(पारीत व्दारा श्रीमती वृषाली जागीरदार, मा.सदस्या)
01. तक्रारकर्तीने प्रस्तूत तक्रार ग्राहक संरक्षण कायदा 2019च्या कलम 35 खाली विरुध्दपक्ष भारतीय जीवन बिमा निगम विरुध्द तिचा पती व विमाधारक याचे मृत्यू पःश्चात 02 विमा पॉलिसीची देय रक्कम नाकारल्याने विमा रक्कम मिळण्यासाठी आणि इतर अनुषंगीक मागण्यांसाठी दाखल केलेली आहे.
02. तक्रारीचा थोडक्यात आशय खालील प्रमाणे-
तक्रारकर्तीचे तक्रारी प्रमाणे तिचे मृतक पती श्री गंगाधर चंदन मेश्राम याने विरुध्दपक्ष भारतीय जीवन बिमा निगम कंपनी कडून तो हयातीत असताना एकूण 05 विमा पॉलिसीज काढल्या होत्या त्याचा तपशिल परिशिष्ट अ मध्ये दर्शविल्या प्रमाणे खालील प्रमाणे आहे-
परिशिष्ट-अ
अक्रं | विमा पॉलिसी काढल्याचा दिनांक | विमा पॉलिसी क्रमांक | विमा देय दिनांक | विमा देय रक्कम | शेरा |
01 | 25/03/2006 | 974782855 | | 50,000/- | तक्रारकर्तीला अक्रं 1 व क्रं 2 ची विमा राशी मिळालेली आहे. अक्रं 3 मधील विमा रकमे बाबत वाद नाही. अक्रं 4 व अक्रं 5 मधील विमा राशी मिळालेली नाही.( अक्रं 3 मधील विमा पॉलिसी ही विहीन गंगाधर मेश्राम याचे नावेआहे) |
02 | 28/03/2008 | 976209070 | | 1,00,000/- |
03 | 15/04/2019 | 913143841 | 15/04/2038 | |
04 | 28/01/2020 | 913424183 | 28/01/2041 | 8,00,000/- |
05 | 28/01/2020 | 913424186 | 28/01/2076 | 2,00,000/- |
तक्रारकर्तीचा पती श्री गंगाधर चंदन मेश्राम याचा दिनांक-15.02.2020 रोजी वैद्दकीय उपचारा दरम्यान शासकीय वैद्दकीय महाविद्दालय व रुग्णालय नागपूर येथे मृत्यू झाला होता. तिचे पतीचे मृत्यू नंतर तिने विरुध्दपक्ष क्रं 1 भारतीय जीवन बिमा निगम भंडारा यांचे कार्यालयात विमा रक्कम मिळण्यासाठी अर्ज केला असता परिशिष्ट अ मध्ये नमुद केल्या प्रमाणे अक्रं 1 व अक्रं 2 मधील विमा पॉलिसीची रक्कम तक्रारकर्तीला मिळाली. तसेच अक्रं 3 मधील विमा पॉलिसी बाबत वाद नाही. परंतु विरुध्दपक्ष क्रं 2 विभागीय व्यवस्थापक, विभागीय कार्यालय नागपूर यांनी तक्रारकर्तीचे नावे दिनांक-24.03.2021 रोजीचे पत्र पाठवून त्याव्दारे परिशिष्ट अ मध्ये दर्शविल्या प्रमाणे अक्रं 4 विमा पॉलिसी क्रं-913424183 देय रक्कम रुपये-8,00,000/- तसेच अक्रं 5 विमा पॉलिसी क्रमांक-913424186 देय रक्कम रुपये-2,00,000/- असे एकूण रुपये-10,00,000/- खोटे कारण दर्शवून देण्यास नकार दिलेला आहे.
