निकाल
दिनांक- 06.01.2014
(द्वारा- श्री.विनायक रावजी लोंढे, अध्‍यक्ष)
तक्रारदार अंगद गणपतराव वाजे यांनी सदरील तक्रार ग्राहक संरक्षण कायदा 1986 कलम 12 अन्‍वये सामनेवाले यांनी सेवेत त्रूटी ठेवली आहे म्‍हणून नुकसान भरपाई मिळणेसाठी दाखल केली आहे.
तक्रारदारांची तक्रार थोडक्‍यात खालील प्रमाणे, तक्रारदार हे व्‍यवसायाने शेतकरी असून स्‍वतःचा व कूटूंबियाचा उदरनिर्वाह करतात. तक्रारदार यांचे सामनेवाले क्र.1 या बँकेत बचत खाते क्र.54532022382 आहे. तक्रारदार यांनी पीएसीएल लि. यांचेकडे योजने अंतर्गत दरवर्षी रक्‍कम रु.5,000/- याप्रमाणे सहा वर्षाकरिता पैसे गुंतविले होते. त्‍या योजनेचा कालावधी पूर्ण झाल्‍यानंतर तक्रारदार यांना रक्‍कम रु.47,466/- चा धनादेश दि.6.6.2013 रोजी मिळाला. सदरील धनादेश हा सामनेवाले क्र.2 बँकेच्‍या शाखेचा होता. तक्रारदार यांनी धनादेशात नमूद केलेली रक्‍कम मिळणेकामी सामनेवाले क्र.1 बँकेमध्‍ये वटवण्‍याकामी भरला. तक्रारदार यांनी सदरील धनादेश जमा केल्‍यापासून सात दिवसांचे आंत रक्‍कम त्‍यांचे खात्‍यात जमा होणे अपेक्षित होते. तक्रारदार यांनी 15 दिवसानंतर सामनेवाले क्र.1 यांचेकडे त्‍यांचे खाती रक्‍कम जमा झाली आहे किंवा नाही या बाबत विचारणा केली. सामनेवाले क्र.1 यांनी ती रककम तक्रारदार यांचे खात्‍यात लवकरच जमा होईल असे सांगितले. तक्रारदार यांनी वेळोवेळी सामनेवाले क्र.1 यांचेकडे चौकशी केली. सदरील चेक क्लिअरिंग करीता सामनेवाले क्र.2 यांचेकडे दि.22..6.2013 रोजी पाठविला आहे व तो चेक सामनेवाले क्र.1 यांना दि.28.6.2013 रोजी मिळाला आहे असे तक्रारदार यांना सांगण्‍यात आले. सदरील चेकचे संदर्भात वेळोवेळी विनंती करुनही तक्रारदार यांचे खात्‍यात रक्‍कम जमा न केल्‍यामुळे तक्रारदार यांनी सामनेवाले क्र.1 यांचेकडे लेखी अर्ज देऊन रक्‍कमेची मागणी केली. सामनेवाले क्र.1 व 2 यांनी तक्रारदार यांना धनादेशाची रक्‍कम दिली नाही. सामनेवाले क्र.1 व 2 यांनी सेवेत त्रूटी ठेवली आहे. सदरील रक्‍कम न मिळाल्‍यामुळे तक्रारदार यांना शेतामध्‍ये बि-बियाणे खरेदी करण्‍याकरिता रक्‍कम मिळाली नाही. तक्रारदार यांचे आर्थिक नुकसान झाले व तसेच तक्रारदार यांना शारीरिक व मानसिक त्रास झाला. सबब, तक्रारदार यांना सामनेवाले क्र.1 व 2 यांचेकडून धनादेशाची रक्‍कम रु.47,466/-, मानसिक त्रासाबददल रु.20,000/-, शेती व्‍यवसायाचे नुकसानीपोटी रु.25,000/- व तक्रारीचा खर्च रु.5,000/- असे एकूण रक्‍कम रु.97,466/- मिळावेत अशी मागणी केली आहे.
