01. तक्रारकर्तीने प्रस्‍तूत तक्रार ग्राहक संरक्षण कायदा 2019 च्‍या कलम 35 खाली विरुध्‍दपक्ष क्रं-1 ते 3 यांचे विरुध्‍द शेतकरी अपघात विमा योजने अंतर्गत तिचे मुलाचे अपघाती मृत्‍यू संबधात विमा दाव्‍याची रक्‍कम न मिळाल्‍या बाबत दाखल केलेली आहे. 02. तक्रारीचा थोडक्‍यात आशय खालील प्रमाणे- तक्रारकर्ती ही उपरोक्‍त नमुद पत्‍त्‍यावर राहत असून तिचा मुलगा चॉंद पुंडलीक सार्वे हा शेती करीता होता आणि त्‍याचे सामूहिक मालकीची मौजा लाखोरी, तालुका लाखनी, जिल्‍हा भंडारा येथे गट क्रं 167 व गट क्रं 168 ही शेत जमीन आहे. विरुध्‍दपक्ष क्रं-1) तालुका कृषी अधिकारी असून ते महाराष्‍ट्र शासनाचे वतीने शेतक-याचा विमा काढतात व विमा दावा स्विकारुन व आवश्‍यक दस्‍तऐवजाची पुर्तता करुन घेऊन पुढे तो विमा दावा विमा कंपनीकडे दाखल करतात तर विरुध्‍दपक्ष क्रं 2 ही विमा सल्‍लागार कंपनी आहे. विरुध्‍दपक्ष क्रं 3 ओरिएन्‍टल इन्‍शुरन्‍स कंपनी आहे. सदर विमा योजने अंतर्गत तिचे मुलाचा रुपये-2,00,000/- एवढया रकमेचा शेतकरी अपघात विमा शासना मार्फत काढण्‍यात आला होता. तिने पुढे असे नमुद केले की, तिचा मुलगा चॉंद पुंडलीक सार्वे हा दिनांक-27.03.2018 रोजी आपले गावातील मित्र बादल पुरुषोत्‍तम भोयर, नागेश्‍वर पुरुषोत्‍तम वैद्द, सतिश विश्‍वनाथ वाघाडे यांचे सोबत आलेसुर शेत शिवारात गुनीराम पुंडलीक वैद्द यांच्‍या शेतात जेवणाची पार्टी करण्‍यास गेले होते. तक्रारकर्तीचा मुलगा चॉंद हा जेवण झाल्‍या नंतर हात धुण्‍या करीता जवळच शेतातील विहिरी जवळ गेला आणि त्‍याचा पाय घसरुन तोल जाऊन विहिर मध्‍ये पडला आणि त्‍याचा मृत्‍यू तयाच दिवशी विहिरीतील पडून झाला. सदर अपघाती घटनेची सुचना पोलीस स्‍टेशन, लाखनी येथे देण्‍यात आली असता पोलीसांनी मर्ग क्रं-21/2018 दिनांक-28.03.2018 रोजी दाखल केली व घटनास्‍थळावर जाऊन पंचनामा केला. तिच्‍या मुलाचे मृत्‍यू नंतर त्‍याचे कुटूंबातील कायदेशीर वारसदार खालील प्रमाणे आहेत- - श्रीमती अर्चना पुंडलीक सार्वे- आई.
- इंदिरा पुंडलीक सार्वे- बहिण.
- जयश्री पुंडलीक सार्वे- बहिण.
- आरती पुंडलीक सार्वे- बहिण
- ज्‍योती पुडलीक सार्वे- बहिण.
- सुरज पुंडलीक सार्वे- भाऊ.
