निकाल
दिनांक- 22.07.2014
(द्वारा- श्रीमती मंजुषा चितलांगे, सदस्य)
तक्रारदार बहिणा अप्पाराव कांबळे यांनी सदरील तक्रार ग्राहक संरक्षण कायदा 1986 कलम 12 अन्वये सामनेवाला यांनी सेवेमध्ये कसूर केल्याबाबत नुकसान भरपाई मिळणेसाठी दाखल केली आहे.
तक्रारदाराची तक्रार थोडक्यात येणेप्रमाणे, तक्रारदार ही नगर परिषद येथे ट्रेसर म्हणून नोकरीस होती. तक्रारदार ही दि.30.06.2004 रोजी सेवानिवृत्त झालेली आहे. तक्रारदार यांनी सामनेवाला क्र.2 यांचेकडून दि.13.05.2000 रोजी रक्कम रु.50,000/- चे पगार तारण कर्ज घेतले होते. सदर कर्जास पगारामधून हप्ता कपात करणेचे हमीपत्र सामनेवाला क्र.1 यांना दिले होते, सामनेवाला क्र.1 यांनी दरमहा हप्ता रक्कम रु.1,000/- तक्रारदाराचे पगारातून कपात केलेली आहे. तक्रारदार यांनी सामनेवाला क्र.2 यांना कर्जाचा खाते उतारा मागितला असता त्यांनी जाणुनबूजून खाते उतारा देण्यास टाळाटाळ केली आहे. सामनेवाला क्र.1 हे तक्रारदाराचे पगारातून कपात केलेल्या हप्त्याचे विवरणपत्र व पगारपत्र स्लीप मागितली असता सामनेवाला क्र.1 यांनी दिली नाही. तक्रारदाराचे पगारातून कपात केलेल्या कर्जाचे हप्ते पाठविण्याची जबाबदारी ही सामनेवाला क्र.1 ची आहे. तसेच सामनेवाला क्र.1 व 2 हे आपसात संगनमत करुन कसल्याही प्रकारची माहिती तक्रारदारास देत नाही. सामनेवाला क्र.1 यांनी 2004 मध्य रक्कम रु.51,265/- कपात करुन घेतले आहे, सदर रक्कम 2006 मध्य सामनेवाला क्र.2 कडे जमा केली आहे. तक्रारदारांनी कर्जापोटी एकूण रक्कम रु.99,547/- सामनेवाला क्र.2 कडे जमा केलेले आहे, असे असताना सुध्दा सामनेवाला क्र.1 यांनी तक्रारदाराचे पगारातून बेकायदेशिररित्या जास्तीची रक्कम कपात केलेली आहे. तक्रारदाराचे पगारातून कपात केलेले हप्ते व कपात केलेल्या कर्जाची रक्कम सामनेवाला क्र.2 कउे जमा करण्याची जबाबदारी सामनेवाला क्र.1 ची आहे. सामनेवाला क्र.2 यांनी जास्त व्याजदर लावून तक्रारदाराकडून जास्तीची रक्कम दाखवून बेकायदेशिररित्या वसूल करण्याचा प्रयत्न करत आहे. तक्रारदार यांनी सामनेवाला क्र.2 कडे पूर्ण रकमेची परतफेड केलेली आहे. तक्रारदार हया सेवानिवृत्त झाल्यानंतर सामनेवाला क्र.1 यांनी तक्रारदाराच्या पेन्शनमधून हप्ते कपात केले आहे. सबब तक्रारदारास सामनेवाला क्र.1 यांनी केलेल्या कृत्यामुळे शारिरिक, आर्थिक व मानसिक त्रास सहन करावा लागला. सबब तक्रारदाराची तक्रार मंजूर करण्यात यावी. सामनेवाला क्र.1 यांनी तक्रारदाराच्या पेन्शनमधून हप्ता कपात न करण्याबाबत आदेश करावेत, तक्रारदारास झालेल्या मानसिक व शारिरिक त्रासापोटी रक्कम रु.25,000/- देण्यात यावे. सबब तक्रारदाराची तक्रार मंजूर करण्यात यावी.