तक्रारकर्तीने पुढे असे नमुद केले की, विरुध्दपक्ष भारतीयजीवन बिमा निगम कडून विमा पॉलिसी काढते वेळीच वैद्दकीय चाचण्या व इतर माहिती घेतल्या नंतरच विमाधारक पात्र असल्यास विमा पॉलिसी जारी केल्या जाते व त्यानुसार वैद्दकीय चाचण्या घेऊन विमाधारकास विमा पॉलिसी जारी करण्याची जबाबदारी विरुध्दपक्ष विमा कंपनीची आहे. परंतु विरुध्दपक्ष विमा कंपनीने वर नमुद केल्या प्रमाणे दोन विमा पॉलिसीची रक्कम नाकारुन दोषपूर्ण सेवा दिली त्यामुळे तक्रारकर्तीला शारिरीक व मानसिक त्रास सहन करावा लागत आहे. म्हणून शेवटी तिने विरुध्दपक्ष भारतीय जीवन बिमा निगम कंपनी विरुध्द प्रस्तुत तक्रार जिल्हा ग्राहक आयोगा समक्ष दाखल करुन त्याव्दारे पुढील प्रमाणे मागण्या केल्यात.
1. विरुध्दपक्ष भारतीय जीवन बिमा निगम कंपनी तर्फे विरुध्दपक्ष क्रं 1 व क्रं 2 यांनी तक्रारकर्तीला तिचे मृतक पती व विमाधारक यांचे मृत्यू पःश्चात देय अनुक्रमे विमा पॉलिसी क्रं-913424183 अन्वये देय रक्कम रुपये-8,00,000/- तसेच विमा पॉलिसी क्रमांक 913424186 अन्वये देय रक्कम रुपये-2,00,000/- असे एकूण रुपये-10,00,000/- बोनस सहीत दिनांक-28.01.2020 रोजी पासून वार्षिक 20 टक्के व्याजासहीत देण्याचे आदेशित व्हावे.
2. तक्रारकर्तीला झालेल्या शारिरीक, मानसिक व आर्थिक त्रासा बद्दल रुपये-1,00,000/- आणि तक्रारीचा खर्च रुपये-15,000/- विरुध्दपक्ष भारतीय जीवन बिमा निगम कंपनी तर्फे विरुध्दपक्ष क्रं 1 व क्रं 2 यांचे कडून मिळावा.
3. या शिवाय योग्य ती दाद त्यांचे बाजूने मंजूर करण्यात यावी.
03. विरुध्दपक्ष भारतीय जीवन बिमा निगम कंपनी तर्फे विरुध्दपक्ष क्रं 1 व 2 यांनी एकत्रीत लेखी उत्तर जिल्हा ग्राहक आयोगा समोर दाखल केले. विरुध्दपक्ष भारतीय जीवन बिमा निगम कंपनीचे लेखी उत्तरा प्रमाणे परिशिष्ट अ मध्ये दर्शविल्या प्रमाणे अक्रं 1 व क्रं 2 आणि अक्रं 4 व अक्रं 5 विमा पॉलिसीज हया तक्रारकर्तीचे मृतक पती श्री गंगाधर चंदन मेश्राम यांनी त्यांचे नावे काढल्या होत्या आणि या सर्व विमा पॉलिसीज मध्ये तक्रारकर्ती श्रीमती सपना (विमाधारकाची पत्नी) नॉमीनी आहे परंतु परिशिष्ट अ मधील अक्रं 3 मध्ये दर्शविलेली विमा पॉलिसी क्रं-913143841 हि विहिन गंगाधर मेश्राम याचे नावे आहे. विमा पॉलिसी जारी करते वेळी विमाधारकाची वैद्दकीय चाचणी घेतली जाते परंतु सदर वैद्दकीय चाचणी मध्ये उंची,वजन, छाती, प्लसरेट, रक्तदाब एवढयाच चाचण्या केल्या जातात. सदर वैद्दकीय चाचणी मध्ये विमाधारकाने सुध्दा माहिती दिली