तिने शेतकरी अपघात विमा योजने अंतर्गत विमा असल्‍याने आवश्‍यक दस्‍तऐवजांसह विरुध्‍दपक्ष क्रं-1 तालुका कृषी अधिकारी यांचे कार्यालयात विमा दावा प्रस्‍ताव शेती व पोलीस दस्‍तऐवजांसह दाखल केला. परंतु बराच कालावधी उलटून सुध्‍दा तिचा विमा दावा निकालात काढला नसल्‍याने तिने विरुध्‍दपक्षांना वेळोवेळी तोंडी विनंती केली. या संदर्भात तिचे असे म्‍हणणे आहे की, शासन निर्णया प्रमाणे विमा कंपनीने 60 दिवसात विमा दावा निकाली काढण्‍याचे स्‍पष्‍ट निर्देश दिलेले आहेत परंतु विरुध्‍दपक्ष विमा कंपनीने विमा दावा रक्‍कम न देऊन दोषपूर्ण सेवा दिलेली आहे, त्‍यामुळे तिला शारिरीक, मानसिक व आर्थिक त्रास सहन करावा लागत आहे म्‍हणून तिने प्रस्‍तुत तक्रार जिल्‍हा ग्राहक आयोगा समक्ष दाखल करुन त्‍याव्‍दारे पुढील मागण्‍या विरुध्‍दपक्षा विरुध्‍द केल्‍यात- - विरुध्‍दपक्षांना आदेशित करण्यात यावे की, त्‍यांनी तिचे मुलाचे अपघाती मृत्‍यू संबधात गोपीनाथ मुंडे शेतकरी अपघात विमा योजने अंतर्गद देय विमा राशी रुपये-2,00,000/- तक्रारकर्तीला दयावी आणि सदर विमा रकमेवर घटना दिनांक-27.03.2018 पासून ते रकमेच्‍या प्रत्‍यक्ष अदायगी पावेतो दरमहा 16 टक्‍के दराने व्‍याज देण्‍याचे आदेशित व्‍हावे.
- तिला झालेल्‍या मानसिक, शारिरीक व आर्थिक त्रासाबद्दल नुकसान भरपाई म्‍हणून रुपये-50,000/- तसेच तक्रारखर्च म्‍हणून रुपये-10,000/- विरुध्‍दपक्षांनी देण्‍याचे आदेशित व्‍हावे.
- या शिवाय योग्‍य ती दाद त्‍यांचे बाजूने मंजूर करण्यात यावी.
03. विरुध्‍दपक्ष क्रं 1 तालुका कृषी अधिकारी, लाखनी, जिल्‍हा भंडारा यांनी लेखी उत्‍तर जिल्‍हा ग्राहक आयोगा समक्ष दाखल केले. त्‍यांनी उत्‍तरा मध्‍ये नमुद केले की, तक्रारकर्तीचा मुलगा श्री चांद पुंडलीक सार्वे हा शेतकरी होता आणि त्‍याचे नावे शेती होती. त्‍याचा अपघाती मृत्‍यू दिनांक-27.03.2018 रोजी झाला होता. त्‍याचे अपघाती मृत्‍यू बाबत तक्रारकर्तीने विमा दावा प्रस्‍ताव आवश्‍यक दस्‍तऐवजांचे प्रतींसह त्‍यांचे कार्यालयात दिनांक-29.06.2018 रोजी सादर केला होता. त्‍यानंतर त्‍यांनी सदर प्रस्‍ताव त्‍यांचे कार्यालयाचे जावक क्रं-1424, दिनांक-29.06.2018 अन्‍वये जिल्‍हा अधिक्षक, कृषी अधिकारी भंडारा यांचे कार्यालयात सादर केला होता. विमा दावा प्रस्‍ताव मंजूर अथवा नामंजूर करणे ही विरुध्‍दपक्ष क्रं 3 विमा कंपनीचे अधिकारातील बाब असल्‍यामुळे त्‍यांचा सदर प्रकरणातून मुक्‍त करण्यात यावे अशी विनंती केली. 04. विरुध्‍दपक्ष क्रं 2 जयका इन्‍शुरन्‍स सर्व्‍हीस ब्रोकरेज प्रायव्‍हेट लिमिटेड यांनी लेखी उत्‍तर जिल्‍हा ग्राहक आयोगा समोर दाखल केले. त्‍यांनी असे नमुद केले की, तक्रारकर्तीच्‍या मुलाचे निधन दिनांक-27.03.2018 रोजी झाले. तिचे मुलाचे मृत्‍यू नंतर तिने विमा दावा प्रस्‍ताव आवश्‍यक दस्‍तऐवजांसह विरुध्‍दपक्ष क्रं 1 तालुका कृषी अधिकारी यांचे कार्यालयात दिनाक-29.06.2018 रोजी दाखल केला होता. त्‍यानंतर