जिल्‍हा ग्राहक तक्रार निवारण मंच,धुळे.

मा.अध्‍यक्षा-  सौ.व्‍ही.व्‍ही.दाणी 

मा.सदस्‍या – सौ.एस.एस.जैन

मा.सदस्‍य  -  श्री.एस.एस.जोशी

                                  ----------------------------------------                         ग्राहक तक्रार क्रमांक –  २५३/२०११

                                  तक्रार दाखल दिनांक –    ३०/१२/२०११

                                  तक्रार निकाली दिनांक – १८/११/२०१३

विश्‍वासराव पुंडलीक भामरे              ----- तक्रारदार.

उ.व.६७ वर्षे,    

रा.कौठळ,ता. व जि.धुळे

तर्फे जनरल मुख्‍त्‍यार-

सुनिल विश्‍वासराव भामरे (पाटील),

वय-४१, रा.सोनगीर,ता.जि.धुळे.

       विरुध्‍द

(१)कै.डॉ.एच.एस.कुवर ग्रामीण सहकारी          ----- सामनेवाले.

     पतसंस्‍था मर्या.सोनगीर,ता.जि.धुळे.

     श्रीमती सुनंदाबाई हरिश्‍चंद्र कुवर-चेअरमन

मु.पो.सोनगीर,ता.जि.धुळे.

(२)श्री हसनखॉ हनिफखॉ पठाण-व्‍हा.चेअरमन

मु.पो.सोनगीर,ता.जि.धुळे.

(३)श्री सुनिल धनजी पाटील-सचिव

मु.पो.सरवड,पो.देवभाने,ता.जि.धुळे.

(४)श्री कैलास पौलाद पाटील-संचालक

मु.पो.सोनगीर,ता.जि.धुळे.

(५)श्री शरद सिताराम वाणी-संचालक

मु.पो.सोनगीर,ता.जि.धुळे.

(६)श्री प्रमोद भिका धनगर-संचालक

मु.पो.सोनगीर,ता.जि.धुळे.

(७)श्री जगन्‍नाथ दयाराम पाटील-संचालक

मु.पो.सोनगीर,ता.जि.धुळे.

(८)श्री अभिमान निंबा शिंदे-संचालक

मु.पो.सोनगीर,ता.जि.धुळे.

(९)श्री ज्ञानेश्‍वर भगवान माळी-संचालक

मु.पो.सोनगीर,ता.जि.धुळे.

(१०)सौ.मिनाक्षी शाकमांत कासार-संचालिका

मु.पो.सोनगीर,ता.जि.धुळे.

न्‍यायासन

(मा.अध्‍यक्षाः सौ.व्‍ही.व्‍ही.दाणी )

(मा.सदस्‍याः सौ.एस.एस.जैन)

(मा.सदस्‍य: श्री.एस.एस.जोशी)

उपस्थिती

(तक्रारदारा तर्फे – वकिल श्री.पी.जे.वाघ)

(सामनेवाले क्र.१, ३ व ६ तर्फे – वकिल श्री.एस.वाय.शिंपी)

(सामनेवाले क्र.५ तर्फे – स्‍वत:)

(सामनेवाले क्र.२,४,७,८,९ व १० तर्फे – गैरहजर)

----------------------------------------------

निकालपत्र

(द्वारा- मा.सदस्‍य - श्री.एस.एस.जोशी)

----------------------------------------------

(१)       सामनेवाले यांच्‍याकडे ठेवलेली मुदत ठेवीची रक्‍कम, सामनेवाले यांनी परत न दिल्‍याने, ती व्‍याजासह मिळावी या मागणीसाठी तक्रारदार यांनी कलम १२ अन्‍वये या मंचात सदरचा तक्रार अर्ज दाखल केला आहे.

(२)      तक्रारदार यांची तक्रार थोडक्‍यात अशी आहे की, सामनेवाले ही नोंदणीकृत सहकारी पतसंस्‍थेचे सामनेवाले क्र.१ हे चेअरमन, अनुक्रमे सामनेवाले क्र. २ ते १० हे व्‍हा.चेअरमन, सचिव व संचालक आहेत.  तक्रारदारांनी सामनेवाले संस्‍थेमध्‍ये, मुदत ठेव स्‍वरुपात खालील तक्‍त्‍यात नमूद केल्‍याप्रमाणे रक्‍कम गुंतविली आहे. 

