निकाल
दिनांक- 16.07.2014
(द्वारा- श्री.विनायक रावजी लोंढे, अध्‍यक्ष)
तक्रारदार कुलदिप कांतीलाल केंद्रे यांनी सदरील तक्रार ग्राहक संरक्षण कायदा 1986 कलम 12 अन्‍वये सामनेवाले यांनी तक्रारदार यांना वर्गणी भरुन मासिक दिले नाही सबब सेवेत त्रूटी ठेवली आहे म्‍हणून नुकसान भरपाई मिळण्‍यासाठी दाखल केली आहे.
तक्रारदारांची तक्रार थोडक्‍यात येणेप्रमाणे, तक्रारदार हे महाराष्‍ट्र लोकसेवा आयोगाच्‍या परिक्षेची तयारी करीत आहेत. सामनेवाले हे योजना मासिकचे संपादक आहेत. तक्रारदार यांनी दि.1.8.2011 रोजी श्री.गजानन नागरी सहकारी बँक लि.बीड या शाखेतून सामनेवाले यांचे नांवे रक्‍कम रु.250/- चा डिमांड ड्राफट काढला. सदरील डिमांड ड्राफट हा मासिकाचे त्रैमासिक वर्गणीपोटी काढलेला आहे. सदर डिमांड ड्रॉफट तक्रारदार यांना सामनेवाले यांनी पाठविला. तक्रारदार हे सामनेवाले यांचे ग्राहक झाले. सामनेवाले यांना डिमांड ड्रॉफट प्राप्‍त झाला. सामनेवाले यांनी मासिक पाठविले नाही.
तक्रारदार यांचे कथन की, सामनेवाले यांचे मासिकमधील माहीती महाराष्‍ट्र लोकसेवा आयोग अचूक मानते. सदरील मासिकातील दिलेल्‍या बाबीचा अभ्‍यास करुन विद्यार्थी सदरील परिक्षेची तयारी करतात. तक्रारदार यांनी सामनेवाले यांना रक्‍कम पाठवूनही सामनेवाले यांना तक्रारदार यांनी मासिक चालू केले नाही. सामनेवाले यांनी तक्रारदार यांना उडवाउडवीची उत्‍तरे दिली. तक्रारदार यांना मासिक न मिळाल्‍यामुळे त्‍यांचे शैक्षणीक नुकसान झाले आहे. सामनेवाले यांनी मासिकाची वर्गणी घेऊनही मासिक पाठविले नाही. त्‍यामुळे तक्रारदार यांना मानसिक व शारीरिक त्रास सहन करावा लागला. तक्रारदार यांनी सामनेवाले यांचेकडून शैक्षणीक नुकसानपोटी रक्‍कम रु.20,000/-, मानसिक त्रासापोटी रक्‍कम रु.10,000/-, तक्रारीचा खर्च रु.2,000/- देण्‍याचा आदेश व्‍हावा व त्‍यावर व्‍याज मिळावे अशी मागणी केली आहे.
सामनेवाले यांनी रजिस्‍ट्रर पोस्‍टाने नोटीस पाठविली. ते मंचासमोर हजर झाले नाही. त्‍यांचे विरुध्‍द एकतर्फा आदेश करण्‍यात आला.
तक्रारदार यांनी तक्रारीसोबत डिमांड ड्रॉफट काढल्‍याची बँकेची झेरॉक्‍स पावती तसेच सामनेवाले यांनी वर्गणीदारासाठी दिलेली सुचना दाखल केल्‍या. तक्रारदार यांनी त्‍यांचे शपथपत्र नि.9 अन्‍वये दाखल केले आहे. तक्रारदार यांनी नोव्‍हेंबर 2013 चे मासिक हजर केले.
तक्रारदार यांचे वकील श्री. धांडे यांचा यूक्‍तीवाद ऐकला. न्‍यायनिर्णयासाठी खालील मुददे उपस्थित होतात.
मुददे उत्‍तर
1. तक्रारदार हे सामनेवाले यांचे ग्राहक आहेत ही बाब
तक्रारदार शाबीत करतात काय नाही
2. सामनेवाले यांनी मासिक न पाठवून सेवेत त्रूटी ठेवली
आहे ही बाब तक्रारदार शाबीत करतात काय नाही
3. तक्रारदार हे नुकसान भरपाई मिळण्‍यास पात्र आहेत काय नाही
4. काय आदेश अंतिम आदेशाप्रमाणे.
कारणमिंमासा
मुददा क्र.1 ते 3 ः-
तक्रारदार यांचे वकील श्री.धांडे यांनी आमचे समोर असा यूक्‍तीवाद केला की, तक्रारदार यांनी श्री.गजानन नागरी सहकारी बँक शाखा बीड या शाखेतून सामनेवाले यांचे नांवे रक्‍कम रु.250/- चा डिमांड ड्रॉफट दि.8.1.2011 रोजी काढला.सदरील डिमांड ड्रॉफट सामनेवाले यांना पाठविला. सदरील डिमांड ड्रॉफट सामनेवाले यांना प्राप्‍त होऊनही सामनेवाले यांनी मासिक पाठविले नाही. तक्रारदार यांनी वेळोवेळी सामनेवाले यांना फोनद्वारे त्‍या बाबत कळविले परंतु सामनेवाले यांनी दखल घेतली नाही. सामनेवाले हे या मंचासमोंर हजर झाले नाही अगर त्‍यांनी कोणताही पुरावा दिला नाही. त्‍यामुळे तक्रारदार यांनी दिलेला पुरावा ग्राहय धरण्‍यात यावा व सामनेवाले यांनी सेवेत त्रूटी ठेवली आहे असा निष्‍कर्ष काढण्‍यात यावा.