सदर विमा दावा प्रस्‍ताव जिल्‍हा अधिक्षक कृषी अधिकारी यांचे कडून विरुध्‍दपक्ष क्रं 2 जयका इन्‍शुरन्‍स ब्रोकरेज यांना दिनांक-04.05.2019 रोजी प्राप्‍त झाला होता. विरुध्‍दपक्ष क्रं 2 यांनी विरुध्‍दपक्ष क्रं 3 ओरिएन्‍टल इन्‍शुरन्‍स कंपनीचे कार्यालयात सदर विमा दावा प्रस्‍ताव आवश्‍यक दसतऐवजांसह दिनांक-17.08.2019 रोजी पाठविला. विरुध्‍दपक्ष क्रं 3 विमा कंपनीने मृतक हा घटनेच्‍या दिवशी व वेळेत दारु पिऊन दारुचे अमलाखाली असल्‍यामुळे त्‍याचा अपघात झाला होता असे कारण दर्शवून दिनांक-13.11.2019 रोजीचे पत्रान्‍वये तक्रारकर्तीचा विमा दावा नमांजूर केला. ते फक्‍त शासन आणि विमा कंपनी यांचे मध्‍ये मध्‍यस्‍थ म्‍हणून कार्य करतात. विमा दावा मंजूर करणे वा नामंजूर करणे ही विमा कंपनीचे अखत्‍यारीतील बाब आहे. त्‍यांनी कोणतीही दोषपूर्ण सेवा दिलेली नाही करीता त्‍यांचे विरुध्‍दची तक्रार खारीज करण्यात यावी अशी विनंती केली. 05. विरुध्‍दपक्ष क्रं 3 ओरिएन्‍टल इन्‍शुरन्‍स कंपनी लिमिटेड, नागपूर तर्फे लेखी उत्‍तर जिल्‍हा ग्राहक आयोगा समक्ष दाखल करण्यात आले. त्‍यांनी आपल्‍या लेखी उत्‍तरात असे नमुद केले की, तक्रारीतील परिच्‍छेद क्रं 1 ते 4 हा अभिलेखाचा भाग असल्‍याने उत्‍तर देण्‍याची आवश्‍यकता नाही. परिच्‍छेद क्रं 5 व क्रं 6 मधील आरोप अमान्‍य आहेत. प्रस्‍तुत तक्रार कालबाहय आहे कारण अपघाती घटना दिनांक-27.03.2018 रोजीची असून सदर तक्रार जिल्‍हा ग्राहक आयोगा समक्ष दिनांक-01.10.2020 रोजी दाखल केलेली आहे म्‍हणून ती खारीज करण्यात यावी. आपले विशेष कथनात नमुद केले की, मृतक चांद पुंडलीक सार्वे हा तयाचे मित्रां सोबत गुणीराम पुंडलीक वैद्द यांचे शेतात पार्टीसाठी गेले होते आणि वेळ ही रात्रीची होती. पोलीस स्‍टेशन लाखनी येथे मृतक चांद पुंडलीक सार्वे याचे मृत्‍यू संबधात मर्ग क्रं 21/2018 नोंदविण्‍यात आला. पोलीस दस्‍तऐवजावरुन स्‍पष्‍ट होते की, पार्टीमध्‍ये मटन व पनीरची भाजी स्‍वयंपाक करुन नंतर मद्द प्राशन करुन सोबत जेवण केले आणि मृतक चांद सार्वे याचे जेवण आटोपलया नंतर तो जवळील उघडया कोरडया विहिरी तवळ हात धुण्‍यास गेला असता त्‍याचा पाय घसरुन तोल गेला आणि तो विहिरी मध्‍ये पडलयाने त्‍याचा मृत्‍यू झाला. घटनेच्‍या वेळी मृतकाने दारुचे सेवन केल्‍यामुळे आणि तो दारुचे अमलाखाली असल्‍यामुळे त्‍याचा तोल जाऊन तो विहिरीत पडला आणि सदर घटनेसाठी मृतक स्‍वतःच जबाबदार आहे, त्‍यामुळे विरुध्‍दपक्ष क्रं 3 ओरिएन्‍टल इन्‍शुरन्‍स कंपनी ही विमा रक्‍कम देण्‍यास जबाबदार नाही आणि ही बाब पोलीस दस्‍तऐवजा वरुन सिध्‍द होते. करीता तक्रार खारीज करण्यात यावी असे नमुद केले. 06. उभय पक्षां तर्फे प्रकरणांत दाखल केलेल्‍या दस्‍तऐवजांचे जिल्‍हा ग्राहक आयोगा व्‍दारे अवलोकन करण्यात आले, त्‍यावरुन जिल्‍हा ग्राहक आयोगाव्‍दारे प्रकरणात न्‍यायनिवारणार्थ खालील मुद्दे उपस्थित होतात- अक्रं | मुद्दा | उत्‍तर | 01 | सदर तक्रार ही मुदतीत आहे काय? | -होय- | 02 | मृतक चॉंद पुंडलीक सार्वे याचे झालेल्‍या अपघाती मृत्‍यूला तो स्‍वतःच जबाबदार आहे ही बाब विरुध्‍दपक्ष क्रं 3 विमा कंपनीने सिध्‍द केलेली आहे काय? | -नाही- | 03 | विरुध्‍दपक्ष क्रं 3 विमा कंपनीने तक्रारकर्तीला विमा दाव्‍याची रक्‍कम न देऊन दोषपूर्ण सेवा दिल्‍याची बाब सिध्‍द होते काय? | -होय- | 04 | काय आदेश | अंतीम आदेशा नुसार |
