न्या य नि र्ण य
द्वारा – मा. श्रीमती मनिषा हि. रेपे, सदस्य
1. प्रस्तुतची तक्रार तक्रारदाराने ग्राहक संरक्षण कायदा 2019 चे कलम 35 अन्वये दाखल केली आहे.
2. तक्रारदाराची तक्रार थोडक्यात खालीलप्रमाणे –
तक्रारदार क्र.1 व 2 हे पती पत्नी असून तक्रारदर 3 व 5 ही तक्रारदार क्र.1 व 2 यांची मुले आहेत. तक्रारदार क्र.4 ही तक्रारदार क्र.1 व 2 यांची सून आहे. हे सर्व तक्रारदार एकत्रात राहतात. तक्रारदार यांनी जाबदार बँकेत मुदत ठेव योजनेपोटी रकमा ठेवलेल्या होत्या. त्यांचा तपशील पुढील प्रमाणे –
अ) तक्रारदार क्र.1 यांचे नांवे असलेल्या मुदत ठेव पावत्या
अ.क्र. | पावती क्र. | ठेव रक्कम रु. | ठेवीची तारीख | मुदत संपणेची तारीख | मिळणारी रक्कम रु. |
1 | 104828 | 70,000/- | 16/04/2015 | 16/04/2016 | 78,400/- |
2 | 104850 | 80,000/- | 18/04/2015 | 18/04/2016 | 89,600/- |
3 | 104944 | 70,000/- | 27/04/2015 | 27/04/2016 | 78,400/- |
4 | 100863 | 57,120/- | 08/06/2015 | 08/06/2016 | 63,974/- |
ब) तक्रारदार क्र.2 यांचे नांवे असलेल्या मुदत ठेव पावत्या
अ.क्र. | पावती क्र. | ठेव रक्कम रु. | ठेवीची तारीख | मुदत संपणेची तारीख | मिळणारी रक्कम |
1 | 104715 | 25,000/- | 30/03/2015 | 30/03/2016 | 28,000/- |
2 | 2105834 | 10,000/- | 29/06/2015 | 29/06/2017 | 12,300/- |
क) तक्रारदार क्र.3 यांचे नांवे असणा-या मुदत ठेव ठेवपावत्या
अ.क्र. | पावती क्र. | ठेव रक्कम रु. | ठेवीची तारीख | मुदत संपणेची तारीख | मिळणारी रक्कम रु. |
1 | 101249 | 62,338/- | 2/07/2015 | 2/07/2016 | 69,195/- |
2 | 96669 | 33,300/- | 20/07/2015 | 20/07/2016 | 41,029/- |
3 | 92127 | 5,550/- | 04/08/2015 | 04/08/2016 | 7,590/- |
4 | 92509 | 6,838/- | 04/09/2015 | 04/09/2016 | 7,590/- |
5 | 92910 | 6,869/- | 04/10/2015 | 04/10/2016 | 7,625/- |
ड) तक्रारदार क्र.4 यांचे नांवे असलेल्या मुदत ठेव पावत्या
अ.क्र. | पावती क्र. | ठेव रक्कम रु. | ठेवीची तारीख | मुदत संपणेची तारीख | मिळणारी रक्कम |
1 | 93411 | 8,260/- | 06/05/2015 | 06/05/2016 | 9,169/- |
इ) तक्रारदार क्र.5 यांचे नांवे असलेल्या मुदत ठेव पावत्या
अ.क्र. | पावती क्र. | ठेव रक्कम रु. | ठेवीची तारीख | मुदत संपणेची तारीख | मिळणारी रक्कम |
1 | 93369 | 54,952/- | 01/11/2015 | 01/11/2016 | 60,997/- |
फ) तक्रारदार क्र.1 व 3 यांचे नांवे असलेल्या मुदत ठेव पावत्या
अ.क्र. | पावती क्र. | ठेव रक्कम रु. | ठेवीची तारीख | मुदत संपणेची तारीख | मिळणारी रक्कम |
