व वा-याने डूलणा-या स्थितीत आल्‍या होत्‍या- हे म्‍हणणे चुकीचे आहे.  तसेच लोंबकळत असलेल्‍या तारामध्‍ये स्‍पार्कींग झाली व त्‍याची ठिणगी अर्जदाराचे शेतामधील उसावर पडली हे म्‍हणणे चुकीचे आहे.  घटना घडल्‍यानंतर अर्जदाराने दिनांक 05.11.2011 रोजी तहसिलदार अर्धापूर यांना घटनेची माहिती दिली व त्‍याबाबतचा पंचनामा तहसिलदार अर्धापूर यांनी केला, ही बाब चुकीची असून अर्जदाराने स्‍वतःच्‍या सोयीसाठी गैरअर्जदाराचे माघारी कोणतेही कागदपत्रे करुन घेतले असले तरी त्‍याची सत्‍यता स्‍वयंसिध्‍द होऊ शकत नाही. तलाठी व मंडल अधिकारी यांनी जायमोक्‍यावर येऊन पंचनामा केला याची गैरअर्जदारास कोणतीही माहिती नाही.  तशी गैरअर्जदार यांना सुचना देखील दिलेली नाही. 

            प्रस्‍तुत प्रकरणात ज्‍या विज जोडणीचा उल्‍लेख अर्जदाराने केलेला आहे, त्‍याबाबत गैरअर्जदार नमूद करतात की, विविध ठिकाणी दिलेला विविध प्रकारचा विज पुरवठा विवक्षीत परिस्थितीमध्‍ये दिलेला असतो विद्युत वितरण कंपनी आणि त्‍यांच्‍या ग्राहकांचा संबंध विजेच्‍या मीटर पर्यंतच असतो तदनंतरच्‍या कोणत्‍याही बाबीची जबाबदारी विज वितरण कंपनीची नसते.  केवळ एखादी व्‍यक्‍ती विद्युत वितरण कंपनीची ग्राहक आहे या भ्रामक समजुतीमुळे कोणत्‍याही बाबीची जबाबदारी कंपनीवर टाकता येत नाही.  गैरअर्जदारांना अर्जदाराचे म्‍हणणेनुसार जेथे अपघात घडला आहे तेथे कोणताही विज पुरवठा दिलेला नव्‍हता.   अर्जदाराने अर्ज काल्‍पनिकदृष्‍टया अवास्‍तव रक्‍कमेचा असून खोटया तारखांचा आधार घेऊन गैरअर्जदार यांचेविरुध्‍द दाखल केलेला आहे.  त्‍यामुळे सदरील अर्ज गैरअर्जदार यांना अमान्‍य आहे. अर्जदाराने सदरील प्रकरण कोणत्‍या माहितीवर दाखल केलेले आहे याचा बोध होणे शक्‍य नाही.  अर्जदाराने विज बील जोडलेले आहे त्‍यावर सुंदरसिंघ असे नांव नमूद आहे.  सुरेंद्रसिंघ व सुंदरसिंघ ही दोन वेगवेगळी नावे आहेत. प्रस्‍तुत प्रकरणामध्‍ये अजितसिंघ व प्रीतपालसिंघ या दोन व्‍यक्‍तींना अर्जदार क्र. 2 व 3 म्‍हणून नमुद करण्‍यात आले.  गैरअर्जदार यांचेकडे असलेल्‍या अभिलेखानुसार एस.एस.अजितसिंघ नामक व्‍यक्‍तींचे नावे एक जोडणी आहे.  परंतु अर्जदाराने नमूद केलेले नाव बीलावर नोंदविलेल्‍या नावापेक्षा संपूर्णतः वेगळे आहे.  अर्जदार क्र. 3 यांचे नावे कोणतेही विजेची जोडणी नाही.  त्‍यामुळे अर्जदार क्र. 3 यांना ग्राहक म्‍हणून ग्राहक मंचासमक्ष उभे राहता येणार नाही.  अशा प्रकारे अर्जदाराने ग्राहक मंचामध्‍ये प्रस्‍तुतचे प्रकरण दाखल करणेस कोणताही अधिकार नाही.  अर्जदारास सदरील प्रकरण दाखल करता येत नाही याची जाण असतांना देखील प्रकरण दाखल करुन गैरअर्जदार यांना बचाव करणेस भाग पाडलेले असल्‍याने अर्जदाराचा अर्ज विशेष खर्चासह नामंजूर करण्‍यात यावा. याकरीता सर्वसाधारण व विशेष रु.10,000/- च्‍या खर्चाच्‍या रक्‍कमेसह प्रस्‍तुतचे प्रकरण खारीज करावे अशी विनंती गैरअर्जदार यांनी लेखी जबाबव्‍दारे केलेली आहे.

