ग्राहक तक्रार क्रमांक : 139/2021.                           तक्रार दाखल दिनांक : 29/06/2021.                                                                           तक्रार निर्णय दिनांक : 26/05/2023.

अनुराधा भ्र. उध्दव जाधव, वय 40 वर्षे, व्यवसाय : घरकाम,

रा. साईसृष्टी अपार्टमेंट, कन्हेरी चौक, लातूर, ता. जि. लातूर.                                  तक्रारकर्ती

                        विरुध्द

(1) व्यवस्थापक, लाईफ इन्शुरन्स कॉर्पोरेशन लि. क्लेम डिपार्टमेंट,

     जीवन प्रकाश, विभागीय कार्यालय, अदालत रोड, औरंगाबाद.

(2) व्यवस्थापक, लाईफ इन्शुरन्स कार्पोरेशन लि., वेस्टर्न झोनल ऑफीस,

     दुसरा मजला, योगक्षेम, जीवन बिमा मार्ग, मुंबई - 400 021.

(3) व्यवस्थापक, लाईफ इन्शुरन्स कार्पोरेशन लि.,

     खर्डेकर स्टॉप, औसा रोड, लातूर, ता. जि. लातूर.                                             विरुध्द पक्ष

गणपूर्ती :          श्रीमती रेखा जाधव, अध्‍यक्ष (अतिरिक्त कार्यभार)

                        श्री. रविंद्र शे. राठोडकर, सदस्य

तक्रारकर्ती यांचेकरिता विधिज्ञ :-  सचिन बी. चव्हाण

विरुध्द पक्ष यांचेकरिता विधिज्ञ :-  सतिश जी. दिवाण

आदेश 

श्रीमती रेखा जाधव, अध्‍यक्ष (अतिरिक्त कार्यभार) यांचे द्वारा :-

(1)       तक्रारकर्ती यांची ग्राहक तक्रार संक्षिप्त स्वरुपात अशी की, त्यांचे पती उध्दव बाबुराव जाधव (यापुढे "विमाधारक उध्दव") हे भाई किशनराव देशमुख महाविद्यालय, जि. लातूर येथे 'प्राध्यापक' पदावर सेवेमध्ये होते. विमाधारक उध्दव यांनी विरुध्द पक्ष (यापुढे "आयुर्विमा महामंडळ") यांच्याकडून रु.2,00,000/- विमा संरक्षण मिळण्याकरिता विमापत्र क्र.982210143, रु.5,00,000/- विमा संरक्षण मिळण्याकरिता विमापत्र क्र.984096040 व रु.10,00,000/- विमा संरक्षण मिळण्याकरिता विमापत्र क्र.986272644 घेतलेले होते. विमाधारक उध्दव जीवित असताना त्यांच्या उपचारादरम्यान विमापत्र क्र.982210143 अंतर्गत रु.2,00,000/- प्राप्त झाले. तसेच त्यांचा मृत्यू झाल्यानंतर विमापत्र क्र.984096040 अंतर्गत रु.5,00,000/- विमा लाभ प्राप्त झाले. तक्रारकर्ती यांनी आयुर्विमा महामंडळाकडे सर्व आवश्यक कागदपत्रांची पूर्तता करुन विमा रक्कम मिळण्याकरिता विमा दावा सादर केला असता विमापत्र क्र.986272644 अंतर्गत रु.10,00,000/- विमा रक्कम अदा केली नाही आणि दि.23/3/2018 रोजीच्या पत्राद्वारे खोटे व चूक उत्तर देऊन विमा दावा नामंजूर केला. तक्रारकर्ती यांनी दि.2/6/2021 रोजी विधिज्ञांमार्फत आयुर्विमा महामंडळास सूचनापत्र पाठवून क्र.986272644 अंतर्गत रु.10,00,000/- विमा रकमेची मागणी केली; परंतु त्यासंबंधी दखल घेतली नाही. उक्त वादकथनांच्या अनुषंगाने क्र.986272644 अंतर्गत रु.10,00,000/- विमा रक्कम; शारीरिक व मानसिक त्रासाकरिता रु.50,000/- व ग्राहक तक्रार खर्च रु.10,000/- व्याजासह देण्याचा आयुर्विमा महामंडळास आदेश करण्यात यावा, अशी विनंती तक्रारकर्ती यांनी केलेली आहे.