होती. विमाधारकाची सर्व समावेशक वैद्दकीय चाचणी झाली नव्हती. विमाधारक श्री गंगाधर मेश्राम याने वैद्दकीय चाचणीचे वेळी त्याने कुठलेही वैद्दकीय उपचार घेतले नव्हते असे नमुद केले होते. विमा पॉलिसी काढते वेळी विमाधारकाने तो घेत असलेल्या वैद्दकीय उपचारा बाबत माहिती उघड केली असती तर विरुध्दपक्ष विमा कंपनीने विमाधारकाच्या जास्तीच्या वैद्दकीय चाचण्या केल्या असत्या. विरुध्दपक्ष विमा कंपनीने परिशिष्ट अ मध्ये नमुद केल्या प्रमाणे अक्रं 1 व क्रं 2 या दोन्ही विमा पॉलिसीची एकूण रक्कम रुपये-1,50,000/- तक्रारकर्तीला दिलेली आहे परंतु परिशिष्ट अ मधील अक्रं 4 वकं 5 अनुक्रमे विमा पॉलिसी क्रं-913424183 अन्वये देय रक्कम रुपये-8,00,000/- तसेच विमा पॉलिसी क्रमांक 913424186 अन्वये देय रक्कम रुपये-2,00,000/- दिनांक-24 मार्च,2021 रोजीचे पत्रान्वये नाकारल्यात, त्याचे कारण विमा पॉलिसी काढते वेळी विमाधारक मृतक श्री गंगाधर चंदन मेश्राम याने विमा प्रस्तावा मध्ये त्यास पूर्वी पासून अस्तित्वात असलेल्या आजाराची माहिती लपवून ठेवली. विमा करार हा परस्पर विश्वासावर आधारीत असतो. अशा परिस्थितीत विरुध्दपक्ष भारतीय जीवन बिमा निगम कंपनीही तक्रारकर्तीने तक्रारीतून केलेल्या सर्व मागण्या या नाकारत आहे.
विरुध्दपक्षक्रं 1 व क्रं 2 भारतीय जीवन बिमा निगम तर्फे आपले विशेष कथनात असे नमुद केले की, परिशिष्ट अ मधील अक्रं 4 व अकं 5 प्रमाणे अनुक्रमे विमा पॉलिसी क्रं-913424183 तसेच विमा पॉलिसी क्रमांक 913424186 या दोन्ही विमा पॉलिसी या दिनांक-28.01.2020 रोजी सुरु झाल्यात आणि विमाधारकाचा मृत्यू हा दिनांक-15 फेब्रुवारी, 2020 रोजी झालेला आहे. थोडक्यात विमा पॉलिसी सुरु होण्याच्या दिनांका पासून 03 वर्षाचे आत विमाधारकाचा मृत्यू झालेलाअसल्यामुळे सदर दोन्ही विमा पॉलिसीचे दावे हे “Early Claim” या सदराखाली मोडतात. विमा कायदा-1938 चे कलम 45 नुसार सदर दोन्ही दावे तपासण्यात आले. दिनांक-30.01.2020 रोजी भरुन दिलेल्या विमा प्रस्तावा मध्ये आजारा विषयक प्रश्नांना विमाधारकाने नकारार्थी उत्तरे दिलेली असून त्यास पूर्वीपासून अस्तित्वात असलेल्या आजारा विषयीची माहिती लपवून ठेवलेली आहे. परंतु इंदिरा गांधी मेडीकल कॉलेज नागपूर येथील डिसचॉर्ज कॉर्ड नुसार विमाधारकास दिनांक-16.10.2018 रोजी अॅडमीट केलेले असून दिनांक-19.10.2018 रोजी त्यास डिसचॉर्ज दिला होता आणि त्यामध्ये विमाधारकास K/C/O Sickle Cell trait, Rheumatic Heart Disease (RHD), HTN with TR with CCF” असे निदान झाले होते. त्याच बरोबर शासकीय मेडीकल कॉलेज आणि सुपर स्पेशालिटी हॉस्पीटल, नागपूर यांच्या दिनांक-22.01.2019, दिनांक-12.03.2019 आणि दिनांक-26.07.2019 च्या ओ.