1 | 102027 | 11,200/- | 16/08/2015 | 16/08/2016 | 12,544/- |
ग) तक्रारदार क्र.1 व 5 यांचे नांवे असलेल्या मुदत ठेव पावत्या
अ.क्र. | पावती क्र. | ठेव रक्कम रु. | ठेवीची तारीख | मुदत संपणेची तारीख | मिळणारी रक्कम |
1 | 102028 | 11,200/- | 16/08/2015 | 16/08/2016 | 12,544/- |
तसेच तक्रारदार क्र.1 यांचे नांवे बचत खाते क्र.5192 असून त्यामध्ये दि. 31/07/2015 अखेर रु.4,095/- शिल्लक आहेत. तक्रारदार क्र.2 यांचे नांवे बचत खाते क्र.23/42187 असून त्यामध्ये दि. 11/03/2015 अखेर रु.1,044/- शिल्लक आहेत. तक्रारदार क्र.3 यांचे नांवे बचत खाते क्र.23/11777 असून त्यामध्ये दि. 11/03/2015 अखेर रु.2,359/- शिल्लक आहेत. तक्रारदार क्र.4 यांचे नांवे बचत खाते क्र.23/36369 असून त्यामध्ये दि. 11/03/2014 अखेर रु.5,778/- शिल्लक आहेत. वर नमूद ठेवींची मुदत सपलेनंतर तक्रारदारांनी जाबदारांकडे व्याजासह होणा-या रकमेची मागणी केली असता जाबदारांनी रक्कम परत करण्यास टाळाटाळ केली. म्हणून तक्रारदारांनी जाबदार यांना दि. 6/04/2022 रोजी वकीलामार्फत नोटीस पाठविली. परंतु तरीही जाबदार यांनी त्यास कोणताही प्रतिसाद दिलेला नाही. अशा प्रकारे जाबदार यांनी तक्रारदारास सेवा देणेमध्ये त्रुटी केली आहे. म्हणून तक्रारदाराने प्रस्तुतची तक्रार दाखल केली आहे. सबब, तक्रारदाराने याकामी जाबदार यांचेकडून ठेवीची तसेच बचत खात्यातील व्याजासह होणारी रक्कम व सदर रकमेवर रक्कम प्रत्यक्ष वसूल होऊन मिळेपर्यंत द.सा.द.शे. 15 टक्के दराने व्याज मिळावे, शारिरिक व मानसिक त्रासापोटी रु.25,000/- व अर्जाचा खर्च रु. 25,000/- जाबदारकडून मिळावेत अशी मागणी तक्रारदारांनी याकामी केली आहे.
3. तक्रारदारांनी तक्रारअर्जासोबत शपथपत्र तसेच कागदयादीसोबत ठेवपावत्यांच्या, बचत खात्याच्या पासबुकाच्या प्रती, जाबदार यांना पाठविलेल्या नोटीसची प्रत, नोटीसची पोहोचपावती इ. कागदपत्रे दाखल केली आहेत.
4. जाबदार क्र.1, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 10, 11, 12, 13, 15, 16, 18, 19, 21 यांना नोटीस लागू होवूनही ते याकामी हजर झाले नाहीत व त्यांनी आपले म्हणणे दाखल केले नाही. तसेच जाबदार क्र. 2, 9, 14, 17, 20 व 22 यांना जाहीर नोटीस लागू होवूनही ते या कामी हजर झाले नाहीत. सबब, जाबदार क्र.1 ते 6 व 8 ते 22 यांचेविरुध्द एकतर्फा आदेश करण्यात आला.
5. जाबदार क्र.7 हे मयत असलेने त्यांना याकामी दि. 18/10/2023 चे आदेशानुसार वगळण्यात आले आहे.
6. तक्रारदाराची तक्रार, शपथपत्र, दाखल कागदपत्रे व युक्तिवाद यांचे अवलोकन करता खालील मुद्दे निष्कर्षासाठी उपस्थित होतात.