मुद्दा क्रं 1 07. विरुध्‍दपक्ष क्रं 3 विमा कंपनीने आपले लेखी उत्‍तरात प्रस्‍तुत तक्रार प्रस्‍तुत तक्रार कालबाहय आहे कारण अपघाती घटना दिनांक-27.03.2018 रोजीची असून सदर तक्रार जिल्‍हा ग्राहक आयोगा समक्ष दिनांक-01.10.2020 रोजी दाखल केलेली आहे म्‍हणून ती खारीज करण्यात यावी. या संदर्भात जिल्‍हा ग्राहक आयोगाव्‍दारे स्‍पष्‍ट करण्यात येते की, विरुध्‍दपक्ष क्रं 3 विमा कंपनीने तक्रारकर्तीचा विमा दावा हा दिनांक-13.11.2019 रोजी नामंजूर केला म्‍हणून तक्रारीचे कारण हे विमा दावा नामंजूरीचे दिनांकास म्‍हणजे दिनांक-13.11.2019 रोजी घडलेले असून तेथून दोन वर्षाचे आतच म्‍हणजे दिनांक-10.01.2020 रोजी तक्रारकर्तीने तक्रार जिल्‍हा ग्राहक आयोगा समक्ष दाखल केलेली आहे आणि त्‍यामुळे प्रस्‍तुत तक्रार मुदतीत आहे असे जिल्‍हा ग्राहक आयोगाचे मत आहे आणि म्‍हणून आम्‍ही मुद्दा क्रं 1 चे उत्‍तर होकारार्थी नोंदवित आहोत.
मुद्दा क्रं-2 व 3 08. पोलीस निरिक्षक, पोलीस स्‍टेशन लाखनी यांचे अकस्‍मात मृत्‍यू अहवाला वरुन असे दिसून येते की, मृतक चांद पुंडलीक सार्वे हा त्‍याचे मित्र बादल पुरुषोत्‍तम भोयर, नागेश्‍वर पुरुषोत्‍तम वैद्द, सतीश विश्‍वनाथ वाघाडे यांचे सोबत गुणीराम पुंडलीक वैद्द यांचे शेतात पार्टीसाठी गेले होते. मृतक चॉंद सार्वे याचे जेवण झाल्‍या नंतर तो हात धुण्‍या करीता जवळील जमीनी लगत असलेल्‍या विना तोंडाचे कोरडया विहिरी जवळ गेला असता त्‍याचा पाय घसरलयाने तोल जाऊन विहिरी मध्‍ये पडलयाने त्‍याचा मृत्‍यू झाला असे नमुद आहे. तसेच पुढे असेही नमुद आहे की, मृतक आणि त्‍याचे मित्रांनी मटन खाऊन व मद्द प्राशन केले होते. या संदर्भात जिल्‍हा ग्राहक आयोगाव्‍दारे पोलीसांचे दस्‍तऐवजाचे अवलोकन करण्यात आले. मृतक हा अपघाती घटनेच्‍या पूर्वी मद्द पिऊन अमलाखाली होता असे पाहणारा कोणीही प्रत्‍यक्षदर्शी साक्षदाराचे बयान या प्रकरणात पोलीसांनी नोंदविलेले नाही. पोलीस निरिक्षक, पोलीस स्‍टेशन लाखनी, जिल्‍हा भंडारा यांनी केवळ मृतकास विहिरीतून बाहेर काढणारे व मृतकाचे नातेवाईक तसेच मृतक यास लाखनी येथे घेऊन जाणा-या लोकांना मृतकाचे मरणा बाबत विचारपूस करुन त्‍यांनी दिलेल्‍या बयानाचे आधारावर निष्‍कर्ष काढला की, मृतकाने अपघाती घटने पूर्वी मद्द प्राशन केले होते व तो दारुचे अमलाखाली असल्‍याने त्‍याचा तोल जाऊन तो विहिरीत पडून मृत्‍यू पावला परंतु मृतकाचे मित्रांना जे प्रत्‍यक्ष घटनेच्‍या वेळी मृतका सोबत होते त्‍यांना पोलीसांनी तसेच विरुध्‍दपक्ष विमा कंपनीने तपासलेले नाही. (Not examine by the police and O.P. Insurance Company) त्‍यामुळे केवळ पोलीसांनी नोंदविलेल्‍या बयानाच्‍या आधारे विरुध्‍दपक्ष क्रं 3 विमा कंपनीने मृतकाने मद्द प्राशन केले होते व तो दारुचे अमलाखाली असल्‍याने अपघात झाला असा जो निष्‍कर्ष काढलेला आहे तो चुकीचा दिसून येतो. 