5.          अर्जदार यांनी तक्रारीच्‍या पुराव्‍याकामी शपथपत्र व कागदपत्रे दाखल केलेली आहे.  युक्‍तीवाद ऐकला.  त्‍यावरुन खालील बाबी स्‍पष्‍ट होतात. 

6.          अर्जदार यांनी गैरअर्जदार यांचेविरुध्‍द गैरअर्जदाराने केलेल्‍या विद्युत पुरवठयाच्‍या विद्युत वाहिनीमध्‍ये स्‍पार्कींग होऊन अर्जदाराचा उस जळालेला असून त्‍याबद्दलची नुकसान भरपाईची मागणी गैरअर्जदार यांचेकडून केलेली असल्‍याची प्रमुख तक्रार आहे.   त्‍याच्‍या पृष्‍टयर्थ अर्जदाराने गैरअर्जदार यांचेकडून विद्युत पुरवठा घेतला असल्‍याबद्दलचे विद्युत देयके दाखल केलेली आहेत. दाखल विद्युत बीलांचे अवलोकन केले असता श्री.सुंदरसिंह ठाकूर यांना डौर तालुका व जिल्‍हा नांदेड येथे विद्युत पुरवठा दिलेला असल्‍याचे दिसून येते.  तसेच श्री.एस.एस.अजितसिंघ सुरेंद्रसिंघ यांचे नावाने डौर तालुका व जिल्‍हा नांदेड येथे विद्युत पुरवठा दिलेला असल्‍याचे बीलावर दिसून येते. अर्जदाराचे म्‍हणणेनुसार गैरअर्जदार यांनी दिलेल्‍या विद्युत पुरवठयासाठी विविध ठिकाणी पोल रोवलेले असून त्‍याव्‍दारे केलेल्‍या विद्युत वाहिनी हया लोंबकळलेल्‍या स्थितीत व तनावरहीत होत्‍या.  दिनांक 04.11.2011 रोजी अर्जदाराच्‍या शेतावरुन जाणा-या विद्युत वाहिनीमध्‍ये स्‍पार्कींग होऊन त्‍याची ठिणगी उस पीकावर पडून अर्जदाराचा उस संपुर्णपणे जळालेला आहे.  यासाठी अर्जदाराने पोलीस अधिकारी यांनी केलेला घटनास्‍थळ पंचनामा तसेच तहसिलदार अर्धापूर यांनी केलेला पंचनामा व तालुका कृषी अधिकारी अर्धापूर यांनी केलेल्‍या पंचनाम्‍याची प्रत तक्रारीसो‍बत दाखल केलेली आहे, त्‍याचे अवलोकन केले असता तहसिलदार अर्धापूर, तालुका कृषी अधिकारी अर्धापूर व पोलीस अधिकारी यांनी दिलेला पचनाम्‍यावरुन अर्जदाराचे शेतातील विद्युत पुरवठा दिलेल्‍या खांबावरील वायर हवेमुळे तार ढीली असल्‍यामुळे हलून त्‍यामधुन स्‍पार्कींग होऊन ठिणगी पडल्‍याने अर्जदाराचे शेतातील ठिबक सिंचन व उस पीकाचे आगीत जळून नुकसान झालेले असल्‍याचे दिसून येते.  अर्जदाराने सदरील जमीन ही अर्जदार क्र. 1 ते 3 यांच्‍या मालकीची असल्‍याबद्दलचा 7/12 उतारा तक्रारीसोबत दाखल केलेला आहे.  गैरअर्जदार यांचे म्‍हणणेनुसार अर्जदार क्र. 1 यांचे नाव सुरेंद्रसिंघ असे असे असून गैरअर्जदाराच्‍या बीलावर सुंदरसिंघ असे नाव नमूद आहे.  परंतु अर्जदाराने दाखल केलेल्‍या 7/12   उता-यावर सुरेंद्रसिंघ ठाकूरसिंघ असे नाव नमूद आहे.  त्‍यावरुन अर्जदार क्र. 1 सुरेंद्रसिंघ हा सदर शेत जमीनीचा मालक असून गैरअर्जदाराने त्‍यास विद्युत पुरवठा दिलेला असल्‍याचे दिसून येते.  गैरअर्जदार यांचे म्‍हणणेनुसार गैरअर्जदाराने विविध ठिकाणी दिलेला विविध प्रकारचा विज पुरवठा विवक्षीत परिस्थितीमध्‍ये दिलेला असतो.  विद्युत वितरण कंपनी आणि त्‍यांच्‍या ग्राहकांचा संबंध विजेच्‍या मीटर पर्यंतच असतो तदनंतरच्‍या कोणत्‍याही बाबीची जबाबदारी विज वितरण कंपनीची नसते.  परंतु प्रस्‍तुत प्रकरणामध्‍ये अर्जदाराने अर्जदार क्र. 1 व 3 यांची विद्युत देयके दाखल केलेली असल्‍याने अर्जदार हा गैरअर्जदार यांचा ग्राहक आहे असे मंचाचे मत आहे.