पी.डी. कॉर्ड नुसार देखील उघड होते की, विमाधारक हा वर नमुद आजाराने पिडीत होता आणि सदर आजार हा वादातील दोन्ही पॉलिसी काढण्या पूर्वी पासून विमाधारकास होता. विमाधारकाचे दिनांक-15.02.2020 रोजीचे मृत्यू प्रमाणपत्रा वरुन तसेच डेथ समरी वरुन सुध्दा सिध्द होते की, विमाधारकास वर नमुद केल्या प्रमाणे आजार होता. विमाधारकास सिकलसेल व Rheumatic Heart Disease (RHD) आजार होता. विमाधारकाने त्यास पूर्वी पासून अस्तित्वात असलेला आजार विमा प्रस्तावा मध्ये नमुद केला असता तर त्यास विमा पॉलिसी जारी केली नसती. विमा प्रस्तावात खोटी महिती दिल्यास विमा करार हा “Null & Void” होतो व विमा हप्त्याची भरलेली रक्कम जप्त होते. विमाधारकाने विमा प्रस्तावात खोटी माहिती दिल्याने विमा कायदा 1938 च्या कलम 45 नुसार विमा दावा नामंजूर करण्यात आला. विमाधारकाने दोन्ही विमा पॉलिसी घेतल्या पासून 15 व 17 दिवसांनी विमाधारकाचा मृत्यू झालेला आहे. सबब तक्रार खारीज व्हावी अशी विनंती विरुदपक्ष विमा कंपनी तर्फे करण्यात आली.
04. तक्रारकर्तीची तक्रार, शपथे वरील पुरावा तसेच विरुध्दपक्ष क्रं 1 व क्रं 2 विमा कंपनीचे एकत्रीत शपथे वरील लेखी उत्तर व लेखी युक्तीवाद आणि प्रकरणातील उपलब्ध दस्तऐवजांचे अवलोकन करण्यात आले. तक्रारकर्ती तर्फे वकील श्री जयेश बोरकर तर विरुध्दपक्ष क्रं 1 व क्रं2 विमा कंपनी तर्फे वकील श्री विनय भोयर यांचा मौखीक युक्तीवाद ऐकण्यात आला, त्यावरुन जिल्हा ग्राहक आयोगा समोर न्यायनिवारणार्थ खालील मुद्दे उपस्थित होतात-
अ.क्रं | मुद्दा | उत्तर |
01 | विमाधारकास विमा पॉलिसी घेण्यापूर्वी आजार असल्याची बाब आणि त्याने ही बाब विमा प्रस्ताव भरताना लपवून ठेवल्याची बाब विरुध्दपक्ष विमा कंपनीने पुराव्यानिशी सिध्द केली काय | -होय- |
02 | विरुध्दपक्ष विमा कंपनीने तक्रारकर्तीचा विमा दावा नामंजूर करुन दोषपूर्ण सेवा दिल्याची बाब सिध्द होते काय | -नाही- |
03 | काय आदेश | अंतिम आदेशा नुसार |
::कारणे व मिमांसा::
मुद्दा क्रं 1 व क्रं 2
05. विरुध्दपक्ष क्रं 1 व क्रं 2 विमा कंपनीचे लेखी उत्तरा प्रमाणे त्यांनी तक्रारकर्तीच्या दोन्ही वादातील विमा पॉलिसी क्रं-913424183 तसेच विमा पॉलिसी क्रमांक 913424186 संबधात विमा दावा दिनांक-24 मार्च, 2021 रोजीचे पत्रान्वये नामंजूर केला.