अ.क्र. | मुद्दे | उत्तरे |
1 | तक्रारदार हा जाबदार यांचा ग्राहक आहे काय ? | होय. |
2 | जाबदार यांनी तक्रारदारास सेवा देण्यामध्ये त्रुटी केली आहे काय ? | होय. |
3 | तक्रारदार जाबदार यांचेकडून ठेव रक्कम व्याजासह परत मिळणेस पात्र आहे काय ? | होय. |
4 | अंतिम आदेश काय ? | खालीलप्रमाणे |
कारणमिमांसा
मुद्दा क्र.1
7. तक्रारदार हा जाबदारांचा ठेवीदार ग्राहक आहे ही वस्‍तुस्थिती तक्रारदाराने दाखल केलेल्या ठेव पावत्‍यांचे प्रतींवरुन तसेच बचत खात्याचे पासबुकाच्या प्रतीवरुन शाबीत होत आहे. तक्रारदारांनी जाबदार पतसंस्थेत ठेव ठेवली हे तक्रारदाराचे कथन जाबदारांनी याकामी हजर होवून नाकारलेले नाही. सबब, तक्रारदार हे जाबदारांचे ग्राहक होतात या निष्कर्षाप्रत हे आयोग येत आहे. म्हणून मुद्दा क्र.1 चे उत्‍तर होकारार्थी देण्‍यात आले आहे.
मुद्दा क्र.2
8. तक्रारदाराचे कथनानुसार, ठेवींची मुदत संपलेनंतर तक्रारदाराने मागणी करुनही जाबदार यांनी त्यांना ठेव रक्कम व्याजासह अदा केलेली नाही. जाबदार क्र.1 ते 6 व 8 ते 22 यांनी याकामी हजर होवून सदरची बाब नाकारलेली नाही. यावरुन जाबदारांना तक्रारदाराची तक्रार त्यांना मान्‍य आहे असा निष्‍कर्ष काढणे चुकीचे होणार नाही. ग्राहकाच्‍या ठेव रकमा मुदतीनंतर व्‍याजासहीत परत करणेचे जाबदार यांचेवर कायदेशीर बंधन आहे. त्‍याचे पालन जाबदारांनी केलेले नाही. तक्रारदाराने जाबदारांना नोटीस पाठवूनही जाबदारांनी तक्रारदारांना ठेवीची रक्कम अदा केलेली नाही. सबब, जाबदार यांनी तक्रारदारांना द्यावयाचे सेवेत गंभीर त्रुटी ठेवली आहे या निष्‍कर्षास हे आयोग येत आहे.
9. तक्रारदार यांनी याकामी जाबदार संस्थेच्या संचालक मंडळाची यादी दाखल केली आहे. सदर यादीमध्ये जाबदार क्र.2 ते 22 यांची नावे संचालक म्हणून नमूद आहेत. सबब, तक्रारदारांची ठेव रक्कम परत करण्यास जाबदार क्र.1 संस्था व जाबदार क्र. 2 ते 6 व 8 ते 22 जबाबदार आहेत असे या आयोगाचे मत आहे. याकामी मा.राज्य आयोग, मुंबई यांचे खालील न्यायनिवाडयाचा आधार घेतला आहे.
Appeal No. A/21/438 dated 11th May 2023
Namdevrao Mohite
Vs.
Sh. Sanjay Shankar Suryawanshi
Held – It is also necessary to mention that personal liability arises only in case of criminal act. But here, we are dealing a case of deficiency in service on the part of the society and therefore, the appellants who were Directors were collectively and jointly responsible for the acts of the society, unless shown otherwise. As such, we feel that the line of distinction has to be drawn as we are dealing with the deficiency in service under the Consumer Protection Act. As such, in view of discussion made, we are of the view that the judgments on which the reliance has been placed by Advocate for the Appellants, will not go to help the case of the appellants and will not be applicable in the peculiar facts of the present case, as here the complainants have not alleged any fraud on the part of the Directors but have alleged deficiency in service.