सामनेवाले क्र.1 बँक हे मंचासमोर हजर झाले व त्‍यांनी नि.12 अन्‍वये लेखी म्‍हणणे दाखल केले आहे.तक्रारदार यांनी सामनेवाले क्र.1 बॅकेमध्‍ये सदरील चेक त्‍याचे खात्‍यात जमा करणेकामी भरला आहे ही बाब मान्‍य केली आहे.तक्रारदार यांचे खाते सामनेवाले क्र.1 बँकेत आहे ही बाब मान्‍य केली आहे. सामनेवाले क्र.1 यांचे कथन की, सामनेवाले क्र.1 यांनी धनादेश सामनेवाले क्र.2 यांचेकडे दि.6.6.2013 रोजी पाठविला. सदरील धनादेश क्लिअरिंग होऊन त्‍यांचा डि.डि. सामनेवाले क्र.2 कडून सामनेवाले क्र.1 यांस प्राप्‍त झाला नाही. सामनेवाले क्र.1 यांनी सामनेवाले क्र.2 यांना वेळोवेळी टेलिफोन द्वारे व लेखी कळविले आहे परंतु सामनेवाले क्र.2 यांचेकडून कोणताही प्रतिसाद मिळाला नाही. दि.23.8.2013 रोजी सामनेवाले क्र.1 यांनी सामनेवाले क्र.2 यांना रजिस्‍ट्रर पोस्‍टाने पत्र पाठवून डूप्‍लीकेट डि.डि. देण्‍याची विनंत केली. सामनेवाले क्र.2 यांनीसदरील धनादेश क्लिअर करुन डि.डि. सामनेवाले क्र.1 यांचेकडे पाठविला नाही. त्‍यामुळे सदरील रक्‍कम तक्रारदार यांचे खाती जमा करता आली नाही. सामनेवाले क्र.1 यांनी पूढे असे कथन केले आहे की, सामनेवाले क्र.2 यांचे कर्मचारी यांनी धनादेश गहाळ केलेला आहे. सामनेवाले क्र.2 यांनी डूप्‍लीकेट डि.डि. तयार करुन पाठविणे जरुरीचे आहे. परंतु सामनेवाले क्र.2 यांनी तसे केले नाही. सामनेवाले क्र.2 हे सर्वस्‍वी जबाबदार आहेत.
सामनेवाले क्र.2 यांना या मंचाची नोटीस मिळाली त्‍यांनी नि.14 सोबत पत्र या मंचात पाठविले. सामनेवाले क्र.2 यांचे कथन की, त्‍यांना दि.1.7.2013 रोजी सदरील चेक प्राप्‍त झाला. सदरील चेक दि.8.7.2013 रोजी पास होऊन त्‍यांचा ड्राफट करण्‍यात आला. सदरील ड्राफट सामनेवाले क्र.1 बॅकेत कूरिअर द्वारे दि.12.7.2013 पाठविला परंतु सदरील ड्राफट हा सामनेवाले क्र.1 यांना मिळाला नाही. सदरील ड्रॉफट हा हरवला असल्‍यामुळे डूप्‍लीकेट ड्रॉफट काढणे गरजेचे आहे. त्‍याकामी Indemnity Bond सामनेवाले क्र.1 यांनी देणे गरजेचे आहे. सामनेवाले क्र.1 यांनी हा बॉंड न दिल्‍यामुळे सदरील रक्‍कम पाठविता आली नाही.
तक्रारदार यांनी स्‍वतःचे शपथपत्र नि.12 अन्‍वये दाखल केले आहे. तक्रारदार यांनी तक्रारीसोबत नि.4 अन्‍वये दस्‍त दाखल केले आहे. सदरील दस्‍तामध्‍ये सामनेवाले क्र.1 यांनी सामनेवाले क्र.2 यांना पाठविलेले पत्र, पोस्‍टाच्‍या पावत्‍या, तक्रारदार यांना सामनेवाले क्र.1 यांनी दिलेले पत्र. चेकची झेरॉक्‍स प्रत, तक्रारदार यांचा खातेउतारा दाखल केला आहे. सामनेवाले क्र 1 यांनी नि.19 सोबत दस्‍त दाखल केले आहे. त्‍यामध्‍ये सामनेवाले क्र 2 यांना वेळोवेळी पाठविलेली स्‍मरणपत्रे व सामनेवाले क्र 1 यांना वेळोवेळी सदरील चेक बाबत केलेला पाठपुरावा इत्‍यादी कागदपत्र दाखल केली आहेत.