          उपरोक्‍त मुदत ठेवीची मुदत संपूनही सामनेवाले यांनी व्‍याजासह रक्‍कम पर‍त दिली नाही.  तक्रारदारांना आजारपणासाठी पैशांची खूपच गरज असल्‍याने, सदर रक्‍कम मिळावी म्‍हणून तक्रारदारांनी वारंवार मागणी केली.  परंतु सामनेवाले रक्‍कम देण्‍यास टाळाटाळ करीत आहेत.  त्‍यामुळे तक्रारदारांना मानसिक व शारीरिक त्रास होत आहे.  

          त्‍यामुळे मुदत ठेवीची एकूण रक्‍कम रु.४४,५२१/- व त्‍यावर दि.२४-०२-२००८ पावेतो व त्‍यावर पुढील द.सा.द.शे.११ टक्‍के प्रमाणे होणारी रक्‍कम व व्‍याज, अर्जाचा खर्च रु.५,०००/-, तसेच शारीरिक, मानसिक व आर्थिक त्रासापोटी रु.१५,०००/- सामनेवालेंकडून मिळावेत अशी तक्रारदारांनी शेवटी विनंती केली आहे. 

(३)       सामनेवाले क्र.१, ३ व ६ यांनी त्‍यांचा खुलासा दाखल केला असून, त्‍यांच्‍या खुलाशातील मजकूर जवळ-जवळ सारखाच आहे.   त्‍यात त्‍यांनी तक्रारदारांचा अर्ज खरा व कबूल नसल्‍याचे नमूद केले असून, पुढे असेही म्‍हटले आहे की, त्‍यांनी कोणतीही सदोष सेवा दिलेली नाही. पतसंस्‍थेमार्फत ठेवीदारांना रक्‍कम देण्‍यासाठी थकीत कर्जदारांवर कायदेशीर कार्यवाही सुरु आहे. परिणामी ठेवीदारांना रकमा देण्‍यास विलंब होत आहे. मा.न्‍यायालयांच्‍या निकालानुसार व महाराष्‍ट्र सहकारी संस्‍था अधिनियमानुसार तरतुदींचे अवलोकन करता,प्रस्‍तुत तक्रार जाबदेणार यांचे विरुध्‍द कोणतीही जबाबदारी निश्चित करता येणार नाही.    सबब तक्रारदारांचा अर्ज खर्चासह रद्द करण्‍यात यावा अशी शेवटी विनंती केली आहे.

(४)       सामनेवाले क्र.५ यांनी त्‍यांचा खुलासा दाखल केला असून, त्‍यात त्‍यांनी असे नमूद केले आहे की, सदरचे संचालक पद रद्द करणेबाबत त्‍यांनी विनंती अर्ज सादर केला होता.  तदअनुषंगाने पतसंस्‍थेने दि.०५-०८-२००८ अन्‍वये ठराव करुन, त्‍यांचाराजीनामा मंजूर केला आहे व त्‍यांचे संचाल पद रद्द करुन कार्यमुक्‍त केलेले आहे.  सबब सदर तक्रार अर्जातून त्‍यांचे नांव वगळण्‍यात यावे अशी शेवटी विनंती केली आहे.    

(५)       सामनेवाले क्र.७ यांना या मंचाने पाठविलेली नोटिस, “ तपास नाही, सबब पा.परत” अशा पोष्‍टाच्‍या शे-यासह परत आली आहे.  सामनेवाले क्र.२ व ४ यांना नोटीस मिळाल्‍याचे पोष्‍टाच्‍या पोहोच पावतीवरुन स्‍पष्‍ट होते.   तसेच सामनेवाले क्र. ७,८,९ व १० यांना मंचाने पाठविलेले नोटिसीचे पाकीट अथवा पोहोच पावती परत आलेली नाही. 

          सबब उपरोक्‍त सर्व सामनेवालेंना या मंचाच्‍या नोटिसीचे ज्ञान झाले आहे असे समजण्‍यात येत आहे.  परंतु ते स्‍वत: अथवा अधिकृत प्रतिनिधीद्वारा हजर झाले नाहीत.  तसेच त्‍यांनी बचावपत्रही दाखल केलेले नाही.  त्‍यामुळे त्‍यांचे विरुध्‍द “एकतर्फा”  सुनावणीचा आदेश करण्‍यात आला आहे.

(६)      तक्रारदार यांनी त्‍यांच्‍या म्‍हणण्‍याच्‍या पुष्‍टयर्थ नि.नं.३ वर शपथपत्र तसेच नि.नं.५ सोबत मुदत ठेव पावती क्र.००४३८५ ची छायांकीत प्रत दाखल केली आहे. 

          सामनेवाले क्र.१,३,५ व ६ यांनी त्‍यांच्‍या म्‍हणण्‍याच्‍या पुष्‍टयर्थ शपथपत्र दाखल केले आहे.