09. या संदर्भात जिल्‍हा ग्राहक आयोगाव्‍दारे खालील नमुद मा.वरिष्‍ठ न्‍यायालयांचे न्‍यायनिवाडयांवर भिस्‍त ठेवण्‍यात येते- 1) 2011 (4) CPR-23 (NC) “New India Assurance Co.Ltd.-Versus-M.S.VyakateshBabu”. सदर मा.राष्‍ट्रीय ग्राहक आयोगाचे निवाडयामध्‍ये “FIR as also the statements recorded by police cannot be used by Insurance Company in support of its case” पोलीसांनी नोंदविलेल्‍या एफआयआरचा उपयोग विमा कंपनीला होणार नाही असे मत नोंदविलेले आहे. सदर प्रकरणात मा.राष्‍ट्रीय ग्राहक आयोगाने असे नमुद केले की, पोलीसानीं नोंदविलेला एफआयआर आणि जबाब हा पुराव्‍याचे कायद्दा नुसार भक्‍कम पुरावा आहे असे म्‍हणता येणार नसल्‍याने पोलीसांचे दस्‍तऐवजाचा विरुध्‍दपक्ष विमा कंपनीला फायदा घेता येणार नाही. ***** 2) 2007 (3) CPR 142 -“New India Assurance Co.Ltd.-Versus-Hausabai Pannalal Dhoka सदर प्रकरणात मा.राज्‍य ग्राहक आयोग, मुंबई यांनी असे नमुद केले की, पोलीसानीं गुन्‍हयाचे प्रकरणात नोंदविलेला जबाब हा पुरावा म्‍हणून ग्राहय धरता येणार नाही जो पर्यंत ग्राहक मंचा तर्फे जबाब देणा-याची साक्ष घेतल्‍या जात नाही. ***** 3) 2015 (2) CPR 316 (NC) Executive Engineer-Versus-Shisma Devi”. It is pointed out by the learned counsel for the Insurance Company that even in the inquest report, it was stated that the deceased was under influence of alcohol when he had a fall. However, it is not known on what basis the aforesaid statement was made in the inquest report. No witness was examined by the Insurance Company to prove that the deceased had taken alcohol before he met with an accident. No one claimed to have seen the deceased taking liquor before he had an unfortunate fall on 04.04.2003. Therefore, the benefit of the insurance policy cannot be denied to him on the basis of a bald statement in the inquest report when neither the author of the inquest report has been examined nor any witness was produced to prove that the deceased had taken liquor when he met with an accident on account of a sudden fall. सदर प्रकरणात विमा कंपनीने पोलीसांनी नोंदविलेल्‍या इन्‍क्‍वेस्‍ट रिपोर्टचे आधारे मृतकाने अपघाताचे वेळी दारुचे सेवन केले होते आणि त्‍या आधारे विमा दावा नामंजूर केला होता परंतु मा.