तक्रारदार यांचे वकील श्री.काळे यांचा यूक्‍तीवाद ऐकला. सामनेवाले क्र 1 यांचे वकील श्री.कूलकर्णी यांचा यूक्‍तीवाद ऐकला. तक्रारदार व सामनेवाले यांनी दाखल केलेले शपथपत्र व दस्‍त यांचे अवलोकन केले. न्‍यायनिर्णयासाठी खालील मुददे उपस्थित होतात.
मुददे उत्‍तर
1. सामनेवाले यांनी तक्रारदार यांचा धनादेश मुदतीत न
वटवता रक्‍कम देण्‍यास विलंब केला आहे ही बाब तक्रारदार
यांनी शाबीत केली आहे काय ? होय.
2. सामनेवाले क्र 1 व 2 यांनी तक्रारदार यांना दयावयाचे सेवेत
त्रूटी ठेवली आहे ही बाब तक्रारदार शाबीत करतात काय ? सामनेवाले क्र.2
3. तक्रारदार हे तक्रारीत नमूद केलेली मागणी मिळण्‍यास पात्र
आहेत काय ? होय,अंशतः
4. काय आदेश ? अंतिम आदेशाप्रमाणे.
कारणमिंमासा
मुददा क्र.1 ते 3 ः-
तक्रारदा व सामनेवाले यांनी तक्रारीत व लेखी कैफियतमध्‍ये दिलेल्‍या बाबीचा विचार केला असता, खालील नमूद केलेल्‍या बाबीविषयी वाद नाही.तक्रारदार यांचे बचत खाते सामनेवाले क्र 1 बॅकेत आहे. तक्रारदार यांना दि.6.6.2013 रोजी रक्‍कम रु.47,466/- चा चेक पीएसीएल लि. यांनी दिलेला होता.सदरील चेक हा पंजाब नॅशनल बँक घोगरगांव (अहमदनगर) या शाखेचा होता. म्‍हणजेच तो चेक सामनेवाले क्र 2 या बॅकेचा होता. तक्रारदार यांनी सदरील चेक सामनेवाले क्र 1 बॅकेत वटवण्‍यासाठी भरला. सामनेवाले क्र 1 यांनी तो चेक दि.6.6.2013 रोजी सामनेवाले क्र 2 यांचेकडे क्लिअरिंगसाठी पाठविला. सदरील चेक सामनेवाले क्र 2 यांना दि.28.6.2013 रोजी प्राप्‍त झाला. सामनेवाले क्र 2 यांनी सदरील चेकच्‍या अनुषंगाने डि.डि.करुन पाठविला नाही. तो चेक सामनेवाले क्र 2 बँकेच्‍या कर्मचा-याकडून गहाळ झाला असे निदर्शनास येते. सदरील चेकच्‍या अनुषंगाने सामनेवाले क्र 2 यांनी चेकची रक्‍कम सामनेवाले क्र 1 बँके पाठविली नाही.
तक्रारदार यांचे वकिलांनी असा यूक्‍तीवाद केला की, सामनेवाले क्र 2 यांनी सदरील चेक गहाळ करुन त्‍या चेकची रक्‍कम मूदतीत तक्रारदार यांचे खाती भरण्‍यासाठी पाठविली नाही.तसेच सामनेवाले क्र 1 यांनी ती रक्‍कम मिळणेकामी दिरंगाई केली. तक्रारदार हे तक्रारीत नमूद केलेली नुकसान भरपाई मिळण्‍यास पात्र आहेत.