(७)       तक्रारदार यांची तक्रार, सामनेवाले यांचा खुलासा, दाखल कागदपत्रे तसेच तक्रारदार व सामनेवाले यांच्‍या विद्वान वकीलांनी केलेला युक्तिवाद ऐकल्‍यानंतर, आमच्‍यासमोर निष्‍कर्षासाठी खालील मुद्दे उपस्थित होतात व त्‍यांची उत्‍तरे आम्‍ही सकारण खालीलप्रमाणे देत आहोत.

विवेचन

(८)      मुद्दा क्र. ‘‘अ’’ – तक्रारदार यांनी सामनेवाले कै.डॉ.एच.एस.कुवर ग्रामीण सहकारी पतसंस्‍था मर्या.सोनगीर,ता.जि.धुळे यांच्‍याकडे मुदत ठेव योजनेत पैसे गुंतविल्‍याचे नि.नं.५ सोबत जोडलेल्‍या मुदत ठेवीच्‍या छायांकीत प्रतीवरुन सिध्‍द होते.  यावरुन तक्रारदार हे सामनेवालेंचे ग्राहक असल्‍याचे स्‍पष्‍ट होते.  म्‍हणून मुद्दा क्र. ‘‘अ’’  चे उत्‍तर आम्‍ही होकारार्थी देत आहोत.

(९)      मुद्दा क्र. ‘‘ब’’ – तक्रारदार यांनी सामनेवाले यांच्‍याकडे वरील नमूद योजनेत मुदत ठेवीद्वारे रक्‍कम गुंतवणूक केली आहे.  त्‍याप्रमाणे मुदती अंती तक्रारदारांना व्‍याजासह मुदत ठेवीची रक्‍कम सामनेवालेंनी देणे आवश्‍यक होते. 

          परंतु योजनेच्‍या परिपक्‍वतेनंतर, तक्रारदारांनी वारंवार मागणी करुनही, सामनेवाले यांनी तकारदारांना मुदतपूर्तीनंतर होणारी व्‍याजासह रक्‍कम दिलेली नाही.   तसेच सामनेवाले हे केवळ तांत्रिक बाबींचा आधार घेवून सामनेवालेंची मुदत ठेवींची रक्‍कम देण्‍यास टाळाटाळ करीत आहेत, असे दिसून येते.   वरील सर्व गोष्‍टींचा विचार होता सामनेवाले यांनी तक्रारदारांची रक्‍कम न देऊन सेवेत त्रुटी केली आहे हे स्‍पष्‍ट होते.   तसेच मा.मुंबई उच्‍च न्‍यायालय खंडपीठ औरंगाबाद यांच्‍या रिट क्र.५२२३ या न्‍याय निवाडयाप्रमाणे फक्‍त संस्‍थेवर पैसे देण्‍याची जबाबदारी निश्चित केलेली आहे.   म्‍हणून मुद्दा क्र. ‘‘ब’’  चे उत्‍तर आम्‍ही होकारार्थी देत आहोत. 

(१०)      मुद्दा क्र. ‘‘क’’ – तक्रारदारांनी सामनेवाले यांचेकडून मुदत ठेव योजने अंतर्गत ठेवलेली रक्‍कम रु.४४,५२१/- दि.२४-०२-२००८ पावेतो व त्‍यावर पुढील ११ टक्‍के प्रमाणे व्‍याज,  शारीरिक, मानसिक व आर्थिक त्रासाबद्दल रक्‍कम रु.१५,०००/- तसेच अर्जाचा खर्च रक्‍कम रु.५,०००/-मिळावा, अशी विनंती केली आहे.   

          तथापि तक्रारदार हे मुदत ठेव योजनेत ठेवलेली परिपक्‍व रक्‍कम द.सा.द.शे.६ % दराने व्‍याजासह मिळण्‍यास पात्र आहेत, या निष्‍कर्षास आम्‍ही आलो आहोत.

          तसेच सामनेवाले यांच्‍या कृत्‍यामुळे तक्रारदार यांना निश्चितच शारीरिक व मानसिक त्रास झालेला आहे, व सदरचा तक्रार अर्ज या मंचात दाखल करावा लागला आहे.   त्‍यामुळे तक्रारदार हे शारीरिक, मानसिक त्रासाबद्दल रक्‍कम रु.१,०००/- व तक्रार अर्जाचा खर्च रक्‍कम रु.५००/- मिळण्‍यास पात्र आहेत असे या मंचाचे मत आहे.   