सामनेवाला क्र.1 हे या मंचासमोर हजर झाले व त्यांनी निशाणी 20 अन्वये आपले लेखी म्हणणे दाखल केले. सामनेवाला क्र.1 यांनी तक्रारदार हे नोकरीस होते ही बाब मान्य केली आहे. तसेच तक्रारदार यांनी दि.13.05.2000 रोजी रक्कम रु.50,000/- चे पगार तारण कर्ज सामनेवाला क्र.2 कउून घेतले आहे ही बाब मान्य केली आहे. तसेच तक्रारदार हे दि.30.06.2004 रोजी सेवानिवृत्त झाले ही बाब मान्य आहे. सामनेवाला क्र.1 यांनी तक्रारदाराचे पगारातून कर्ज हप्ता कपात करण्याचे हमीपत्र दिले आहे ही बाब सुध्दा मान्य केली आहे. सामनेवाला क्र.1 यांनी तक्रारीतील उर्वरीत मजकूर स्पष्टपणे नाकारलेला आहे. सामनेवाला क्र.1 यांचे कथन की, तक्रारदाराने सामनेवाला क्र.2 कडून घेतलेल्या कर्जाची रक्कम परतफेड करण्याची जबाबदारी ही तक्रारदाराची आहे. तक्रारदार हया सामनेवाला क्र.1 याचेवर कसलाही सबळ पुरावा व कागदोपत्री पुरावा नसताना खोटे आरोप करत आहे. सबब तक्रारदाराची तक्रार ही खर्चासह नामंजूर करण्यात यावी.
सामनेवाला क्र.2 यांना रजिस्टर पोस्टाद्वारे नोटीसची बजावणी झाली. नोटीस मिळूनही ते या मंचासमोर हजर झाले नाही. सबब त्यांचे विरुध्द सदर प्रकरण एकतर्फा चालविण्याचा आदेश करण्यात आला आहे.
तक्रारदार यांनी तक्रारीसोबत निशाणी क्र.4 अन्वये कागदपत्र दाखल केले. तक्रारदार यांनी बँकेचा खाते उतारा दाखल केलेला आहे. तक्रारदाराचे पुराव्याचे शपथपत्र दाखल केलेले आहे. तक्रारदार यांनी दाखल केलेले कागदपत्राचे अवलोकन केले. तसेच सामनेवाला क्र.1 यांनी दाखल केलेला जबाब याचे अवलोकन केले. तक्रारदार व सामनेवाला यांचा युकतीवाद ऐकला. न्यायनिर्णयासाठी खालील मुददे उपस्थित होतात.
मुददे उत्तर
1) सामनेवाला क्र.1 यांनी तक्रारदाराच्या पेन्शनमधून
कर्जाची रक्कम कपात करुन सेवा देण्यात कसूर
केला आहे, ही बाब तक्रारदार यांनी शाबीत
केली आहे काय ? होय.
2) तक्रारदार हया तक्रारीतील मागणी मिळण्यास
पात्र आहे काय ? होय.
3) आदेश काय ? अंतिम आदेशाप्रमाणे.
कारणमिंमासा
मुददा क्र.1 व 2 ः- तक्रारदार यांचे वकील श्री.गंडले यांनी युक्तीवादात सांगितले की, तक्रारदार हे सामनेवाला क्र.1 कडे नोकरीस होते त्यावेळी सामनेवाला क्र.2 कउून तक्रारदाराने रु.50,000/- चे पगार तारण कर्ज घेतले होते. पगारामधून हप्ता कपात करण्यासाठी सामनेवाला क्र.1 यांना हमीपत्र दिले होते, त्यानुसार सामनेवाला क्र.1 हे तक्रारदाराच्या पगारातून दरमहा रु.1,000/- हप्ता कपात केली. सामनेवाला क्र.1 यांनी कर्जापोटी संपूर्ण रक्कम ही सामनेवाला क्र.2 यांच्याकडे भरली आहे. सामनेवाला क्र.1 हयांना कर्ज कपात केल्याचे विवरणपत्र व पगाराची स्लीप इत्यादी कागदपत्र मागितले असता सामनेवाला क्र.1 यांनी देण्यास टाळाटाळ केली. सामनेवाला क्र.2 यांनी सुध्दा खाते उतारा मागितल्यास देण्यास टाळाटाळ केली. तक्रारदार यांनी कर्जापोटी संपूर्ण रक्कम भरली असताना सुध्दा सामनेवाला हे तक्रारदाराच्या पगारातून अवाजवी रक्कम कपात केली आहे. तक्रारदार हे दि.30.06.2004 रोजी सेवानिवृत्त झाले आहे. सेवानिवृत्तीनंतर ही सामनेवाला क्र.1 यांनी तक्रारदाराच्या पेन्शनमधून कर्जापोटी हपता कपात केले आहे. तक्रारदाराने संपूर्ण रक्कम भरली असताना सुध्दा सामनेवाला क्र.1 यांनी पेन्शनमधून कर्जापोटी हप्ता कपात करुन सेवेत कसूर केला आहे. त्यामुळे तक्रारदारास शारिरिक व मानसिक त्रास सहन करावा लागला. सबब तक्रारदाराची तक्रार मंजूर करण्यात यावी.