सामनेवाले हे जरी या मंचासमोर हजर झाले नाही तरी तक्रारदार यांनी ते सामनेवाले यांचे ग्राहक आहेत व सामनेवाले यांनी दयावयाचे सेवेत त्रूटी ठेवली आहे हे प्रथमदर्शनी सिध्‍द करणे आवश्‍यक आहे. तक्रारदार यांनी सादर केलेला पुरावा लक्षात घेणे महत्‍वाचे आहे. तक्रारदार यांनी दि.8..1.2011 रोजी सामनेवाले यांचे नांवे डिमांड ड्रॉफट काढलेला आहे ही बाब तक्रारदार यांनी दाखल केलेल्‍या दस्‍तावरुन स्‍पष्‍ट होते. या मंचासमोर असा प्रश्‍न उपस्थित होतो की, सदरील डिमांड ड्रॉफट सामनेवाले यांना पाठविण्‍यात आला काय ? व तो सामनेवाले यांना प्राप्‍त होऊन वर्गणीची रक्‍कम सामनेवाले यांना मिळाली काय ? त्‍या बाबत तक्रारदार यांनी कोणताही पुरावा दाखल केला नाही. तक्रारदार यांनी डिमांड ड्रॉफट कोणत्‍या माध्‍यमातून सामनेवाले यांचेकडे पाठविला या बाबत कथन केलेले नाही. डिमांड ड्रॉफट जर पोस्‍टानी पाठविला असले तर त्‍या बाबत सामनेवाले यांना डिमांड ड्रॉफट मिळाल्‍याची पोहच तक्रारदार यांनी हजर केलेली नाही. तसेच सदरील रक्‍कम सामनेवाले यांचे खात्‍यात जमा झाली आहे या बाबतही कोणताही पुरावा या मंचासमोर उपलब्‍ध नाही. केवळ तक्रारदार यांनी डिमांड ड्रॉफट काढला आहे या कारणास्‍तव ते सामनेवाले यांचे वर्गणीदार होतात असे म्‍हणता येणार नाही. वर्गणीची रक्‍कम सामनेवाले यांना प्राप्‍त होणे आवश्‍यक होते. ती प्राप्‍त झाल्‍यानंतर तक्रारदार हे वर्गणीदार होऊ शकतात.तक्रारदार हे मासिकाचे सभासद होण्‍यासाठी तक्रारदार यांनी दाखल केलेल्‍या वर्गणीदाराच्‍या सुचनेकडे लक्ष देणे गरजेचे आहे. तकारदार यांनी दाखल केलेल्‍या वर्गणीदाराची सुचना लक्षात घेतल्‍या असता त्‍यामध्‍ये वर्गणी मनीआर्डर किंवा डिमांड ड्रॉफट द्वारे स्विकारली जाते. वर्गणी भरताना सोबत स्‍वतःचा संपूर्ण पत्‍ता सुवाच्‍च अक्षरात देणे ही वर्गणीदारांची जबाबदारी आहे.योजना कार्यालयात वर्गणी प्राप्‍त झाल्‍यानंतर दोन महिन्‍याचे आंत आपला अंक सूरु करण्‍यात येतो. काही कारणास्‍तव आपल्‍याला तो मिळाला नाही तर वर्गणीच्‍या पावती/पोचपावतीच्‍या प्रतीसह लेखी तक्रार करावी. अंक न मिळाल्‍यास तक्रारीच्‍या प्रतिसह योजना कार्यालयात कळवावे. तक्रारदार वर्गणीदार यांनी लिहीणे आवश्‍यक आहे. वर्गणीदार पत्‍ता चुकीचा देतात. वर्गणीची मुदत संपण्‍यापूर्वी अंक बंद झाला या बाबत तक्रार करणे आवश्‍यक आहे. अपूर्ण पत्‍त्‍यामूळे वर्गणीदाराचे अंक परत येतात. त्‍यासोबत लेखी तक्रार नोंदवून पत्‍ता कळविणे गरजेचे आहे.