          प्रस्‍तुत तक्रार अर्जात तक्रारदार यांनी संपूर्ण रक्‍कम सामनेवाले क्र. १ ते १० यांचेकडून वैयक्तिक व संयुक्तिक रित्‍या मागितली आहे.  परंतु सदर प्रकरणी आम्‍ही,  मा.मुंबई उच्‍च न्‍यायालय खंडपीठ औरंगाबाद यांच्‍या रिट क्र.५२२३/०९ सौ.वर्षा रविंद्र इसाई विरुध्‍द सौ.राजश्री राजकुमार चौधरी या न्‍यायीक दृष्‍टांताचा आधार घेत आहोत.  यात खालीलप्रमाणे तत्‍व विषद केले आहे. 

As has been recorded above, I am of the view that a society registered under the provision of Maharashtra       Co-operative Societies Act 1960, although can be proceeded against and a complaint under the provision of Consumer Protection Act is entertain able against the society, the Directors or   members of the managing committee cannot be held responsible in view of the scheme of Maharashtra      Co-operative Societies Act.  To hold the Directors of the banks/members of the managing committee of the societies responsible, without observing the procedure proscribed under the Act, would also be against the principles of co-operation, which is the very foundation of establishment of the        co-operative societies.

                   वरील न्‍यायीक दृष्‍टांतातील तत्‍व पाहता, महाराष्‍ट्र सहकारी संस्‍था अधिनियम १९६० चे कलम ८८ नुसार, नुकसानीची जबाबदारी निश्चित केल्‍याशिवाय चेअरमन, संचालक व इतर कर्मचारी यांना रक्‍कम देण्‍यास व्‍यक्‍तीशः जबाबदार धरता येणार नाही या मतास आम्‍ही आलो आहोत.  त्‍यामुळे तक्रारदारांची ठेवींची रक्‍कम देण्‍यास फक्‍त सामनेवाले संस्‍था जबाबदार आहे असे आम्‍हास वाटते.  वरील विवेचनावरुन मुद्दा क्र. ‘‘क’’  चे उत्‍तर आम्‍ही होकारार्थी देत आहोत.

(११)      मुद्दा क्र. ‘‘ड’’ – उपरोक्‍त सर्व विवेचनावरुन हे न्‍यायमंच खालील प्रमाणे आदेश पारित करीत आहे. 

                        आदेश

     (अ)  तक्रारदारांचा तक्रार अर्ज अंशत: मंजूर करण्‍यात येत आहे.

(ब)  सामनेवाले, कै.डॉ.एच.एस.कुवर ग्रामीण सहकारी पतसंस्‍था मर्या.सोनगीर, ता.जि.धुळे यांनी या आदेशाच्‍या दिनांकापासून पुढील ३० दिवसांचे आत.

(१)  तक्रारदार यांना मुदत ठेव पावती क्र.००४३८५ पोटी परिपक्‍व रक्‍कम  ४४,५२१/- (अक्षरी रक्‍कम रुपये चव्‍वेचाळीस हजार पाचशे एकवीस मात्र) दि.२५-०२-२००८ पासून ते संपूर्ण रक्‍कम देऊन होईपर्यंतचे कालावधीसाठी द.सा.द.शे. ६ टक्‍के दराने व्‍याजासह द्यावेत.

(२)  तक्रारदार यांना शारीरिक व मानसिक त्रासापोटी एकूण  रक्‍कम  १,०००/- (अक्षरी रुपये एक हजार मात्र) व तक्रार अर्जाचे खर्चापोटी रक्‍कम  ५००/- (अक्षरी रुपये पाचशे मात्र) द्यावेत.

(क)  उपरोक्‍त आदेश कलम (ब) (१),(२) मध्‍ये नमूद केलेली रक्‍कम   सामनेवाले यांनी तीस दिवसांचे मुदतीत न दिल्‍यास, संपूर्ण रक्‍कम देईपर्यंतचे पुढील कालावधीसाठी द.सा.द.शे. ६ टक्‍के व्‍याजासह रक्‍कम देण्‍यास सामनेवाले संस्‍था जबाबदार राहील.

(ड)  उपरोक्‍त आदेशामध्‍ये उल्‍लेखिलेल्‍या रकमेमधून, सामनेवाले यांनी  तक्रारदारांना काही रक्‍कम किंवा व्‍याज रक्‍कम दिली असल्‍यास, अशी रक्‍कम नियमानुसार वजावट करुन उर्वरीत रक्‍कम व्‍याजासह तक्रारदारांना अदा करावी.

धुळे.

दिनांकः १८/११/२०१३

          (श्री.एस.एस.जोशी)  (सौ.एस.एस.जैन)   (सौ.व्‍ही.व्‍ही.दाणी)

              सदस्‍य         सदस्‍या           अध्‍यक्षा

  जिल्‍हा ग्राहक तक्रार निवारण मंच, धुळे.