वरील निवाडा प्रस्तुत प्रकरणास लागू होतो असे या आयोगाचे मत आहे. वरील निवाडयात मा. राज्य आयोग, मुंबई यांनी नोंदविलेले निरिक्षण विचारात घेता प्रस्तुत प्रकरणात जाबदार संस्था व जाबदार संस्थेचे संचालक जाबदार क्र. 2 ते 6 व 8 ते 22 हे वैयक्तिक व संयुक्तिकरित्या हे तक्रारदारांच्या ठेव रकमा देण्यास जबाबदार आहेत या निष्कर्षाप्रत हे आयोग येत आहे.
मुद्दा क्र.3
10. सबब, तक्रारदार हे खालील कोष्टकात नमूद ठेवपावत्यांवरील मुदतीनंतर मिळणारी रक्कम परत मिळणेस पात्र आहेत.
अ) तक्रारदार क्र.1 यांचे नांवे असलेल्या मुदत ठेव पावत्या
अ.क्र. | पावती क्र. | ठेव रक्कम रु. | ठेवीची तारीख | मुदत संपणेची तारीख | मिळणारी रक्कम रु. |
1 | 104828 | 70,000/- | 16/04/2015 | 16/04/2016 | 78,400/- |
2 | 104850 | 80,000/- | 18/04/2015 | 18/04/2016 | 89,600/- |
3 | 104944 | 70,000/- | 27/04/2015 | 27/04/2016 | 78,400/- |
4 | 100863 | 57,120/- | 08/06/2015 | 08/06/2016 | 63,974/- |
ब) तक्रारदार क्र.2 यांचे नांवे असलेल्या मुदत ठेव पावत्या
अ.क्र. | पावती क्र. | ठेव रक्कम रु. | ठेवीची तारीख | मुदत संपणेची तारीख | मिळणारी रक्कम |
1 | 104715 | 25,000/- | 30/03/2015 | 30/03/2016 | 28,000/- |
2 | 2105834 | 10,000/- | 29/06/2015 | 29/06/2017 | 12,300/- |
क) तक्रारदार क्र.3 यांचे नांवे असणा-या मुदत ठेव ठेवपावत्या
अ.क्र. | पावती क्र. | ठेव रक्कम रु. | ठेवीची तारीख | मुदत संपणेची तारीख | मिळणारी रक्कम रु. |
1 | 101249 | 62,338/- | 2/07/2015 | 2/07/2016 | 69,195/- |
2 | 96669 | 33,300/- | 20/07/2015 | 20/07/2016 | 41,029/- |
3 | 92127 | 5,550/- | 04/08/2015 | 04/08/2016 | 7,590/- |
4 | 92509 | 6,838/- | 04/09/2015 | 04/09/2016 | 7,590/- |
5 | 92910 | 6,869/- | 04/10/2015 | 04/10/2016 | 7,625/- |
ड) तक्रारदार क्र.4 यांचे नांवे असलेल्या मुदत ठेव पावत्या
अ.क्र. | पावती क्र. | ठेव रक्कम रु. | ठेवीची तारीख | मुदत संपणेची तारीख | मिळणारी रक्कम |
1 | 93411 | 8,260/- | 06/05/2015 | 06/05/2016 | 9,169/- |
इ) तक्रारदार क्र.5 यांचे नांवे असलेल्या मुदत ठेव पावत्या
अ.क्र. | पावती क्र. | ठेव रक्कम रु. | ठेवीची तारीख | मुदत संपणेची तारीख | मिळणारी रक्कम |
1 | 93369 | 54,952/- | 01/11/2015 | 01/11/2016 | 60,997/- |
फ) तक्रारदार क्र.1 व 3 यांचे नांवे असलेल्या मुदत ठेव पावत्या
अ.क्र. | पावती क्र. | ठेव रक्कम रु. | ठेवीची तारीख | मुदत संपणेची तारीख | मिळणारी रक्कम |
1 | 102027 | 11,200/- | 16/08/2015 | 16/08/2016 | 12,544/- |
ग) तक्रारदार क्र.1 व 5 यांचे नांवे असलेल्या मुदत ठेव पावत्या
अ.क्र. | पावती क्र. | ठेव रक्कम रु. | ठेवीची तारीख | मुदत संपणेची तारीख | मिळणारी रक्कम |
1 | 102028 | 11,200/- | 16/08/2015 | 16/08/2016 | 12,544/- |
तसेच वर नमूद ठेवींच्या मूळ रकमेवर ठेवीची मुदत संपलेनंतर ते संपूर्ण रक्कम तक्रारदाराला मिळेपर्यंत द.सा.द.शे. 6 टक्के दराने व्याज मिळणेस तक्रारदार पात्र आहेत या निष्कर्षाप्रत हे आयोग येत आहे.