सामनेवाला क्र.1 यांचे वकील श्री.शिंदे यांनी युक्तीवाद केला. युक्तीवाद करत असतांना सांगितले की, तक्रारदार याने पगारातून कर्जाचा हप्ता कपात न करण्याची विनंती केली होती. तसेच तक्रारदाराने सामनेवाला क्र.2 कडून घेतलेल्या कर्जाची पूर्णपणे परतफेड करण्याची जबाबदारी ही तक्रारदाराची आहे. सामनेवाला क्र.1 हयास जबाबदार नाही. तक्रारदार हे सामनेवाला क्र.1 वर खोटे आरोत करत आहे व कर्जाची रक्कम भरण्यास टाळाटाळ करत आहे. सामनेवाला क्र.1 यांना तक्रारदारास सेवा देण्यात कोणताही कसूर केला नाही. सबब तक्रारदाराची तक्रार खर्चासह नामंजूर करण्यात यावी.
सामनेवाला क्र.2 यांना नोटीस बजावणी झाली असताना सुध्दा मंचासमोर हजर झाले नाही. सबब त्यांच्या विरुध्द सदर प्रकरण एकतर्फा चालविण्याचा आदेश झाला आहे.
वर नमुद केलेला युक्तीवाद लक्षात घेतला. तक्रारदार यांनी दाखल केलेले कागदपत्र व पुराव्याचे शपथपत्र याचे अवलोकन केले. तक्रारदार हे सामनेवाला क्र.1 यांच्याकडे नोकरीस होते त्यावेळी तक्रारदार यांनी सामनेवाला क्र.2 यांच्याकउून पगार तारण कर्ज घेतले होते व सदर कर्जाची परतफेड करण्याची जबाबदारी ही सामनेवाला क्र.1 ची होती. तक्रारदार हे सेवानिवृत्त कर्मचारी आहे. दि.30.06.2004 रोजी तक्रारदार सेवेतून निवृत्त झाले आहे. तक्रारदार यांनी घेतलेल्या कर्जाची रक्कम रु.50,000/- ही पगार तारण कर्ज म्हणून घेतले होते व सदर रक्कमची परतफेड करण्याची जबाबदारी ही सामनेवाला क्र.1 यांची होती. त्याबाबतचे हमीपत्र तक्रारदार यांनी सामनेवाला क्र.1 यांना दिले आहे. सामनेवाला क्र.1 हे तक्रारदार यांच्या पगारातून दरमहा रक्कम रु.1,000/- कापत होते व सदर कर्जाची हप्त्याची रक्कम सामनेवाला क्र.2 कडे जमा करत होते. तक्रारदार यांनी सामनेवाला क्र.1 व सामनेवाला क्र.2 यांना सदर कर्जाची परतफेड केलेल्या रकमेबददल विवरणपत्र मागितले तसेच खाता उतारा मागितला असता सामनेवाला यांनी तक्रारदारास देण्यास टाळाटाळ केली. तसेच तक्रारदाराच्या सदर कर्जाची किती रक्कम पगारातून कपात केली आहे, त्याबाबतही हिशोब मंचासमोर दाखल केला नाही. सामनेवाला क्र.1 यांनी तक्रारदाराकडून कर्जापोटी पूर्ण रक्कम वसूल केली आहे. सामनेवाला क्र.1 यांनी तक्रारदाराच्या पगारातून रक्कम वसूल करुन ही सामनेवाला क्र.2 कडे रक्कम जमा करणे ही सामनेवाला क्र.1 यांची जबाबदारी आहे.