सामनेवाले क्र 1 यांचे वकील श्री.कूलकर्णी यांनी असा यूक्‍तीवाद केला की, सामनेवाले क्र 1 यांनी तो चेक सामनेवाले क्र 2 यांचेकडे रक्‍कम मंजूर होऊन पाठविणेकामी पाठविला. सामनेवाले क्र 2 यांचे कर्मचा-याकडहून सदरील चेक गहाळ झाला. सामनेवाले क्र 1 यांनी सामनेवाले क्र 2 यांना त्‍या बाबत वेळोवेळी लेखी कळविले व सहकार्य करण्‍याची हमी दिली असे असतानाही सामनेवाले क्र 2 यांनी सदरील रक्‍कम अदा करण्‍यास विलंब केला. सामनेवाले क्र 2 हे विलंबास जबाबदार आहेत. सामनेवाले क्र 1 यांचे वकिलांनी असा यूक्‍तीवाद केला की, दि.17.12.2013 रोजी सामनेवाले क्र 2 यांनी डूप्‍लीकेट ड्रॉफट तयार केला आहे व तो पाठविण्‍यात आला आहे. सदरील रक्‍कम अद्यापपावेतो प्राप्‍त झाली नाही. ती प्राप्‍त होताच तक्रारदार यांचे खात्‍यात जमा करण्‍यात येईल.
सामनेवाले क्र 2 यांचे तर्फे कोणीही हजर झाले नाही अगर युक्‍तीवाद केला नाही.
संपूर्ण कागदपत्राचे व शपथपत्राचे अवलोकन केले असता तक्रारदार यांनी दि.6.6.2013 रोजी रक्‍कम रु.47,466/- चा चेक त्‍यांचे ,खाती जमा होण्‍यासाठी सामनेवाले क्र 1 बँकेत भरला होता. सामनेवाले क्र 1 यांनी सदरील चेक सामनेवाले क्र 2 बॅकेच्‍या नांवे असल्‍यामुळे तो क्लिअरिंगकामी सामनेवाले क्र 2 यांचेकडे ताबडतोब पाठविला होता.सदरील चेक सामनेवाले क्र2 यांना प्राप्‍त झाला होता परंतु सामनेवाले क्र2 यांनी सदरील चेकच्‍या अनुषंगाने तो चेक पास करुन रक्‍कम सामनेवाले क्र 1 यांचेकडे पाठविली नाही. संपूर्ण कागदपत्राचे अवलोकन केले असता सामनेवाले क्र 2 यांचे कार्यालयातील कर्मचा-या कडून सदरील चेक गहाळ झाला ही बाब निष्‍पन्‍न होते. सामनेवाले क्र 2 बँकेतील कर्मचा-याचे निष्‍काळजीपणामुळे सदरील चेक गहाळ झाला आहे. सामनेवाले क्र 1 यांनी सामनेवाले क्र 2 यांना वेळोवेळी पत्र व स्‍मरणपत्रे पाठविली परंतु सामनेवाले क्र 2 यांनी सहकार्य केले नाही असे निदर्शनास येते. तक्रारदार हे सामनेवाले क्र 1 व 2 यांचे ग्राहक आहेत. सदरील चेक हा सामनेवाले क्र 2 बॅकेचा होता. तो तक्रारदार यांना देण्‍यात आला. सदरील चेक वटवून रक्‍कम तक्रारदार यांना अदा करण्‍याची जबाबदारी सामनेवाले क्र 2 यांचेवर होती. सदरील चेक मुदतीत वटवूनही रक्‍कम सामनेवाले क्र 2 यांनी तक्रारदार यांना अदा केली नाही. सबब, सामनेवाले क्र 2 यांने सेवेत त्रुटी ठेवली आहे.