(2)       आयुर्विमा महामंडळातर्फे लेखी निवेदनपत्र सादर करण्यात आले. ग्राहक तक्रारीमध्ये नमूद कथने त्यांनी अमान्य केले आहेत. आयुर्विमा महामंडळाचे कथन असे की, दि.23/3/2018 रोजी तक्रारकर्ती यांचा विमा दावा नामंजूर करण्यात आला. त्यानंतर दि.23/3/2020 पर्यंत ग्राहक तक्रार दाखल करणे आवश्यक होते. मात्र तक्रारकर्ती यांना ग्राहक तक्रार दाखल करण्यासाठी 1 वर्ष 2 महिने व 1 दिवस विलंब झाला. त्यामुळे ग्राहक तक्रार मुदतबाह्य आहे आणि स्वीकारार्ह नसल्यामुळे रद्द करण्यात यावी. आयुर्विमा महामंडळाचे पुढे कथन असे की, त्यांनी तक्रारकर्ती यांना विमापत्र क्र.982210143 व 984096040 करिता अनुक्रमे रु.2,00,000/- व रु.5,00,000/- याप्रमाणे रक्कम अदा केलेली आहे. विमाधारक उध्दव यांनी दि.23/2/2015 रोजी रु.10,00,000/- मुल्य असणारे विमापत्र क्र.986272644 घेतले. दि.19/8/2016 रोजी विमाधारक उध्दव यांचा मृत्यू झाला. विमापत्र घेतल्यापासून 1 वर्ष, 5 महिने व 26 दिवसानंतर त्यांचा मृत्यू झाला आणि विमापत्र घेतल्यापासून 3 वर्षाच्या आत मृत्यू झाल्यामुळे विमा कायदा, 1938 चे कलम 45 अन्वये मृत्यूबाबत चौकशी करणे आवश्यक होते. विमा दाव्यासोबत उपलब्ध कागदपत्रे व चौकशीमध्ये विमाधारक उध्दव यांनी Liver Cirrhosis with encephalopathy आजाराकरिता संजीवनी हॉस्पिटल, लातूर येथे उपचार घेतला आणि दि.18/6/2012 ते 12/8/2012 या कालावधीमध्ये त्यांना विश्रांतीचा सल्ला दिल्याचे डॉ. ए.एस. गानू यांच्या दि.13/8/2012 रोजीच्या पत्राद्वारे स्पष्ट झाले. तसेच दि.30/12/2014 रोजीच्या वैद्यकीय प्रमाणपत्रानुसार विमाधारक उध्दव यांनी संजीवनी हॉस्पिटल, लातूर येथे दि.8/12/2014 ते 30/12/2014 कालावधीमध्ये Liver Cirrhosis with encephalopathy आजाराकरिता उपचार घेतल्याचे स्पष्ट झाले.

(3)       आयुर्विमा महामंडळाचे पुढे कथन असे की, विमाधारक उध्दव यांनी दि.23/2/2015 रोजी आयुर्विमा महामंडळाकडे विमा प्रस्तावपत्र दिले आणि त्यातील "वैयक्तिक इतिवृत्त" रकान्यामध्ये पूर्वीच्या आजारासंबंधी माहिती विषद केली नाही. त्यांनी विमा प्रस्ताव प्रपत्रामध्ये प्रश्नांचे नकारार्थी उत्तरे दिले आणि यकृताच्या आजाराची माहिती प्रस्तावपत्रामध्ये नमूद केली नाही. विमाधारक उध्दव यांनी आजारासंबंधी माहिती लपवून ठेवली आणि विमापत्र प्राप्त केले. त्यामुळे विमापत्राच्या अटी व शर्तीस अधीन राहून विमा दावा नाकारण्याचा निर्णय घेण्यात आला आणि तक्रारकर्ती यांना पत्राद्वारे दि.23/3/2018 रोजी कळविण्यात आले. तक्रारकर्ती यांना सेवा देण्यामध्ये त्रुटी केलेली नाही आणि अंतिमत: ग्राहक तक्रार खर्चासह रद्द करण्यात यावी, अशी विनंती आयुर्विमा महामंडळाने केली.