सामनेवाला क्र.1 यांची जबाबदारी असताना सुध्दा त्यांना बेकायदेशिर कृत्य केले आहे असे निदर्शनास येते. तक्रारदार हे सेवानिवृत्त होत असताना कर्जाची संपूर्ण रक्कम व हप्ते सामनेवाला क्र.1 यांनी वसूल करुन ते सामनेवाला क्र.2 यांच्याकडे पाठविल्याचे निदर्शनास येते. तक्रारदार हे सेवानिवृत्त झाल्यानंतरही सामनेवाला क्र.1 यांनी तक्रारदाराच्या पेन्शनमधून कर्जाचे हप्ते कपात केल्याचे निदर्शनास आले. मा.मंचानी तक्रारदाराचा अंतरीम अर्ज मंजूर करुन सामनेवाला क्र.1 यांना सदर रक्कम कपात न करण्याचा आदेश दिला होता परंतू सामनेवाला क्र.1 यांनी सदर आदेशाचे उल्लंघन केले असे तक्रारदार यांनी दाखल केलेल्या अर्जावरुन निदर्शनास येते. सामनेवाला क्र.1 यांनी तक्रारदाराच्या पेन्शनमधून रक्कम कपात करण्याचा कोणताही अधिकार नाही. पेन्शनमधून कर्जाची रक्कम कपात करणे हे कृत्य बेकायदेशिर आहे. सदरील बाब ही गंभीर स्वरुपाची आहे. सामनेवाला क्र.1 हे तक्रारदाराच्या पगारातून कर्जाची रक्कम कपात करुन सामनेवाला क्र.2 कडे जमा करण्यासाठी जबाबदार आहे. सामनेवाला क्र.1 यांनी बेकायदेशिर कृत्य करुन तक्रारदार यास सेवा देण्यात कसूर केला आहे. तक्रारदारास मानसिक, आर्थिक त्रास सहन करावा लागला. यावरुन मंचाचे असे मत आहे की, सामनेवाला क्र.1 यांनी तक्रारदाराच्या पेन्शनमधून कोणतीही रक्कम कपात करु नये. सामनेवाला क्र.1 यांनी मंचाचे आदेश असताना सुध्दा तक्रारदाराच्या पेन्शनमधून रक्कम कपात केली आहे. कपात केलेली रक्कम रु.4,000/- तक्रारदार मिळण्यास पात्र आहे. तसेच शारिरिक व मानसिक त्रासापोटी रक्कम रु.5,000/- व तक्रारीचा खर्च म्हणून रक्कम रु.2,000/- मिळण्यास पात्र आहे. म्हणून मुददा क्र.1 व 2 चे उत्तर होकारार्थी देण्यात येते.
सबब, मंच खालीलप्रमाणे आदेश देत आहे.
आदेश
1) तक्रारदाराची तक्रार मंजूर करण्यात येत आहे.
2) सामनेवाला क्र.1 यांना आदेश देण्यात येतो की, त्यांनी तक्रारदार
यांचे निवृत्त वेतनातून कर्जापोटी कोणतीही रक्कम वसूल करु
नये.
3) सामनेवाला क्र.1 यांना आदेश देण्यात येतो की, त्यांनी मंचाचे
आदेश असतांना सुध्दा तक्रारदाराच्या पेन्शनमधून कपात केलेली रक्कम रु.4,000/- (अक्षरी रु.चार हजार ) तक्रारदारास निकाल कळाल्यापासून 30 दिवसाच्या आत देणे. सदर रक्कम विहीत मुदतीत न दिल्यास त्यावर द.सा.द.शे.9 टक्के दराने व्याज द्यावे.
4) सामनेवाला क्र.1 यांनी तक्रारदार यांना झालेल्या मानसिक व
शारिरिक त्रासापोटी नुकसान भरपाई रु.5,000/- (अक्षरी रुपये
पाच हजार फक्त) व तक्रारीच्या खर्चापोटी रु.2000/- (अक्षरी
रुपये दोन हजार पाचशे) दयावेत.
5) ग्राहक संरक्षण कायदा 1986 चे अधिनियम 2005 मधील
कलम 20 (3) प्रमाणे तक्रारीतील सदस्यांचे संच तक्रारदाराला
परत करावेत.
श्री.रविंद्र राठोडकर, श्रीमती मंजूषा चितलांगे, श्री.विनायक लोंढे,
सदस्य सदस्य अध्यक्ष
जिल्हा ग्राहक तक्रार निवारण मंच, बीड