तसेच तक्रारदार हे बचत खाते क्र.5192, बचत खाते क्र.23/42187, बचत खाते क्र.23/11777, बचत खाते क्र.23/36369 मधील शिल्लक रक्कम संबंधीत खात्याचे नियमानुसार देय असलेल्या व्याजासह परत मिळणेस पात्र आहेत असे या आयोगाचे मत आहे.
11. जाबदारांनी तक्रारदारास सेवात्रुटी दिलेमुळे तक्रारदारांना मानसिक त्रास सहन करावा लागला तसेच या आयोगात तक्रारअर्ज दाखल करावा लागला. या बाबींचा विचार करता तक्रारदार हे मानसिक त्रासापोटी रु. 10,000/- व तक्रारअर्जाचे खर्चापोटी रु. 5,000/- मिळणेस पात्र आहेत या निष्कर्षाप्रत हे आयोग येत आहे. सबब आदेश.
आदेश
- तक्रारदाराची तक्रार अंशत: मंजूर करण्यात येते.
- जाबदार क्र.1 संस्था व जाबदार क्र. 2 ते 6 व 8 ते 22 यांनी वैयक्तिक व संयुक्तरित्या तक्रारदारास वर नमूद परिच्छेद क्र.10(अ) व 10(ग) मधील कोष्टकात नमूद केलेल्या ठेवपावत्यांवरील मुदतीनंतर मिळणारी रक्कम अदा करावी तसेच सदर ठेवींच्या मूळ रकमेवर ठेवींची मुदत संपले तारखेपासून ते संपूर्ण रक्कम तक्रारदाराला मिळेपर्यंत द.सा.द.शे. 6 टक्के दराने व्याज अदा करावे.
- जाबदार क्र.1 संस्था व जाबदार क्र. 2 ते 6 व 8 ते 22 यांनी वैयक्तिक व संयुक्तरित्या तक्रारदारास बचत खाते क्र.5192, बचत खाते क्र.23/42187, बचत खाते क्र.23/11777, बचत खाते क्र.23/36369 मधील शिल्लक रक्कम संबंधीत खात्याचे नियमानुसार देय असलेल्या व्याजासह परत करावी.
- जाबदार क्र.1 संस्था व जाबदार क्र. 2 ते 6 व 8 ते 22 यांनी वैयक्तिक व संयुक्तरित्या तक्रारदारास मानसिक त्रासापोटी रक्कम रु.10,000/- व तक्रारअर्जाचे खर्चापोटी रक्कम रु.5,000/- अदा करावेत.
- जाबदार यांनी या निकाल तारखेपूर्वी वर नमूद ठेवपावत्यांपोटी किंवा बचत खात्यातील काही रक्कम तक्रारदार यांना अदा केली असल्यास सदरच्या रकमेची वजावट करण्याचा जाबदार यांचा हक्क अबाधित ठेवण्यात येतो.
- सदर आदेशाचे अनुपालन जाबदार जाबदार क्र.1 संस्था व जाबदार क्र. 2 ते 6 व 8 ते 22 यांनी निकाल तारखेपासून 45 दिवसांचे आत करावे.
- जाबदार यांनी विहीत मुदतीत सदर आदेशाचे अनुपालन न केल्यास तक्रारदार यांना ग्राहक संरक्षण कायदयातील तरतुदींनुसार योग्य ती दाद मागणेची मुभा राहील.
- सदर आदेशाच्या प्रती विनाशुल्क उभय पक्षकारांना द्याव्यात.