वर नमूद केलेल्‍या वर्गणीदाराची सुचना लक्षात घेतली. तक्रारदार यांची वर्गणी सामनेवाले यांना प्राप्‍त झाली आहे तसेच तक्रारदार यांनी डिमांड ड्रॉफट सोबत स्‍वतःचा पूर्ण पत्‍ता पाठविला आहे हे सिध्‍द करणे आवश्‍यक आहे. तसेच तक्रारदार यांनी वर्गणी नंबर मिळाला आहे हे ही नमूद करणे आवश्‍यक आहे. या मंचाचे असे लक्षात येते की,तक्रारदार यांनी जो डिमांड ड्रॉफट काढला आहे तो सामनेवाले यांना प्राप्‍त झाल्‍या बाबत पुरावा नाही. सदरील रककम सामनेवाले यांना न मिळाल्‍यामूळे तक्रारदार यांना अंक पाठविण्‍याचा प्रश्‍न उपस्थित होत नाही. तक्रारदार यांनी सामनेवाले यांना त्‍यांचा बिनचूक पत्‍ता कळवील्‍या बाबतही पुरावा हजर केलेला नाही. जर तक्रारदार यांनी सदरील अंक प्राप्‍त झाला नाही तर त्‍यांने सामनेवाले यांचेकडे लेखी स्‍वरुपात तक्रार करणे गरजेचे आहे. परंतु तक्रारदार यांनी कोणतीही लेखी तक्रार सामनेवाले यांचेकडे कळविलेली दिसून येत नाही. तक्रारदार यांचे वर्गणीदार नंबर ही नोंदवलेला नाही. त्‍यामुळे तक्रारदार हे सामनेवाले यांचेकडे वर्गणीदार झाले आहेत असा निष्‍कर्ष काढता येणार नाही. जर तक्रारदार यांनी ते वर्गणीदार झाले आहे ही बाब शाबीत केली व तदनंतर सामनेवाले यांनी अंक देण्‍यास टाळाटाळ केली तरच सामनेवाले यांनी दयावयाचे त्रूटी ठेवली आहे असा निष्‍कर्ष काढणे उचित होईल. केवळ डिमांड ड्रॉफट काढला आहे म्‍हणून तक्रारदार हे सामनेवाले यांचे ग्राहक झाले असा निष्‍कर्ष काढता येणार नाही. तो डिमांड ड्रॉफट सामनेवाले यांना प्राप्‍त होणे गरजेचे आहे व ती रक्‍कम तक्रारदार यांचे नांवे वर्गणीदार म्‍हणून जमा केली आहे हे सिध्‍द होणे आवश्‍यक आहे. तक्रारदार यांना सामनेवाले यांचेकडून एकही मासिक झाले नाही. यांचाच अर्थ असा की, तक्रारदार यांनी पाठविलेला डिमांड ड्रॉफट सामनेवाले यांना प्राप्‍त झाला नाही. तसेच तक्रारदार यांनी स्‍वतःचा संपूर्ण बिनचूक पत्‍ता कळविल्‍या बाबत सिध्‍द होत नाही. तक्रारदार यांनी सामनेवाले यांचेकडे कोणताही लेखी स्‍वरुपाची तक्रार केलेली नाही. तक्रारदार यांनी असे कथन केले आहे की, त्‍यांनी फोन द्वारे सामनेवाले यांचेकडे संपर्क साधला. सामनेवाले यांचा फोन नंबरही तक्रारदार यांनी तक्रारीत नमूद केलेला नाही व त्‍या फोनवर तक्रारदार यांनी कॉल केले आहेत यांचाही पुरावा हजर केला नाही.
आमच्‍या समोरील संपूर्ण पुराव्‍यावरुन तक्रारदार यांनी ते सामनेवाले यांचे वर्गणीदार झालेले आहेत ही बाब शाबीत केलेले नाही. तसेच तक्रारदार यांनी सामनेवाले यांचे नांवे काढलेला डिमांड ड्रॉफटची रककम सामनेवाले यांना प्राप्‍त झाली आहे असा पुरावा सादर केलेला नाही. तक्रारदार यांनी वर्गणीदार होण्‍यासाठी स्‍वतःचा संपूर्ण पत्‍ता व अर्ज सामनेवाले यांचेकडे सादर केल्‍या बाबत सिध्‍द केले नाही. तक्रारदार यांनी सामनेवाले यांना मासिक मिळाले नाही म्‍हणून लेखी स्‍वरुपात प्रतिसह कळविले नाही. तक्रारदार यांना सदर मासिक न मिळाल्‍यामूळे मानसिक व शारीरिक त्रास झाला असे म्‍हणता येणार नाही. सबब, तक्रारदार यांची तक्रार रदद होण्‍यास पात्र आहे.
मुददा क्र.1 ते 3 चे उत्‍तर नकारार्थी देण्‍यात येते.
सबब, मंच खालीलप्रमाणे आदेश देत आहे.
आदेश
1) तक्रारदाराची तक्रार नामंजूर करण्‍यात येत आहे.
2)
3) ग्राहक संरक्षण कायदा 1986 चे अधिनियम 2005 मधील कलम
20 (3) प्रमाणे तक्रारीतील सदस्‍यांचे संच तक्रारदाराला परत
करावेत.
श्री.रविंद्र राठोडकर श्रीमती मंजूषा चितलांगे श्री.विनायक लोंढे,
सदस्‍य सदस्‍या अध्‍यक्ष
जिल्‍हा ग्राहक तक्रार निवारण मंच, बीड
जयंत पारवेकर
लघुलेखक