(4)       तक्रारकर्ती यांची ग्राहक तक्रार, आयुर्विमा महामंडळाचे लेखी निवेदनपत्र, उभय पक्षांनी दाखल केलेली कागदपत्रे इ. चे अवलोकन केले असता; तसेच विद्वान विधिज्ञांचा मौखिक युक्तिवाद ऐकल्‍यानंतर वादविषयाचे निवारणार्थ खालीलप्रमाणे वाद-मुद्दे निश्चित करण्‍यात येतात आणि त्‍या मुद्दयांची कारणमीमांसा त्‍यांच्‍यापुढे दिलेल्‍या उत्‍तराकरिता खालीलप्रमाणे देण्‍यात येते.

                        मुद्दे                                                                                                 उत्तर

(1) ग्राहक तक्रार मुदतबाह्य आहे काय ?                                                                    नाही

(2) आयुर्विमा महामंळाने तक्रारकर्ती यांना द्यावयाच्या सेवेमध्‍ये त्रुटी

      केल्‍याचे सिध्‍द होते काय ?                                                                                   होय          

(3) मुद्दा क्र.1 च्‍या अनुषंगाने तक्रारकर्ता अनुतोषास पात्र आहेत काय  ?                        होय

(4) काय आदेश  ?                                                                                     अंतिम आदेशाप्रमाणे

कारणमीमांसा

(5)       मुद्दा क्र. 1 :- सर्वप्रथम आयुर्विमा महामंडळातर्फे अशी हरकत घेतली गेली की, दि.23/3/2018 रोजी तक्रारकर्ती यांचा विमा दावा नामंजूर केला आणि त्यानंतर दि.23/3/2020 पर्यंत ग्राहक तक्रार दाखल करणे आवश्यक असताना तक्रारकर्ती यांना ग्राहक तक्रार दाखल करण्यासाठी 1 वर्ष 2 महिने व 1 दिवस विलंब झाला. त्यामुळे ग्राहक तक्रार मुदतबाह्य असून स्वीकारार्ह नसल्यामुळे रद्द करण्यात यावी. उलटपक्षी, तक्रारकर्ती यांचे निवेदन असे की, दि.23/3/2020 पर्यंत ग्राहक तक्रार दाखल करणे आवश्यक होते. परंतु देशासह जगभरामध्ये कोरोना-19 च्या प्रादुर्भावामुळे लॉकडाऊन होते आणि त्यांना ग्राहक तक्रार मुदतीमध्ये दाखल करता आली नाही. तसेच मा. सर्वोच्च न्यायालयाच निर्देशानुसार लॉकडाऊन कालावधी वगळणे गरजेचे आहे, असे निवेदन तक्रारकर्ती यांचेतर्फे करण्यात आले.

(6)       मा. राष्ट्रीय आयोगाने दि.14/1/2022 रोजी दिलेल्या निर्देशानुसार दि.15/3/2020 ते 28/2/2022 कालावधीमध्ये मुदत संपुष्टात येणा-या पुनरीक्षण याचिका, प्रथम अपील, ग्राहक तक्रार, लेखी निवेदनपत्र, अर्ज इ. करिता मुदतीच्या अनुषंगाने दि.15/3/2020 ते 28/2/2022 कालावधी अपवर्जित केलेला आहे. शिवाय, त्या कालावधीमध्ये दि.1/3/2022 पासून 29/5/2022 पर्यंत वाढ केलेली आहे.