06. जिल्हा ग्राहक आयोगा व्दारे विरुध्दपक्ष विमा कंपनीने दाखल केलेल्या दस्तऐवजाचे अवलोकन करण्यात आले.इंदिरा गांधी मेडीकल कॉलेज अॅन्ड जनरल हॉस्पीटल नागपूर येथील डिसचार्ज कार्ड प्रमाणे मृतक हा दिनांक-16.10.2018 ते दिनांक-19.10.2018 या कालावधीत K/C/O SC trait, Rheumatic Heart Disease (RHD), HTN with TR with CCF” या आजाराने ग्रस्त असल्याचे दिसून येते. त्याच बरोबर शासकीय मेडीकल कॉलेज आणि सुपर स्पेशालिटी हॉस्पीटल, नागपूर यांच्या दिनांक-22.01.2019, दिनांक-12.03.2019 आणि दिनांक-26.07.2019 च्या ओ.पी.डी. कॉर्डनुसार देखील उघड होते की,विमाधारक हा वर नमुद आजाराने पिडीत होता आणि सदर आजार हा वादातील दोन्ही पॉलिसी काढण्या पूर्वी पासून
विमाधारकास होता ही बाब उपलब्ध दस्तऐवजी पुराव्या वरुन सिध्द होते. विरुध्दपक्ष विमा कंपनीने विमा प्रस्तावाची प्रत अभिलेखावर पुराव्यार्थ दाखल केली त्यामध्ये दिनांक-30.01.2020 रोजी विमाधारकाने त्याचे आजारा विषयक सर्वच प्रश्नांना नकारार्थी उत्तरे दिलेली आहेत तसेच त्याचे प्रकृतीमान चांगले असल्याचे नमुद केले असून घोषणापत्रावर सही केलेली आहे. वादातील दोन्ही विमा पॉलिसी क्रं-913424183 तसेच विमा पॉलिसी क्रमांक 913424186 या दिनांक-28.01.2020 रोजी सुरु झाल्यात आणि विमा धारकाचा मृत्यू हा दिनांक-15 फेब्रुवारी, 2020 रोजी झालेला आहे म्हणजेच दोन्ही विमा पॉलिसी काढल्याचे दिनांका पासून जवळपास 18 दिवसांनी विमाधारकाचा मृत्यू झालेला आहे ही बाब स्पष्ट होते. अशा परिस्थितीत विरुध्दपक्ष भारतीय जीवन बिमा निगम कंपनीने वादातील दोन्ही विमा पॉलिसीची रक्कम नामंजूर करुन दोषपूर्ण सेवा दिली असे म्हणता येणार नाही.
| 07 या संदर्भात जिल्हा ग्राहक आयोगाव्दारे मा.राष्ट्रीय ग्राहक आयोग, नवि दिल्ली यांनी पारीत केलेल्या खालील न्यायनिवाडयावर आपली भिस्त ठेवीत आहोत- HON’BLE NATIONAL CONSUMER DISPUTES REDRESSAL COMMISSION NEW DELHI-REVISION PETITION NO. 1797 OF 2016 Order Dated-26th August, 2020-GURPREET KAUR W/O. RUPINDER SINGH-VERSUS- LIFE INSURANCE CORPORATION "......In more recent cases it has been held that all-important element in such a declaration is the phrase which makes the declaration the "basis of contract". These words alone show that the proposer is warranting the truth of his statements, so that in the event of a breach this warranty, the insurer can repudiate the liability on the policy irrespective of issuers of materiality" We are not impressed with the submission that the proposer was unaware of the contents of the form that he was required to fill up or that in assigning such a response to a third party, he was absolved of the consequence of appending his signatures to the proposal. The proposer duly appended his signature to the proposal form and the grant of the insurance cover was on the basis of the statements contained in the proposal form. We are of the view that the failure of the insured to disclose the policy of insurance obtained earlier in the proposal form entitled the insurer to repudiate the claim under the policy."Consequently the revision petition No. 1797 of 2016 is dismissed. उपरोक्त नमुद मा.