राष्‍ट्रीय ग्राहक आयोगाने केवळ पोलीसांनी नोंदविलेल्‍या स्‍टेटमेंटचे आधारावर विमा दावा नामंजूर करता येणार नाही, मृतकाने अपघाताचे वेळी दारुचे सेवन केले होते असे दर्शविणारा साक्षीदार विमा कंपनीने तपासलेला नाही असे निवाडया मध्‍ये नमुद केले. हातातील प्रकरणात सुध्‍दा कोणताही साक्षीदार नाही की ज्‍याने मृतक चॉंद सार्वे याने घटने पूर्वी मद्द प्राशन केले होते ही बाब सिध्‍द होईल त्‍यामुळे मा.राष्‍ट्रीय ग्राहक आयोगाचे निवाडयातील वस्‍तुस्थिती जरी भिन्‍न असली तरी त्‍यामधील काढलेला निष्‍कर्ष हातातील प्रकरणात लागू होतो असे जिल्‍हा ग्राहक आयोगाचे मत आहे. ***** 4) III (2016) CPJ-574 (NC) “S.B.I.Life Insurance Co.-Versus-SudeshKhanduja & Anr.” Now, we turn to the report of the police. The report of the police carries exiguous value. The report of the police has to be proved by producing cogent and plausible evidence. The affidavits of the witnesses mentioned in the police report did not see the light of the day. The police submit that he was in debt for sum of more than Rs. 75 lakhs but there is no proof. It is not blostered by cogent and plausible evidence. The police report cannot be made the basis for the repudiation of the claim. There is no corroborative evidence. Such like stories can be created at any time. सदर प्रकरणात मा.राष्‍ट्रीय ग्राहक आयोगाने डॉक्‍टरांचा अहवाला वरुन मृतकाने विष घेतले किंवा नाही हे स्‍पष्‍ट होऊ शकले नाही. पोलीसांनी घेतलेल्‍या जबाबाचा आधार हा विमा दावा नामंजूर करताना विमा कंपनीला घेता येणार नसल्‍याचे मत नोंदविले. ***** 5) Hon’ble State Consumer Dispute Redressal Commission, Mumbai, Circuit Bench at Aurangabad, First Appeal No.FA/427/2011, Decided on-21/11/2011- “United India Insurance Company Limited-Versus-Smt. Sumanbai Rangrao Mugal and others” मा. राज्‍य ग्राहक आयोग, खंडपिठ औरंगाबाद यांनी आदेशा मध्‍ये स्‍पष्‍टपणे नमुद केलेले आहे की, सदर मृत्‍यू प्रकरणात पोलीसांनी फौजदारी प्रक्रिया संहिते अंतर्गत कलम 174 अनुसार गुन्‍हा नोंदविलेला असून पोलीस चौकशी प्रलंबित आहे. विमा कंपनीने असा कोणताही पुरावा सादर केलेला नाही ज्‍यावरुन सिध्‍द होईल की, विमाधारकाने आत्‍महत्‍या केलेली आहे. हातातील प्रकरणात सुध्‍दा पोलीसांनी केवळ मृतकास विहिरीतून बाहेर काढणारे व मृतकचे नातेवाईक तसेच मृतक यास लाखनी येथे घेऊन जाणा-या लोकांना मृतकाचे मरणा बाबत विचारपूस करुन त्‍यांनी दिलेल्‍या बयानाचे आधाराव निष्‍कर्ष काढला की, मृतकाने अपघाती घटने पूर्वी मद्द प्राशन केले होते परंतु मृतकाचे मित्रांना जे प्रत्‍यक्ष घटनेच्‍या वेळी मृतका सोबत होते त्‍यांना पोलीसांनी तपासलेले नाही. - Hon’ble National Consumer Commission, New Delhi-Revision Petition No.-421 of 2013 Decided on-05 Sep., 2019- “Oriental Insurance Company Ltd.-Versus-Rishikesh Sandeep Kale & 04 others.”