(7)       उभयतांच्या वाद-प्रतिवादानुसार तक्रारकर्ती यांच्या ग्राहक तक्रारीकरिता दि.23/3/2018 रोजी वादकारण निर्माण झाले आहे. ग्राहक संरक्षण अधिनियमाच्या तरतुदीनुसार 2 वर्षाच्या आत म्हणजेच दि.22/3/2020 पर्यंत जिल्हा आयोगामध्ये ग्राहक तक्रार दाखल करणे आवश्यक होते. असे दिसते की, तक्रारकर्ती यांनी दि.29/6/2021 रोजी ग्राहक तक्रार दाखल केली. असे असले तरी, मा. सर्वोच्च न्यायालयाने मुदतीकरिता दि.15/3/2020 ते 29/5/2022 हा कालावधी अपवर्जित कालावधी निश्चित केल्यामुळे तक्रारकर्ती यांना दि.15/3/2020 ते 29/5/2022 या कालावधीमध्ये ग्राहक तक्रार करण्यासाठी मुदतीची सवलत प्राप्त झालेली होती. तक्रारकर्ती यांनी दि.29/6/2021 रोजी ग्राहक तक्रार दाखल केली आणि ती तारीख अपवर्जित कालावधीमध्ये येत असल्यामुळे ग्राहक तक्रार दाखल करण्यासाठी त्यांना विलंब झाल्याचे सिध्द होत नाही. त्या अनुषंगाने ग्राहक तक्रार मुदतबाह्य ठरत नाही आणि मुद्दा क्र.1 चे उत्तर नकारार्थी देण्यात येते.

(8)       मुद्दा क्र. 2 ते 4 :- मुद्दा क्र. 2 ते 4 परस्परपुरक असल्यामुळे त्यांचे एकत्र विवेचन करण्यात येत आहे. प्रामुख्याने, विमाधारक उध्दव यांनी दि.23/2/2015 रोजी आयुर्विमा महामंडळाकडून रु.10,00,000/- विमा संरक्षण प्राप्त होणारे विमापत्र क्र.986272644 घेतले, ही मान्य स्थिती आहे. दि.19/8/2016 रोजी विमाधारक उध्दव यांचा मृत्यू झाला, ही मान्य स्थिती आहे. विमाधारक उध्दव यांच्या मृत्यूनंतर तक्रारकर्ती यांनी आयुर्विमा महामंडळाकडे विमा दावा सादर केला असता दि.23/3/2018 रोजीच्या पत्राद्वारे तक्रारकर्ती यांचा विमा दावा नामंजूर केला, ही मान्य स्थिती आहे.  विशेषत: विमा दावा नामंजूर करण्याच्या कृत्याचे समर्थन करताना आयुर्विमा महामंडळाचा प्रतिवाद असा की, विमा दाव्यासोबत उपलब्ध कागदपत्रे व चौकशीमध्ये विमाधारक उध्दव यांनी Liver Cirrhosis with encephalopathy आजाराकरिता संजीवनी हॉस्पिटल, लातूर येथे उपचार घेतल्याचे डॉ. ए.एस. गानू यांच्या दि.13/8/2012 रोजीच्या पत्रातून स्पष्ट झाले. तसेच दि.30/12/2014 रोजीच्या वैद्यकीय प्रमाणपत्रानुसार विमाधारक उध्दव यांनी संजीवनी हॉस्पिटल, लातूर येथे दि.8/12/2014 ते 30/12/2014 कालावधीमध्ये Liver Cirrhosis with encephalopathy आजाराकरिता उपचार घेतल्याचे स्पष्ट झाले. विमाधारक उध्दव यांनी दि.23/2/2015 रोजी आयुर्विमा महामंडळाकडे सादर केलेल्या विमा प्रस्तावपत्राच्या "वैयक्तिक इतिवृत्त" रकान्यामध्ये पूर्वीच्या आजारासंबंधी म्हणजेच यकृताच्या आजाराची माहिती प्रस्तावपत्रामध्ये नमूद केली नाही आणि प्रस्ताव प्रपत्रातील प्रश्नांचे त्यांनी नकारार्थी उत्तरे दिले. विमाधारक उध्दव यांनी आजारासंबंधी माहिती लपवून ठेवली आणि विमापत्र प्राप्त केल्यामुळे विमापत्राच्या अटी व शर्तीस अधीन राहून विमा दावा नाकारण्याचा निर्णय घेण्यात आला.