राष्ट्रीय ग्राहक आयोगाच्या न्यायनिवाडया मध्ये स्पष्टपणे नमुद केलेले आहे की, विमा प्रस्तावावर विमाधारकाचे घोषणापत्र आणि सही (Declaration & Signature) असते की, त्यांनी विमा प्रस्तावा मध्ये भरुन दिलेली माहिती खरी आहे आणि सदर घोषणापत्राचे आधारावर विमा दावा प्रस्ताव स्विकारल्या जातो. विमा करार हा विश्वासावर आधारीत असतो, त्यामुळे जर विमाधारकाने विमा दावा प्रस्ताव फॉर्म भरुन देताना काही बाबी लपवून ठेवल्या असतील तर विमाकंपनीला विमा दावा नामंजूर करण्याचा अधिकार आहे. 08 जिल्हा ग्राहक आयोगाव्दारे खालील मा.सर्वोच्च न्यायालयाचे निवाडयावर भिस्त ठेवण्यात येते- Hon’ble Supreme Court of India-Civil Appeal No-2776 of 2002- Decided on-10.07.2009-“Satwant Kaur Sandhu-Versus-New India Assurance Company Ltd.” सदर मा.सर्वोच्च न्यायालयाचे निवाडया प्रमाणे विमाधारकाने विमा प्रस्ताव पस्ताव भरुन देताना त्याचे आरोग्याच्या बाबी लपवून विमा पॉलिसी मिळवली होती या कारणा वरुन अपिलार्थीचे अपील खारीज केले. आमचे समोरील हातातील प्रकरणात सुध्दा विमाधारकाने विमा दावा प्रस्ताव भरुन देताना त्याच्या आरोग्य विषयक प्रश्नांची उत्तरे देताना त्याच्या आरोग्य विषयक बाबी विरुध्दपक्ष विमा कंपनी पासून लपवून ठेवलेल्या आहेत ही बाब दस्तऐवजी पुराव्या वरुन सिध्द होते म्हणून आम्ही मुद्दा क्रं 1 चे उत्तर होकारार्थी नोंदवित आहोत. विमा करार हा विश्वासावर आधारीत असतो त्यामुळे विरुध्दपक्ष विमा कंपनीची तक्रारकर्तीचे वादातील दोन्ही विमा पॉलिसी क्रं-913424183 तसेच विमा पॉलिसी क्रमांक 913424186 सबंधात विमा रक्कम नामंजूर करण्याची कृती कायदेशीर असून विमा कंपनीने तक्रारकर्तीला कोणतीही दोषपूर्ण सेवा दिली नसल्याची बाब सिध्द होते महणून आम्ही मुद्दा क्रं 2 चे उत्तर नकारार्थी नोंदवित आहोत. मुद्दा क्रं 2 चे उत्तर नकारार्थी आल्यामुळे आम्ही मुद्दा क्रं 3 अनुसार तक्रारकर्तीची तक्रार खारीज होण्यास पात्र आहे असे जिल्हा ग्राहक आयोगाचे मत आहे. 09. उपरोक्त नमुद सर्व वस्तुस्थितीचा विचार करुन, आम्ही प्रकरणात खालील प्रमाणे आदेश पारीत करीत आहोत- :: अंतिम आदेश :: - तक्रारकर्ती श्रीमती सपना गंगाधर मेश्राम यांची तक्रार विरुध्दपक्ष भारतीय जीवन बिमा निगम कंपनी तर्फे क्रं 1 शाखा व्यवस्थापक, शाखा-भंडारा तसेच विरुध्दपक्ष क्रं 2 विभागीय व्यवस्थापक, विभागीय कार्यालय नागपूर यांचे विरुध्द खारीज करण्यात येते.
- खर्चा बद्दल कोणतेही आदेश नाहीत.
- निकालपत्राच्या प्रथम प्रमाणित प्रती उभय पक्षकारानां निःशुल्क उपलब्ध करुन देण्यात याव्यात.
- उभय पक्षां तर्फे दाखल अतिरिक्त फाईल्स त्यांनी जिल्हा ग्राहक आयोगाचे कार्यालयातून परत घेऊन जाव्यात.
|
|