            गैरअर्जदाराने अर्जदाराला उसाचे उत्‍पन्‍न आले असून अर्जदाराने सदरील उस हा भाऊराव चव्‍हाण सहकारी साखर कारखाना यांचेकडे उस हंगाम सन 2011-12 मध्‍ये विक्री केलेला असून त्‍या संदर्भात त्‍यांनी साखर कारखान्‍याकडून रक्‍कम प्राप्‍त केलेली असल्‍याचे भाऊराव चव्‍हाण सहकारी साखर कारखान्‍याचे कार्यकारी संचालक यांचे पत्र दाखल केलेले आहे. सदरील पत्राचे अवलोकन केले असता पत्रामध्‍ये अर्जदाराने उस हंगाम सन 2011-12 मध्‍ये कारखान्‍यास उस 90.436 टन दिला होता, त्‍यावेळी उसाचा दर हा रु.1800/- प्रती टन प्रमाणे होता. परंतु अर्जदाराचा उस जळीत प्रतीचा आलेला असल्‍याने कारखान्‍याने त्‍यावेळी जळीत उसावर 20 टक्‍के कपात करुन उर्वरीत रक्‍कम संबंधीतासअदा करण्‍यात आलेली आहे असे नमूद केलेले आहे.  यावरुन अर्जदाराचा उस जळाला होता ही बाब सिध्‍द होते.  अर्जदाराने गैरअर्जदार यांचेकडून रक्‍कम रु.5,00,000/- ची मागणी केलेली आहे.  परंतु अर्जदाराने भाऊराव चव्‍हाण सहकारी साखर कारखाना लिमिटेड यांचेकडून उसाची रक्‍कम प्राप्‍त करुन घेतलेली आहे. अर्जदाराचा उस जळाला नसता तर त्‍यास रक्‍कम रु.1800/- प्रती टन प्रमाणे एकूण 90.436 टनाची रक्‍कम रु.1,62,784/- प्राप्‍त झाली असती. परंतु उस जळालेला असल्‍यामुळे 20 टक्‍के रक्‍कम कमी मिळालेली आहे.  त्‍यामुळे गैरअर्जदार हा अर्जदारास उर्वरीत 20 टक्‍के रक्‍कम रु.32,560/- अर्जदारास  देण्‍यास जबाबदार आहे असे मंचाचे मत आहे. गैरअर्जदार यांनी आपल्‍या म्‍हणण्‍याच्‍या पृष्‍ट्यर्थ मा.राज्‍य आयोग खंडपीठ औरंगाबाद यांनी दिलेल्‍या प्रकरण क्र. First Appeal No. 136/2009 M.S.E.D.C. Vs. Rangrao Deshmukh, decided  on 11.04.2014 व प्रकरण क्र. First Appeal No. 710/2005 M.S.E.D.C. Vs. Ramesh Deshmukh  मधील निवाडे दाखल केलेले आहेत. परंतु सदर निर्णय प्रस्‍तुत प्रकरणामध्‍ये लागू होत नाही.  कारण वरील दोन्‍ही प्रकरणामधील अर्जदाराचा उस हा उच्‍चदाब विद्युत वाहिनीमध्‍ये स्‍पार्कींग झालेले होते.  परंतु प्रस्‍तुत प्रकरणामध्‍ये  अर्जदारास विद्युत पुरवठा केलेल्‍या विद्युत वाहिनीमध्‍ये स्‍पार्कींग झालेले आहे.  त्‍यामुळे वरील प्रकरणातील निर्णय या प्रकरणास लागू होत नाही असे मंचाचे मत आहे.  वरील विवेचनावरुन मंच खालील आदेश देत आहे.

                       आ दे श

1.    अर्जदार यांची  तक्रार अंशतः मंजूर करण्‍यात येते.

2.    गैरअर्जदार यांनी अर्जदारास रक्‍कम रु.32,560/- आदेश तारखेपासून 30 दिवसाचे आत द्यावेत.

3.    खर्चाबद्दल आदेश नाही.

4.    दोन्‍ही पक्षकारास निकालाच्‍या प्रती मोफत पुरविण्‍यात याव्‍यात. 

5.    वरील आदेशाच्‍या  पुर्ततेचा अहवाल दोन्‍ही पक्षकारांनी निकालाच्‍या तारखेपासून  45 दिवसांच्‍या आत मंचात दाखल करावा. प्रकरण 45 दिवसानंतर   आदेशाच्‍या पुर्ततेसाठी ठेवण्‍यात यावे.