(9)       विमा कंपनीने पुराव्याच्या दृष्टीने विमा प्रस्ताव पत्रक, संजीवन हॉस्पिटल लातूर येथील डॉ. ए.एस. गानू यांनी दि. 13/8/2012 व 30/12/2014 रोजी दिलेले प्रमाणपत्र, Medical Attendant's Certificate - Claim Form 'B', Certificate of Hospital Treatment - Claim Form 'B-1', Certificate by Employer - Claim Form 'E' इ. कागदपत्रे अभिलेखावर दाखल केले.

(10)     उभयतांचा वाद-प्रतिवाद व दाखल कागदपत्रांचे अवलोकन केले असता विमाधारक उध्दव यांनी दि.23/2/2015 रोजी आयुर्विमा महामंडळाकडे सादर केलेल्या विमा प्रस्ताव प्रपत्रामध्ये पूर्वीच्या आजारासंबंधी माहिती न देऊन व स्वत:च्या प्रकृतीबद्दल माहिती लपवून विमापत्र प्राप्त करुन घेतले काय ? हा प्रश्न विचारार्थ येतो.

(11)     हे सत्य आहे की, विमाधारक उध्दव यांचा विमा प्रस्ताव प्रपत्र सादर झाल्यानंतर आयुर्विमा महामंडळाने विमापत्र क्र.986272644 निर्गमीत केले. प्रामुख्याने, आयुर्विमा महामंडळातर्फे संजीवन हॉस्पिटल, लातूर येथील डॉ. ए. एस. गानू यांनी दि.13/8/2012 व 30/12/2014 रोजी दिलेले प्रमाणपत्र दाखल केले. संबंधीत प्रमाणपत्रांचे अवलोकन केले असता विमाधारक उध्दव यांच्यावर Liver Cirrhosis with encephalopathy आजारासंबंधी उपचार केल्याचे व त्यांना विश्रांती करण्याचा सल्ला दिल्याचे निदर्शनास येते. तसेच आयुर्विमा महामंडळाच्या छापील Claim Form 'E' - Certificate of Employer मध्ये विमाधारक उध्दव यांनी दि.18/6/2012 ते 19/8/2016 दरम्यान घेतलेल्या रजेचा उल्लेख व Chronic Liver Disease आजाराकरिता रजा घेतल्याचा उल्लेख दिसून येते. तसेच Claim Form "B - Medical Attendant's Certificate व Claim Form "B-1" - Certificate of Hospital Treatment चे अवलोकन केले असता विमाधारक उध्दव हे डिसेंबर 2015 मध्ये Cirrhosis of Liver आजाराकरिता उपचार घेतल्याचे नमूद दिसते.

(12)     निर्विवादपणे, विमा हा संविदेशी निगडीत विषयवस्तू आहे आणि विमाधारक व विमा कंपनी यांच्या एकमेकांवरील अत्‍युच्‍च परम विश्‍वासावर विमा संविदा अस्तित्वात येते. विमाधारकाने विमा प्रस्‍ताव किंवा घोषणापत्रामध्‍ये आवश्‍यक व सत्‍य माहिती नमूद करणे आवश्यक आहे. विमा कंपनीने विमा प्रस्तावास अधीन राहून विमापत्र निर्गमीत करावे आणि विमा संविदा अस्तित्वात यावी, हे विम्‍याचे सर्वमान्‍य तत्‍व आहे. त्याच बरोबर, विमापत्राद्वारे संविदाजन्य तत्व अंगीकारल्यानंतर उद्भवणा-या विमा दाव्यासंबंधी ज्यावेळी विमा कंपनी विमाधारकाचा विमा दावा रक्कम देण्याकरिता असमर्थता दर्शविते; त्यावेळी त्या असमर्थतेकरिता दिलेले कारण सिध्द करण्याची जबाबदारी विमा कंपनीवर येते.