सदर मा. राष्‍ट्रीय ग्राहक आयोगाचे निवाडयात मृतकाने आत्‍महत्‍या केल्‍या बाबत कोणताही पुरावा समोर न आल्‍याने विमा कंपनीचे अपिल खारीज केलेले आहे. 10 उपरोक्‍त नमुद मा. वरिष्‍ठ न्‍यायालयाचे निवाडे हातातीत प्रकरणात लागू होतात, असे जिल्‍हा ग्राहक आयोगाचे मत आहे. मृतका सोबतचे मित्र यांना पोलीसांनी न तपासता केवळ अन्‍य व्‍यक्‍तींची विचारपूस करुन मृतकाने अपघाती घटने पूर्वी मद्द प्राशन केले होते असा जो निष्‍कर्ष काढला होता आणि त्‍या आधारे विरुध्‍दपक्ष क्रं 3 विमा कंपनीची तक्रारकर्तीचा विमा दावा नामंजूर करण्‍याची कृती ही तक्रारकर्तीला दिलेली दोषपूर्ण सेवा आहे. कोणत्‍याही सबळ पुराव्‍या शिवाय केवळ पोलीसांनी नोंदविलेल्‍या बयानाचे आधारे काढलेला निष्‍कर्ष आणि त्‍या आधारावर तक्रारकर्तीचा विमा दावा नामंजूर करण्‍याची विरुध्‍दपक्ष क्रं 3 विमा कंपनीची कृती ही दोषपूर्ण सेवा ठरते असे जिल्‍हा ग्राहक आयोगाचे मत आहे आणि त्‍यामुळे आम्‍ही मुद्दा क्रं 2 व 3 चे उत्‍तर होकारार्थी नोंदवित आहोत. मुद्दा क्रं 1 ते 3 चे उत्‍तर होकारार्थी आल्‍याने आम्‍ही मुद्दा क्रं 4 अनुसार तक्रारकर्तीची तक्रार अंशतः मंजूर करीत आहोत. 11. आम्‍ही महाराष्‍ट्र शासनाचे कृषी, पशुसवंर्धन, दुग्‍ध व्‍यवसाय व मत्‍स्‍य व्‍यवसाय विभाग, मंत्रालय, मुंबई यांचे दिनांक-19 सप्‍टेंबर, 2019 रोजीचे परिपत्रकाचे वाचन केले, त्‍यामध्‍ये विमा कंपनी या सदरा खाली विमा कंपनीस सुचना दिलेल्‍या आहेत, त्‍यामधील विमा दावा निकाली काढण्‍यासाठी अशी सुचना आहे की, विमा कंपनीने विमा दावा प्राप्‍त झाल्‍याचे दिनांका पासून 21 दिवसाचे आत निर्णय घेणे आवश्‍यक आहे, त्‍यानंतर तीन महिने पर्यंत द.सा.द.शे.-9 टक्‍के आणि त्‍यानंतर द.सा.द.शे.15 टक्‍के दराने विमा दावा रकमेवर व्‍याज देणे विमा कंपनीला देणे राहिल. 12. मृतक विमाधारक शेतकरी श्री चांद पुंडलीक सार्वे याचे अपघाती मृत्‍यू संबधाने गोपीनाथ मुंडे शेतकरी अपघात विमा योजने अंतर्गत देय विमा रक्‍कम रुपये-2,00,000/- आणि सदर रकमेवर विमा दावा नामंजूर केल्‍याचे पत्र दिनांक-13.11.2019 पासून ते रकमेच्‍या प्रत्‍यक्ष अदायगी पावेतो द.सा.द.शे.-15 टक्‍के दराने व्‍याज या प्रमाणे तक्रारकर्तीला विरुध्‍दपक्ष क्रं 3 विमा कंपनी कडून रकमा मंजूर करणे योग्‍य व न्‍यायोचित होईल. या शिवाय तक्रारकर्तीस झालेल्‍या शारिरीक, मानसिक त्रासा बद्दल नुकसान भरपाई रुपये-10,000/-आणि तक्रारीचा खर्च रुपये-10,000/- विरुध्‍दपक्ष क्रं 3 विमा कंपनी कडून मंजूर करणे योग्‍य व वाजवी आहे. विरुध्‍दपक्ष क्रं 2 हे वि.प.क्रं 1 विमा कंपनीकडे विमा दाव्‍यांची छाननी करुन पुढे विमा दावा निश्‍चीतीसाठी पाठवितात एवढेच त्‍यांचे कार्य असल्‍याने व त्‍यांनी कोणतीही दोषपूर्ण सेवा दिलेली नसल्‍याने त्‍यांचे विरुध्‍दची तक्रार खारीज करण्यात