तक्रारदार यांचे वकिलांनी असा यूक्‍तीवाद केला की, तक्रारदार यांचे कधीही न भरुन येणारे नुकसान झाले आहे. त्‍यामुळे तक्रारदार यांना जास्‍त नुकसान भरपाई देण्‍यात यावी. तसेच तक्रारदार यांना मानसिक व शारीरिक त्रास झाला आहे व त्‍याबाबतही जास्‍तीत जास्‍त रक्‍कम देण्‍याता यावी. तक्रारदार यांचे वकिलांनी त्‍यांचे युक्‍तीवादाचे समर्थनार्थ
I (2013) VPJ 62, PUNJAB STATE CONSUMER DISPUTES REDRESSAL COMMISSION, CHANDIGARH
STATE BANK OF INDIA vs JAGJIT KAUR
सदरील निकालामध्‍ये पॅरा नं.13 व 14 मध्‍ये मा.पंजाब राज्‍य ग्राहक वाद निवारण आयोग यांनी तक्रारदार हे Exemplary compensation मिळण्‍यास पात्र कआहेत असे नमुद केले आहे. सदरील केसमध्‍ये नमूद केलेली वस्‍तूस्थिती व या मंचासमोर असलेल्‍या तक्रारीची वस्‍तूस्थिती समान आहे. सामनेवाले क्र 2 यांचे कार्यालयातील कर्मचा-याकडून चेक गहाळ झाला. सदरील चेक हा मौल्‍यावान दस्‍त होता. तो सांभाळण्‍याची जबाबदारी सामनेवाले क्र 2 यांचे बँकेत काम करणा-या कर्मचा-याची होती. त्‍यांनी त्‍यांचे कर्तव्‍यात कसूर केला आहे. तक्रारदार यांचा काही दोष नसताना त्‍यांना सदरील रक्‍कम मिळण्‍यास विलंब झाला आहे. तक्रारदार यांना वेळोवेळी चकरा माराव्‍या लागल्‍या व अर्ज करावा लागला. त्‍यामुळे तक्रारदार यांना शारीरिक व मानसिक त्रास झाला आहे. तक्रारदार हा व्‍यवसायाने शेतकरी असल्‍यामुळे त्‍यांना ती रक्‍कम मुदतीत मिळाली नाही. त्‍यामुळे त्‍यांचे व्‍यवसायात नुकसान झाले आहे. वर नमूद केलेल्‍या बाबीचा विचार केला असता सामनेवाले क्र 2 यांनी चेकची रक्‍कम रु.47,466/- व त्‍यावर व्‍याज दयावे. मानसिक व शारिरीक त्रासापोटी रककम रु.7,000/- व तक्रारीच्‍या खर्चापोटी रु.5,000/- तक्रारदार यांना दयावेत. सामनेवाले क्र.1 यांनी सामनेवाले क्र.2 यांचेकडे मुदतीत चेक पाठविला आहे. तसेच चेक वटवून जात नाही म्‍हणून योग्‍य ती कारवाई केली आहे. सामनेवाले क्र.1 यांनी सेवेत त्रुटी ठेवली नाही.
मुददा क्र.1 ते 3 चे उत्‍तर होकारार्थी देण्‍यात येते.
सबब, मंच खालीलप्रमाणे आदेश देत आहे.
आदेश
1) तक्रारदाराची तक्रार सामनेवाले क्र.2 विरुध्‍द मंजूर करण्‍यात
येत आहे.
2) सामनेवाले क्र.2 यांना आदेश देण्‍यात येतो की,तक्रारदार यांना
धनादेशाची रक्‍कम रु.47,466/- निकाल कळाल्‍यापासून 30
दिवसांचे आंत दयावी. तसेच वरील रक्‍कमेवर दि.8.7.2013
पासून ते रक्‍कम जमा होईपर्यतचे दिनांकापर्यतचे व्‍याज
द.सा.द.शे.12 टक्‍के प्रमाणे दयावे.
3) सामनेवाले क्र.2 यांना आदेश देण्‍यात येतो की, तक्रारदार यांना
मानसिक व शारीरिक त्रासापोटी रक्‍कम रु.7,000/- व तक्रारीच्‍या
खर्चापोटी रु.5000/- दयावेत.
4) ग्राहक संरक्षण कायदा 1986 चे अधिनियम 2005 मधील कलम
20 (3) प्रमाणे तक्रारीतील सदस्‍यांचे संच तक्रारदाराला परत
करावेत.
श्रीमती मंजूषा चितलांगे, श्री.विनायक लोंढे,
सदस्‍य अध्‍यक्ष
जिल्‍हा ग्राहक तक्रार निवारण मंच, बीड