(13)     हे सत्य आहे की, आयुर्विमा महामंडळाकडून विमापत्र क्र. 986272644 घेण्याकरिता विमाधारक उध्दव यांनी सादर केलेल्या प्रस्ताव प्रपत्राच्या कलम 11 च्या उपकलम (a) ते (e) व (g) ते (j) प्रश्नांची उत्तरे नकारार्थी नमूद केलेले दिसतात. प्रामुख्याने ते प्रश्न आरोग्य, आजार, प्रकृतीमान, व्यसन इ. संबंधी आहेत. मुख्य वादाकडे आल्यानंतर संजीवन हॉस्पिटल, लातूर येथील डॉ. ए. एस. गानू यांनी दिलेल्या प्रमाणपत्रामध्ये विमाधारक उध्दव यांच्यावर Liver Cirrhosis with encephalopathy करिता उपचार केल्याचे नमूद केले असले तरी ते केवळ प्रमाणपत्र आहे. तसेच डॉ. राजेश पाटील, योगिनी हॉस्पिटल, लातूर यांनी आयुर्विमा महामंडळाच्या छापील Claim Form "B - Medical Attendant's Certificate व Claim Form "B-1" - Certificate of Hospital Treatment मध्ये विमाधारक उध्दव यांच्यासंबंधी डिसेंबर 2015 मध्ये Cirrhosis of Liver आजाराकरिता उपचार घेतल्याचे नमूद केलेले असले तरी त्यापृष्ठयर्थ स्वतंत्र वैद्यकीय कागदपत्रे दाखल नाहीत. आयुर्विमा महामंडळाने दाखल केलेले कागदपत्रे केवळ प्रमाणपत्र व छापील प्रपत्रापृष्ठयर्थ संबंधीत डॉ. ए.एस. गानू व डॉ. राजेश पाटील यांचे शपथपत्र दाखल नाहीत. आमच्या मते, आयुर्विमा महामंडळाने विमाधारक उध्दव यांना विमापत्र घेण्यापूर्वी Liver Cirrhosis with encephalopathy आजार असल्यासंबंधी स्वतंत्र वैद्यकीय उपचाराचा पुरावा नाही. अशा उचित व निर्णायक कागदपत्राअभावी विमाधारक उध्दव यांना Liver Cirrhosis with encephalopathy आजार होता आणि त्यासंबंधी त्यांनी वैद्यकीय उपचार व औषधी घेतली, हे सिध्द होत नाही.  सर्वात महत्वाचे म्हणजे, विमाधारक उध्दव यांचा कथित Liver Cirrhosis with encephalopathy आजार व त्यांच्या मृत्यूचे कारण यांचा एकमेकांशी काही संबंध असल्याचेही सिध्द होत नाही. विमाधारकाने प्रस्ताव प्रपत्रामध्ये आरोग्य किंवा आजाराची माहिती लपवून ठेवल्यामुळे विमा दावा नामंजूर केल्यानंतर कथित आजार व त्यासंबंधी वैद्यकीय उपचार घेतल्यासंबंधी स्वतंत्र व ठोस पुरावा सादर करण्याचे बंधन विमा कंपनीवर येते. मात्र प्रस्तुत प्रकरणामध्ये आयुर्विमा महामंडळ हे असा पुरावा दाखल करण्यास अयशस्वी ठरले आहेत. अशा स्थितीत, आयुर्विमा महामंडळाने तक्रारकर्ती यांचा विमा दावा नामंजूर करण्याचे कृत्य सेवेतील त्रुटी ठरते आणि तक्रारकर्ती विमा रक्कम मिळण्याकरिता पात्र आहेत, असे जिल्हा आयोगाचे स्पष्ट मत आहे.

(14)     आयुर्विमा महामंडळाने अभिलेखावर मा. राष्ट्रीय आयोगांच्या "श्रीराम लाईफ इन्शुरन्स कंपनी लि. /विरुध्द/ के. विरिजा" रिव्हीजन पिटीशन नं. 434/2017 निर्णय दि.15/1/2020, "एसबीआय लाईफ इन्शुरन्स कंपनी लि. /विरुध्द/ सोसन" रिव्हीजन पिटीशन नं. 914/2019 निर्णय दि. 8/1/2020 व "लाईफ इन्शुरन्स कार्पोरेश ऑफ इंडिया /विरुध्द/ जगदीश प्रसाद" रिव्हीजन पिटीशन नं. 437/2021 निर्णय दि. 6/12/2022 हे न्यायनिर्णय दाखल केले. उक्त न्यायनिर्णयांचे अवलोकन केले असता त्यामध्ये नमूद वस्तुस्थिती प्रस्तुत प्रकरणाशी सुसंगत नसून भिन्न आढळते.