येते. त्‍याच प्रमाणे विरुध्‍दपक्ष क्रं 1 तालुका कृषी अधिकारी, लाखनी, तालुका लाखनी, जिल्‍हा भंडारा यांनी त्‍यांचे कर्तव्‍य योग्‍यरितीने पार पाडल्‍याने व त्‍यांनी कोणतीही दोषपूर्ण सेवा दिलेली नसल्‍याने त्‍यांचे विरुध्‍दची तक्रार खारीज होण्‍यास पात्र आहे असे जिल्‍हा ग्राहक आयोगाचे स्‍पष्‍ट मत आहे. 13. उपरोक्‍त नमुद सर्व वस्‍तुस्थितीचा विचार करुन जिल्‍हा ग्राहक आयोग खालील प्रमाणे आदेश पारीत करीत आहे- :: अंतिम आदेश :: - तक्रारकर्तीची तक्रार विरुध्‍दपक्ष क्रं 3 ओरिएन्‍टल इनशुरन्‍स कंपनी नागपूर तर्फे व्‍यवस्‍थापक यांचे विरुध्‍द अंशतः मंजूर करण्यात येते.
2. विरुध्‍दपक्ष क्रं-3 विमा कंपनीला आदेशित करण्यात येते की, त्‍यांनी तक्रारकर्तीला तिचे मुलाचे अपघाती मृत्‍यू संबधाने गोपीनाथ मुंडे शेतकरी अपघात विमा योजने अंतर्गत देय विमा रक्‍कम रुपये-2,00,000/- (अक्षरी रुपये दोन लक्ष फक्‍त) दयावेत आणि सदर रकमेवर विमा दावा नामंजूर केल्‍याचा दिनांक-13.11.2019 पासून ते रकमेच्‍या प्रत्‍यक्ष अदायगी पावेतो द.सा.द.शे.-15% दराने व्‍याज तक्रारकर्तीला दयावे. 3. विरुध्‍दपक्ष क्रं. 3 विमा कंपनीचे दोषपूर्ण सेवेमुळे तक्रारकर्तीला झालेल्‍या मानसिक व शारिरीक त्रासाबद्दल नुकसान भरपाई म्‍हणून रुपये-10,000/-(अक्षरी रुपये दहा हजार फक्‍त) आणि तक्रारीचा खर्च रुपये-10,000/-(अक्षरी रुपये दहा हजार फक्‍त) अशा रकमा विरुध्‍दपक्ष क्रं- 3 विमा कंपनीने तक्रारकर्तीला दयाव्‍यात. - विरुध्‍दपक्ष क्रं 2 जयका इन्‍शुरन्‍स ब्रोकरेज प्रायव्‍हेट लिमिटेड, नागपूर यांनी तक्रारकर्तीस कोणतीही दोषपूर्ण सेवा दिलेली नसल्‍याने त्‍यांचे विरुध्‍दची तक्रार खारीज करण्यात येते.
- विरुध्‍दपक्ष क्रं 1 तालुका कृषी अधिकारी, लाखनी, तालुका लाखनी, जिल्‍हा भंडारा यांनी तक्रारकर्तीला कोणतीही दोषपूर्ण सेवा दिलेली नसल्‍याने त्‍यांचे विरुध्‍दची तक्रार खारीज करण्यात येते.
- सदर आदेशाचे अनुपालन विरुध्‍दपक्ष क्रं-3 विमा कंपनीने निकालपत्राची प्रथम प्रमाणित प्रत प्राप्‍त झाल्‍याचे दिनांकापासून 30 दिवसांचे आत करावे.
7. निकालपत्राच्‍या प्रथम प्रमाणित प्रती सर्व पक्षकारानां निःशुल्‍क उपलब्‍ध करुन देण्‍यात याव्‍यात. 8. सर्व पक्षकारांना सुचित करण्यात येते की, त्‍यांनी तक्रारी मध्‍ये दाखल केलेले अतिरिक्‍त संच जिल्‍हा ग्राहक आयोगाचे कार्यालयातून परत घेऊन जावेत. | 