(15)     तक्रारकर्ती यांनी विमाधारक यांच्या मृत्यू तारखेपासून विमा रकमेवर द.सा.द.शे. 12 टक्के व्याज मिळावे, अशी विनंती केलेली आहे. प्रकरणाची वस्तुस्थिती विचारात घेतली असता विमा दावा नामंजूर केल्याच्या तारखेपासून म्हणजेच दि.23/3/2018 पासून द.सा.द.शे. 9 टक्के दराने व्याज देण्यासंबंधी आयुर्विमा महामंडळास आदेश करणे न्यायोचित होईल.

(16)     तक्रारकर्ती यांनी मानसिक व शारीरिक त्रासाकरिता रु.50,000/- व ग्राहक तक्रार खर्चाकरिता रु.10,000/- रकमेची मागणी केलेली आहे. नुकसान भरपाईच्या रकमेची निश्चिती त्या–त्‍यावेळी असणा-या परिस्थितीजन्य गृहीतकावर अवलंबून असते.  असे दिसते की, तक्रारकर्ती यांचा विमा दावा नामंजूर केल्यामुळे जिल्‍हा आयोगापुढे तक्रार दाखल करणे भाग पडले. अशा कायदेशीर कार्यवाहीकरिता विधिज्ञांचा सल्‍ला व सहायता, विधिज्ञांचे शुल्क इ. खर्चाच्‍या बाबी आहेत. शिवाय, ग्राहक तक्रार न्‍यायप्रविष्‍ठ असताना आर्थिक खर्च व वेळेचा अपव्‍यय होतो आणि तक्रारकर्ती यांना मानसिक व शारीरिक त्रास होणे नैसर्गिक व स्‍वाभाविक आहे.  योग्‍य विचाराअंती मानसिक त्रासाकरिता रु.7,000/- व तक्रार खर्चाकरिता रु.3,000/- मंजूर करणे न्यायोचित आहे.

(17)     उक्त विवेचनाअंती मुद्दा क्र. 2 व 3 चे उत्तर होकारार्थी देऊन मुद्दा क्र.4 करिता खालीलप्रमाणे आदेश करण्यात येतो.

आदेश

(1) ग्राहक तक्रार अशंत: मंजूर करण्‍यात येते.     

(2) विरुध्‍द पक्ष क्र.1 ते 3 आयुर्विमा महामंडळाने तक्रारकर्ती यांना रु.10,00,000/- (रुपये दहा लक्ष फक्त) विमा रक्कम द्यावी.

तसेच, विरुध्‍द पक्ष क्र.1 ते 3 आयुर्विमा महामंडळाने तक्रारकर्ती यांना उक्त रकमेवर दि.23/8/2018 पासून संपूर्ण विमा रक्कम अदा करेपर्यत द.सा.द.शे. 9 टक्‍के दराने व्‍याज द्यावे.        

(3) विरुध्‍द पक्ष क्र.1 ते 3 आयुर्विमा महामंडळाने तक्रारकर्ती यांना शारीरिक व मानसिक त्रासापोटी रु.7,000/- नुकसान भरपाई व तक्रार खर्चाकरिता रु.3,000/- द्यावेत.

ग्राहक तक्रार क्र. 139/2021.

(4) विरुध्‍द पक्ष क्र.1 ते 3 आयुर्विमा महामंडळ यांनी वैयक्तिक व संयुक्तिकरित्या प्रस्तुत आदेशाची अंमलबजावणी आदेश प्राप्तीपासून 45 दिवसाच्या आत करावी.

(श्री. रविंद्र शे. राठोडकर)                                                         (श्रीमती रेखा  जाधव)                

            सदस्‍य                                                                           अध्यक्ष (अतिरिक्त कार्यभार)             

जिल्हा ग्राहक तक्रार निवारण आयोग, लातूर (महाराष्ट्र)

-०-